Według danych konsorcjum EurObserv’ER, zużycie biopaliw w transporcie w Unii Europejskiej w 2013 roku spadło o 6,8% z poziomu 14,6 Mtoe do 13,6 Mtoe (tab. 1 i tab. 2). Jeśli przyjrzeć się danym archiwalnym publikowanym przez Europejski Urząd Statystyczny Eurostat, można zauważyć, że jest to pierwszy spadek odnotowany od momentu rozpoczęcia wytwarzania biopaliw na skalę przemysłową w Unii Europejskiej. Za punkt odniesienia w czasie uważa się wdrożenie Dyrektywy 2003/30/WE z dnia 8 maja 2003 r., w której po raz pierwszy określone zostały ilościowe cele zużycia biopaliw, tj. 2% w 2005 r. i 5,75% w 2010. Następnie, sześć lat później, 23 kwietnia 2009 r. przyjęto Dyrektywę 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, która zniosła postanowienia dyrektywy poprzedzającej i nałożyła wiążący cel 10% udziału energii ze źródeł odnawialnych w transporcie do 2020 r. Pomimo uwzględnienia w niej również energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych do zasilania pojazdów elektrycznych, największy udział w realizacji celu będzie miało wykorzystanie biopaliw pierwszej, drugiej i trzeciej generacji. Jednocześnie, zmiana w przepisach dyrektywy dotyczącej jakości paliw, nałożyła na sektor transportu wiążący cel 6% redukcji emisji gazów cieplarnianych w roku 2020.

86% zużywanych biopaliw jest certyfikowanych

Punktem zwrotnym, odnotowanym w roku 2011, stało się wdrożenie wiążących kryteriów rozwoju zrównoważonego i ich kwalifikacji do Narodowych Celów Wskaźnikowych, zgodnie z Dyrektywą 2009/28/EC ustanawiającej cele dla odnawialnych źródeł energii. Zużycie biopaliw certyfikowanych wzrasta i zgodnie z danymi EurObserv’ER z 11,7 Mtoe w 2012 do 11,8 Mtoe w 2013 r. Biorąc pod uwagę ogólny spadek na rynku wszystkich biopaliw, udział zużycia biopaliw certyfikowanych zwiększył się do 86,5% w 2013 r. z poziomu 79,8% w 2012. Tylko kilka państw członkowskich UE, w tym Hiszpania, Finlandia, Bułgaria, Grecja, Cypr i Malta, pracowało intensywnie nad ustaleniem sprawnego systemu certyfikowania zużycia biopaliw w 2013 r. Niektóre z nich odnotowały skromne zużycie biopaliw spełniających kryteria rozwoju zrównoważonego. Biopaliwa spełniające kryteria rozwoju zrównoważonego są m. in. produkowane z odpadów, jednak nie podlegają tej samej procedurze certyfikacji.
 

Europejski przemysł w defensywie

Na skutek braku decyzji europejskich instytucji i braku jasnej wizji wdrażania biopaliw do roku 2020 i ich przyszłości do roku 2030, kierunek rozwoju przemysłu biopaliw pierwszej i drugiej generacji stoi pod znakiem zapytania. Przemysł biopaliwowy jest bezpośrednio zależny od polityki rządów narodowych i musi dostosowywać poziom produkcji do popytu w Europie. Dotychczasowe decyzje spowodowały zmniejszanie zdolności produkcyjnych biopaliw pierwszej generacji, a możliwość podwójnego naliczania ze względu na pochodzenie surowców spowodowała wzrost zainteresowania produkcją biopaliw z tłuszczy zwierzęcych lub estrów metylowych oleju roślinnego oraz wytwarzaniem biopaliw drugiej generacji, takich jak etanol celulozowy. Sytuację europejskiego przemysłu biopaliwowego jeszcze bardziej komplikuje fakt, że rynek jest podporządkowany nie tylko decyzjom Komisji Europejskiej, ale także Światowej Organizacji Handlu, gdzie do głosu dochodzą się interesy innych państw producenckich. Unia Europejska podjęła wiele decyzji w ciągu ostatnich tygodni i miesięcy, które powinny doprowadzić do ułatwień dla europejskich producentów biopaliw.

Cele na 2030?

Minimalne wymagania w perspektywie do 2020 r. z pewnością będą dużo niższe od zakładanych w Krajowych Planach Działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, z powodu szybszego od pierwotnie przewidywanego rozwoju zaawansowanych typów biopaliw i z tej przyczyny, że końcowe zużycie energii w transporcie może być inne niż przewidywano w scenariuszu referencyjnym. Wizualizacja trendu zużycia biopaliw (rys.1) jest oparta częściowo na roboczej wersji dyrektywy, która wynika z konsensusu politycznego państw członkowskich - 7% dla konwencjonalnych biopaliw i 0,5% zaawansowanych typów biopaliw. Jeśli 300 Mtoe końcowego zużycia energii zostanie osiągnięte w 2020 roku, zużycie biopaliw powinno sięgnąć 22,5 Mtoe w 2020 r. Prognozowanie na osi czasu do 2030 roku jest jeszcze trudniejsze, z powodu większej ilości założeń pozostawionych bez odpowiedzi. Dzieje się tak, ponieważ na początku 2014 r., 22 stycznia, Komisja Europejska opublikowała propozycje ustanowienia nowych ram polityki klimatyczno-energetycznej do 2030 roku, które otwierają negocjacje nad wdrożeniem nadchodzącego pakietu klimatyczno-energetycznego Unii Europejskiej. Sugeruje on cel 27% udziału odnawialnych energii w zużyciu energii brutto do 2030 r. (wiążący tylko w skali Unii Europejskiej), ale Komisja nie uznała za zasadne, aby ustanowić odrębny cel ilościowy dla transportu.

Ten brak przejrzystości na poziomie Unii Europejskiej jest szczególnie szkodliwy dla rozwoju technologii zaawansowanych biopaliw, które naturalnie będą następcami pierwszej generacji biopaliw. W rezultacie, w bliskiej i średniookresowej perspektywie, szanse na wzrost w tym sektorze będą zależeć od ich zdefiniowanych krajowych celów wskaźnikowych. Bieżące wydarzenia międzynarodowe, jak konflikty religijne na Bliskim Wschodzie, czy kryzys ukraińsko-rosyjski mogłyby skłonić UE do przyjęcia bardziej praktycznej polityki zmniejszenia zależności paliwowej. Zgodnie z oceną Komisji Europejskiej, Unia Europejska importuje 94% ropy, a 30% stanowi import ropy naftowej i produktów jej rafinacji z Rosji.

Pełne informacje nt. europejskiego rynku biopaliw dostępne są w najnowszym „Biuletynie Energii Odnawialnej – Biopaliwa transportowe” na stronie Instytutu Energetyki Odnawialnej www.ieo.pl.
Następny „Biuletyn Energii Odnawialnej – Biogaz i biodegradowalne odpady komunalne” ukaże się już w listopadzie 2014.

Rys. 1. Wizualizacja trendu zużycia biopaliw