Trujące powietrze

Oddychanie smogiem, w którym poza PM2,5 znajdują się także inny pyły, jak PM10, a także często benzo(a)piren, może powodować szereg negatywnych następstw. Zanieczyszczenia sprzyjają rozwojowi nowotworów płuc, gardła i krtani, osłabiają pracę płuc, prowadzą do zaburzeń rytmu serca, wpływają niekorzystnie na układ krążenia, częściowo odpowiadają za miażdżycę. Powodują problemy z oddychaniem, mogą nawet doprowadzić do uszkodzeń płodów.

W Unii Europejskiej państwa o najgorszej jakości powietrza, głównie z Europy Środkowo-Wschodniej, podejmują działania na rzecz obniżania stężenia zanieczyszczeń atmosfery, w tym pyłów zawieszonych. Nie zawsze są one efektywne, ale na tle problemów światowych kraje europejskie są w lepszej sytuacji.

Smog w 20-milionowej stolicy Bangladeszu to codzienność. Fot. Adobe Stock / Friemann

Bangladesz w najgorszej sytuacji

Według danych AirVisual najgorsza sytuacja panuje w Bangladeszu, gdzie średnie roczne stężenie PM2,5 wynosi 97,10 µg/m³. Roczna norma ustalona przez Światową Organizację Zdrowia (ang. World Health Organization – WHO) wynosi 10 µg/m³. Zatem państwo nad Zatoką Bengalską przekracza ją niemal 10-krotnie. Według WHO pięć na 10 głównych przyczyn zgonów w tym kraju jest spowodowane silnie zanieczyszczonym powietrzem. Fatalna jakość powietrza w przeludnionym państwie spowodowana jest masowym stosowaniem niskiej jakości zasiarczonego paliwa, pracą licznych pieców ceglarskich (produkcja cegieł to działalność na wielką skalę), robotami budowlanymi, działalnością branży przemysłowej i energetycznej, a także spalaniem paliw stałych i śmieci. Z danych bangladeskiego Ministerstwa Środowiska, samo wytwarzanie cegieł odpowiada za 60% zanieczyszczeń w Dhace, stolicy kraju. Około 7 mln obywateli cierpi na astmę, połowa z nich to dzieci.

Islamabad bez smogu. Fot. Adobe Stock / Morten

Siedem razy za dużo PM2,5

Podobne problemy mają Pakistan i Indie, które normy przekraczają siedmiokrotnie. W tym pierwszym według danych WHO 135 tys. zgonów rocznie wynika ze złej jakości powietrza i jest głównym czynnikiem odpowiedzialnym za choroby i śmierć. Z powodu smogu średnia oczekiwana długość życia w Pakistanie jest niższa o pięć lat. Zanieczyszczenia zmniejszają roczne PKB o ponad 5,88%, czyli o około 47,8 mld USD. Pakistańczycy o smog obwiniają też Indie, z których zanieczyszczenia mają napływać przede wszystkim w okresie wypalania pól uprawnych i łąk.

Smog w New Delhi. Fot. Adobe Stock / CHAO

W Indiach gęsty smog prowadzi prawdopodobnie nawet do 2 mln przedwczesnych zgonów, a co najmniej 140 mln obywateli oddycha powietrzem, w którym zanieczyszczenia przekraczają ustalony przez WHO poziom bezpieczny co najmniej 10-krotnie. Jednym z głównych powodów fatalnej jakości powietrza jest stosowanie drewna i biomasy jako paliwa do ogrzewania oraz gotowania, a także masowe wypalanie ściernisk jesienią. Piecyki znajdują się w ponad 100 mln gospodarstw domowych, a używa się ich trzy razy dziennie. W jednym z raportów WHO zakładano, że 300–400 tys. osób umiera rocznie z powodu zaczadzenia lub smogu wewnątrz domów. Dodatkową przyczyną powstawania smogu jest niewydolny transport powodujący potężne korki. Arvind Kejriwal, sekretarz generalny Narodowego Regionu Stołecznego Delhi, nazwał stolicę Indii komorą gazową. Jednak dopóki w Indiach nie będzie wydolnego systemu elektroenergetycznego i palenisk na czystsze paliwa, sytuacja się nie zmieni. Choć rząd planuje działania mające redukować smog, na razie, do 2024 r. ma to być około 20, 30% mniej.

Efekt smogu generowanego przez najbardziej zanieczyszczone państwa jest tak silny, że „brązowa chmura azjatycka” jest widoczna na zdjęciach satelitarnych i pokrywa część Azji Południowej, w tym Indie i Pakistan.

Reszta świata

W pierwszej dziesiątce krajów z najsilniejszym smogiem znalazły się Kuwejt i Zjednoczone Emiraty Arabskie, co może dziwić: oba państwa mają wystarczające środki, by uporać się ze smogiem. Pierwszym na liście państwem europejskim jest Bośnia i Hercegowina, gdzie normy średnioroczne są przekroczone czterokrotnie. Polska ulokowała się w środku stawki, poziom określony przez WHO przekraczamy dwukrotnie. Ale nawet część zachodnich państw europejskich przekracza przyjętą normę. Łącznie 62 państwa przekraczają normę WHO. Problemów nie mają m.in. Irlandia, Portugalia, Norwegia i Szwecja.

Smog na świecie – najbardziej zanieczyszczone państwa

Źródło: AirVisual

Przeczytaj także: Miasta o najgorszej jakości powietrza – ranking