Europejskie Źródło Spalacyjne 

ESS zrzesza 17 państw. Jednym z członków założycieli jest Polska, która rocznie może przeznaczać na ten cel od 1,4 do 2,8 mln EUR. Dzięki temu polskie instytucje, takie jak Instytut Fizyki Jądrowej PAN, Narodowe Centrum Badań Jądrowych, Politechnika Warszawska i Wrocławska, będą miały dostęp do najbardziej zaawansowanych metod badawczych z wykorzystaniem źródła neutronów.

Neutrony pełnią ważną funkcję w rozwoju zarówno produktów przemysłowych, jak i konsumenckich. Badania przeprowadzane w ESS mogą przyczynić się do rozwoju m.in. przemysłu wytwórczego, farmaceutyki, aeronautyki, sektora tworzyw sztucznych, IT oraz biotechnologii. Pozwolą one np. lepiej zrozumieć funkcjonowanie ludzkiego DNA lub możliwości terapii genowej w zakresie leczenia poważnych infekcji wirusowych. Efektami prac mogą być także udoskonalone baterie w samochodach elektrycznych, bardziej przyjazne dla środowiska kosmetyki lub detergenty, biopaliwa z odpadów rolnych czy nadprzewodniki do bezstratnego przesyłania energii.

Realizacja projektu ESS. Fot. Perry Nordeng/ABB

ABB w projekcie budowy Europejskiego Źródła Spalacyjnego

W ramach tego projektu międzynarodowy koncern ABB dostarczy rozdzielczą stację elektroenergetyczną.

Według szacunków ośrodek będzie zużywać mniej niż 270 GWh energii rocznie, do czego przyczynią się energooszczędne produkty ABB. – Technologie ABB wyróżniają się wysoką jakością i stabilnością, dlatego zapewnią odpowiednie zasilanie dla ośrodka – mówi Claes Rytoft, dyrektor ds. działalności badawczej w Grupie ABB. – Jesteśmy dumni, że możemy również wspomóc ESS w realizacji wizji zrównoważonego rozwoju, ograniczając negatywny wpływ centrum na środowisko.

– Optymalne działanie i brak zakłóceń to kluczowe czynniki dla funkcjonowania tego ośrodka. Dlatego postawiliśmy tak wysokie wymagania wobec sprzętu energetycznego, zarówno pod względem jakości, jak i stabilności – dodaje Kent Hedin, dyrektor dywizji Instalacji Konwencjonalnych w ESS.

Na potrzeby działania Europejskiego Źródła Spalacyjnego firma stworzy sieć na napięcie 20 kilowoltów oraz 400 woltów, wykorzystującą komunikację cyfrową, dzięki czemu ilość okablowania zostanie ograniczona. Dostarczy m.in. rozdzielnicę średniego napięcia izolowaną ekologiczną mieszanką gazów, stanowiącą alternatywę dla powszechnie stosowanego gazu SF6. Nowa mieszanka charakteryzuje się prawie o 100% mniejszym współczynnikiem ocieplenia globalnego.

Zakres dostawy obejmuje także ekologiczne transformatory bezolejowe oraz system MicroSCADA, który będzie monitorował obiekt w czasie rzeczywistym, ułatwiając operatorom podjęcie odpowiednich działań w wypadku zakłóceń lub awarii.

Centrum będzie zatrudniać od 400 do 500 pracowników. Natomiast co roku około 3000 naukowców wizytujących będzie przeprowadzać w nim eksperymenty. Pierwsze neutrony mają zostać wyprodukowane w 2019 r.

Czym jest spalacja?

Spalacja to proces wytwarzania wiązki neutronów za pomocą akceleratora cząstek. Naukowcy mogą wykorzystać neutrony do badania różnych materiałów, aby sprawdzić ich skład oraz to, jak działają. ESS umożliwi dostęp do wiązek neutronów do 100 razy jaśniejszych niż istniejące źródła, będzie działać jak „super mikroskop”, który usprawni proces wytwarzania materiałów. Dzięki temu badacze będą mogli zobaczyć i poznać podstawowe struktury atomowe oraz siły o długościach i w skalach czasu niemożliwych do osiągnięcia w innych źródłach spalacyjnych.