Czym jest zrównoważony rozwój?

Koncepcja zrównoważonego rozwoju nie jest ideą nową, ale to właśnie współcześnie zyskuje szczególnie na znaczeniu. Dlaczego? Zdaniem ekspertów jakość naszego życia stale się poprawia, a miasta, które już dziś skupiają znaczną część populacji, mają zarówno możliwości, jak i środki ku temu, by swój rozwój zaplanować z poszanowaniem potrzeb własnych (gospodarka), mieszkańców (społeczeństwo) i wspólnych (środowisko).

To właśnie te trzy obszary przeanalizowali twórcy Rankingu Polskich Miast Zrównoważonych Arcadis. Walka z zanieczyszczeniem powietrza, skutkami zmian klimatu, nadmiernym zużyciem zasobów, konieczność poprawy jakości środowiska czy starzenie się społeczeństwa to istotne wyzwania, jakie stoją przed włodarzami miast – wskazują autorzy zestawienia, dodając, że uwarunkowania środowiskowe, dostęp do dobrej jakości wody pitnej i terenów zielonych, miejsc pracy czy rozwoju zawodowego i kulturowego są coraz bardziej istotne dla mieszkańców, którzy mają jednocześnie coraz większy wpływ na procesy decyzyjne włodarzy i kształtowanie przestrzeni miejskiej.

Miasta w rankingu

W zestawieniu znalazło się 50 największych pod względem ludności miast na prawach powiatu w Polsce. Porównano, w jaki sposób radzą sobie one w trzech ww. obszarach, tj. społecznym, środowiskowym i gospodarczym.

Jedną z najciekawszych zależności, jaka wynika z raportu, jest zbieżność między wynikami w dwóch obszarach: społeczeństwo i gospodarka. Zdaniem autorów opracowania, pokazuje to, że dobrze funkcjonująca gospodarka ułatwia zaspokajanie potrzeb mieszkańców, np. w zakresie poprawy warunków mieszkaniowych, dostępu do wysokiej jakości usług publicznych czy kreowania przyjaznej przestrzeni miejskiej.

Co jednak ciekawe, miasta, które uzyskały wysokie lokaty w tych obszarach, znalazły się znacznie niżej w obszarze środowiska. Jeszcze większym problemem jest osiągnięcie równowagi między wszystkimi trzema obszarami – udało się to tylko trzem polskim miastom (Toruniowi, Szczecinowi i Koninowi).

Twórcy rankingu zwracają także uwagę na wysokie lokaty w klasyfikacji ogólnej miast ze wschodniej części Polski, a także niskie pozycje miast śląskich, które w efekcie transformacji gospodarczej, stanęły przed koniecznością zdefiniowania na nowo swojej funkcji i tożsamości.

W porównaniu do pierwszej edycji rankingu, na liście najbardziej zrównoważonych miast nie nastąpiły znaczące przegrupowania. Pozycję lidera utrzymała Warszawa, a na drugim miejscu pozostał Toruń. Pierwszą dziesiątkę opuściły tylko dwa miasta: Wrocław (spadek z 3 miejsca na pozycję 12) oraz Jelenia Góra (z 9 pozycji na miejsce 18). Trzecie miejsce na podium przypadło Zielonej Górze, która poprzednio zajęła miejsce 7.

TOP 10 polskich miast zrównoważonych

1. Warszawa – wynik: 68,72%

Warszawa. Fot. filip warulik/EyeEm / Adobe Stock

Stolica po raz drugi zajęła pozycję lidera zestawienia najbardziej zrównoważonych polskich miast, przodując także w obszarach społeczeństwo i gospodarka. Jednocześnie Warszawa zajęła niskie, bo 42. miejsce w obszarze środowisko, choć – jak zaznaczają autorzy opracowania – jest to i tak lepsza lokata niż w poprzedniej edycji zestawienia (44. pozycja). Wśród najważniejszych cech stolicy, które gwarantują jej fotel lidera rankingu, wymieniono: niską stopę bezrobocia rejestrowanego, wysokie przeciętne wynagrodzenie, dodatni przyrost naturalny, a także dużą liczbę nowo rejestrowanych podmiotów gospodarczych w relacji do liczby mieszkańców. Oprócz tego, warty wyróżnienia jest fakt, że miasto to jako jedyne w Polsce przystąpiło do projektu „Plan Zielonego Miasta – Green City Plan”, realizowanego przy wsparciu Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju.

2. Toruń – 67,22%

Toruń. Fot. Curioso.Photography / Adobe Stock

Toruń także utrzymał pozycję, jaką osiągnął w poprzednim rankingu. Udało się to dzięki wysokim ocenom we wszystkich trzech analizowanych obszarach – jako jedno z nielicznych polskich miast uzyskało w nich równowagę. Autorzy badania zwracają uwagę m.in. na działania włodarzy miasta i mieszkańców na rzecz poprawy jakości powietrza, ale także szereg realizowanych tu projektów ekologiczno-edukacyjnych, np. „Drzew tulenie - bicie rekordu Polski”.

3. Zielona Góra – 66,17%

Zielona Góra. Fot. Daniel Jędzura / Adobe Stock

Awansujące na podium miasto w woj. lubuskim to przestrzeń przyjazna do życia. Ponad połowę jego powierzchni stanowią lasy, które nie tylko są świetnym miejsem rekreacji i wypoczynku, ale i podnoszą walory klimatyczne, filtracyjne, krajobrazowe oraz zdrowotne miasta. Dzięki korzystnej cyrkulacji powietrza Zielona Góra lepiej radzi sobie z redukcją zanieczyszczenia powietrza, choć przyczyniają się do tego także szeroko zakrojone akcje edukacyjne i inwestycyjne. 

4. Rzeszów – 65,95%

Rzeszów. Fot. JackF / Adobe Stock

Niski poziom bezrobocia, wysoka jakość usług edukacyjnych, dobrze rozwinięta infrastruktura, duży udział terenów zieleni (13,4%) w powierzchni miasta – to zdecydowanie walory Rzeszowa. To miasto ma duży potencjał rozwojowy i od wielu lat skutecznie przyciąga polskich i zagranicznych inwestorów – uważają autorzy rankingu.

5. Poznań – 65,81%

Poznań. Fot. Cezary Wojtkowski / Adobe Stock

Poznań jest flagowym przykładem wykorzystania energii geotermalnej do celów rekreacyjnych – podaje Arcadis. To ważne, ponieważ to odnawialne źródło energii jest wykorzystywane zarówno do ciepłownictwa, jak i lecznictwa. Stolica Wielkopolski zajęła wysokie, 4. miejsce w obszarze gospodarka, ale dość niskie w obszarze środowiska (36).

6. Bielsko-Biała – 65,49%

Bielsko-Biała. Fot. graphia / Adobe Stock

Bielsko-Biała to jeden z nielicznych przykładów byłych miast wojewódzkich, które zaliczane są do grona silnie rozwijających się. Ma to potwierdzenie także w rankingu: 6. pozycja w klasyfikacji ogólnej, 15. w obszarze społeczeństwo, 5. w przypadku środowiska oraz 10. w obszarze gospodarka.

7. Olsztyn – 65,20%

Olsztyn. Fot. AlesiaKan / Adobe Stock

W przeciwieństwie do wielu innych miast na prawach powiatu, które analizowano w opracowaniu, Olsztyn zachowuje względną równowagę we wszystkich trzech badanych obszarach. Miasto jest położone w malowniczym obszarze Pojezierza Olsztyńskiego, wchodzącego w skład makroregionu Pojezierza Mazurskiego, a granicząca z nim Puszcza Napiwodzko-Ramudzka dodaje mu walorów klimatycznych.

8. Gdańsk – 65,14%

Gdańsk. Fot. cegli / Adobe Stock

W przypadku Gdańska twórcy zestawienia zwracają uwagę na działania w zakresie budowania odporności społecznej, szczególnie jeśli chodzi o gospodarowanie zasobami wodnymi oraz ochronę przeciwpowodziową. Rozbudowane instalacje hydrologiczno-meteorologicznej stacji pomiarowej w stolicy Trójmiasta pozwalają efektywnie wykorzystywać system odwodnienia.

9. Koszalin – 64,97%

Koszalin. Fot. FStockLuk / Adobe Stock

Koszalin zanotował spory awans – na miejsce 9. przybył aż z pozycji 18. Wpływ na to miały z pewnością udane inwestycje rewitalizacyjne, czyniące z tego miasta przestrzeń zieloną, sprzyjającą odpoczynkowi i rekreacji. Znajdują się tu liczne ścieżki rowerowe i spacerowe, parki i tereny zielone, a nawet park linowy i wieża widokowa. Dodatkowo, Koszalin może pochwalić się dobrymi wskaźnikami jakości powietrza. Mieszkańcy mogą też czuć się tu stosunkowo bezpieczni poprzez niski wskaźnik przestępczości.

10. Lublin – 64,40%

Lublin. Fot. FStockLuk / Adobe Stock

Zamykający pierwszą dziesiątkę rankingu Lublin jest dowodem na to, że wschodni region kraju coraz bardziej się rozwija. Stolica województwa lubelskiego jest bogata w tereny zielone, a znajdujący się w jej granicach Zalew Zemborzycki jest jednym z ulubionych miejsc wypoczynku i rekreacji mieszkańców. Nic dziwnego, że Lublin zajmuje wysoką, bo 5. pozycję w obszarze społeczeństwo.

Pełny Ranking Polskich Miast Zrównoważonych 2021

Zobacz także: Największe miasta w Polsce – ranking