Głównym mechanizmem stosowanym przez przestępców jest wyłudzanie VAT z wykorzystaniem schematu znikającego podmiotu. Szacowane uszczuplenia dochodów państwa w zakresie podatku VAT, akcyzy oraz opłaty paliwowej z tytułu wyłudzeń na rynku oleju napędowego w 2012 r. wyniosły około 4 mld zł. Na mniejszą skalę problem dotyczy łamania przepisów o podatku akcyzowym oraz paliw takich, jak benzyna czy LPG. Łączne straty budżetu z tytułu działalności przestępczości gospodarczej w obrocie paliwami w 2012 r. oszacowano na ponad 5 mld zł. Ofiarami strefy wyłudzeń są też uczciwe przedsiębiorstwa, które tracą rynek, gdyż nie są w stanie konkurować cenowo z podmiotami działającymi z naruszeniem prawa. Jako główne przyczyny, sprzyjające rozwojowi przestępczości gospodarczej w obrocie paliwami, zidentyfikowano nieszczelności w systemie prawa podatkowego i pozapodatkowego, brak kompleksowego systemu monitorowania nieprawidłowości na rynku produkcji i dystrybucji paliw ciekłych, słabą koordynację działań poszczególnych organów i służb.

Oficjalne dane statystyczne i obserwacje firm członkowskich POPiHN wskazują na dalszy wzrost strefy wyłudzeń w obrocie olejem napędowym w roku 2013 i przekroczenie poziomu 15%. Już dziś paliwa z polskich rafinerii wypierane są z rynku przez paliwo z szarej strefy. W konsekwencji, postępujący będzie wzrost eksportu polskiego paliwa i tym samym coraz większe uszczuplenie wpływów budżetowych państwa z tytułu należnych podatków od towarów sprzedawanych w kraju. Mniejszy strumień paliw z rafinerii krajowych na rynek wewnętrzny oznacza również konieczność redukcji ilości firm zajmujących się obrotem paliwami w Polsce – w tym dezinwestycji niektórych koncernów międzynarodowych – i nieunikniony wzrost bezrobocia w sektorze producentów, hurtowników, transportu i dystrybucji paliw.

Stanowisko POPiHN

W ocenie branży, dotychczas podjęte działania – w tym zapisy przyjęte w Ustawie z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw – są niewystarczające do znaczącego ograniczenia przestępczości w obrocie paliwami. Po krótkotrwałym okresie obserwacji nowych rozwiązań pod kątem ich egzekucji przez służby podległe Ministrowi Finansów nastąpił wzrost aktywności podmiotów, działających z naruszeniem prawa. Kaucja w minimalnej wysokości 200 tys. zł nie odstrasza przestępców, angażujących się w przynoszący olbrzymie zyski nielegalny obrót paliwami. Istnieje więc realne zagrożenie, że poprzez wpis do rejestru firmy wyłudzające VAT staną się w oczach potencjalnych odbiorców rzetelnymi partnerami, bezpiecznymi pod względem solidarnej odpowiedzialności.

Z zadowoleniem przyjmujemy fakt podpisania 30 stycznia 2014 r. porozumienia Ministra Spraw Wewnętrznych, Ministra Finansów oraz Prokuratora Generalnego o współpracy w zakresie zwalczania przestępczości gospodarczej. Mamy nadzieję, że intensyfikacja współpracy służb skarbowych, policji, prokuratorów i sądów przyczyni się do efektywniejszego zwalczania rozlewającej się fali wyłudzeń podatkowych. Stoimy jednak na stanowisku, że bez wprowadzenia postulowanych przez branżę zmian prawa uszczelniających obrót paliwami osiągnięcie ograniczenia przestępczości w obrocie paliwami nie jest możliwe.

Uważamy za konieczne wprowadzenie zapisu, że warunkiem prowadzenia wytwarzania i przywozu paliw jest przedstawienie gwarancji finansowych lub wniesienie adekwatnej, obligatoryjnej kaucji (proponujemy min. 10 mln zł) na poczet zabezpieczenia wierzytelności wobec państwa, mogących powstać na skutek naruszenia przepisów o zapasach obowiązkowych, realizacji Narodowego Celu Wskaźnikowego, a przede wszystkim zaległości podatkowych. Ponadto – w istniejącym stanie prawnym (koncesje) konieczne jest takie zaostrzenie przepisów, by prowadzenie działalności bez koncesji było traktowane jako przestępstwo i odpowiednio karane. Obrót paliwem powinien się odbywać tylko między firmami posiadającymi ważną koncesję.

Należy stworzyć elektroniczną bazę podmiotów, prowadzących działalność w zakresie wytwarzania oraz obrotu hurtowego i detalicznego paliwami, tzw. „platformę paliwową”. Platforma paliwowa powinna być dostępna „on-line” w trzech trybach dostępu:

1. Dostęp dla przedsiębiorców i klientów;

2. Dostęp dla służb kontrolnych (UDT, IH, GUM etc.)

3. Dostęp dla organów ścigania i służb podatkowych, podległych MSW i MF.

Wnioskujemy też o nowelizację rozwiązań, przyjętych w Ustawie z dnia 26 lipca 2013 o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, o następujące zapisy:

  1. objęcie obowiązkiem miesięcznych deklaracji VAT podmiotów wchodzących na rynek sprzedaży paliw
  2. rezygnacja z kaucji fakultatywnej na rzecz kaucji obowiązkowej
  3. obniżenie wartości, od której dopuszczalne byłoby stosowanie instytucji odpowiedzialności solidarnej do 10 000 zł
  4. obniżenie do 10 000 zł wartości dostaw, jako granicy obligatoryjnego miesięcznego deklarowania podatku VAT
  5. podniesienie minimalnej kwoty kaucji gwarancyjnej do 5 mln zł
  6. zmiana zapisu o rejestrze podmiotów, które wniosły kaucję, w ten sposób, by widoczne były również podmioty, które zostały zeń skreślone przez naczelnika urzędu skarbowego z powodu wniesienia zbyt niskiej kaucji lub też powstania zaległości podatkowych – wraz z podaniem przyczyny skreślenia.