W Europie w 2020 r. po raz pierwszy więcej energii elektrycznej wyprodukowano z odnawialnych źródeł energii niż z paliw kopalnych – odpowiednio 38% i 37%. Ale tempo zmian jest za słabe, by do 2030 r. osiągnąć redukcję CO2 do 2030 r. i neutralność klimatyczną do 2050 r. Kto emituje najwięcej gazów cieplarnianych, gdzie udział energii słonecznej i wiatrowej jest największy, które państwa wciąż zależą od zasilania węglem? Zapraszamy do rankingu!
Fot. Andreas Gucklhorn/Unsplash
Wciąż daleko od celów redukcji emisji
Energetyka wiatrowa i słoneczna wyprodukowała w 2020 r. o 9% elektryczności więcej niż w 2019 r. i zapewniła 20% europejskiej produkcji. Udział farm wiatrowych wyniósł 14% (w 2015 r. – 9%), a fotowoltaiki 5% (3% w 2015 r.). Od 2015 r. oba te źródła rosną, rozwój sektora bioenergetycznego (biogaz, biomasa) utknął w martwym punkcie, a poziom wytwarzania elektrowni wodnych zależy wyłącznie od ilości opadów. W tym segmencie przyrost mocy to niemal zero. Średni roczny wzrost produkcji z odnawialnych źródeł energii (OZE) w latach 2010–2020 wyniósł 38 TWh, jednak by sprostać celom Europejskiego Zielonego Ładu powinien sięgać 100 TWh. Pozytywnym sygnałem jest zeszłoroczny wynik na poziomie 51 TWh, a aktualny ma być, według Międzynarodowej Agencji Energetyki (MAE) rekordowy. Krajowe plany energetyczne i klimatyczne pozwalają oszacować dalsze wzrosty na około 72 TWh energii słonecznej i wiatrowej, ale to wciąż poniżej celu. W ubiegłym roku po raz pierwszy OZE miały wyższy udział w wytwarzaniu od paliw kopalnych (węgla, gazu ziemnego, oleju opałowego, torfu i innych).
Fot. Nicholas Doherty/Unsplash
Udział źródeł wytwarzania w produkcji energii elektrycznej w UE (%)
Rok |
Paliwa kopalne |
Energia jądrowa |
Źródła odnawialne |
2000 |
52 |
33 |
16 |
2010 |
49 |
29 |
22 |
2019 |
40 |
27 |
34 |
2020 |
37 |
25 |
38 |
Źródło: EMBER, Agora Energiewende
Fotowoltaika i farmy wiatrowe najważniejsze
Generacja wiatrowa i słoneczna wzrosła o 10% w UE-27 w 2020 r. Największy wzrost w produkcji wiatrowej i słonecznej odnotowała Holandia, która nadrabia wieloletnie zaległości i zbliża się do unijnej średniej pod względem udziału w produkcji energii elektrycznej (osiągnęła 19% przy 20% w UE). Wysokie wzrosty zanotowały też Szwecja i Słowacja. Ale tylko dziewięć państw UE pnie się w górę, choć Włochy minimalny, natomiast pozostałe z 27 są w stagnacji. To m.in. Austria, Portugalia, Czechy, Włochy, Rumunia i Słowacja.
Pomimo COVID-19 inwestycje w jednostki wiatrowe i fotowoltaiczne rosną. Co prawda, według Międzynarodowej Agencji Energetyki (MAE) w 2020 r. przyrost mocy wiatrowych spadł o 18% w stosunku do 2019 r., jednak w 2021 r. gwałtownie wzrośnie ze względu na projekty realizowane w Polsce, Danii i Francji. W przypadku energetyki słonecznej w ubiegłym roku nastąpił wzrost mocy o 16% dzięki mechanizmowi aukcji w Niemczech, Francji i Polsce. W tym roku dynamika tego rynku ma się gwałtownie zwiększyć ze względu na intensyfikację wdrożeń także w innych krajach.
Fot. Thomas Richter/Unsplash
Energia słoneczna i wiatrowa w 2020 r.
|
Kraj |
Produkcja (TWh) |
Zmiana w stosunku do 2019 r. (%) |
|
Holandia |
23 |
40 |
|
Szwecja |
28 |
36 |
|
Belgia |
17 |
28 |
|
Francja |
52 |
14 |
|
Polska |
18 |
13 |
|
Hiszpania |
76 |
9 |
|
Niemcy |
186 |
8 |
|
Dania |
18 |
5 |
|
Włochy |
46 |
1 |
|
Pozostałe państwa UE (łącznie) |
77 |
6 |
Źródło: EMBER, Agora Energiewende
Udział energetyki słonecznej i wiatrowej w produkcji energii elektrycznej w 2020 r. (%)
|
Dania |
61 |
|
Irlandia |
35 |
|
Niemcy |
33 |
|
Grecja |
27 |
|
Portugalia |
26 |
|
Belgia |
20 |
|
Holandia |
19 |
|
Szwecja |
17 |
|
Włochy |
17 |
|
Rumunia |
16 |
|
Austria |
12 |
|
Finlandia |
12 |
|
Polska |
11 |
|
Francja |
10 |
|
Bułgaria |
8 |
Źródło: EMBER, Agora Energiewende
Coraz mniej węgla
Spada znaczenie węgla kamiennego i brunatnego w energetyce. W 2020 r. wytwarzanie energii elektrycznej z tych paliw zmniejszyło się o 20%, a od 2015 r. o 48%. W ubiegłym roku wyniosło 365 TWh. Taki spadek oznacza niższą o 320 mln ton emisję CO2 rocznie i o 7% mniej gazów cieplarnianych w atmosferze (w Europie). W ubiegłym roku produkcja węgla brunatnego zmniejszyła się o 18% – najwięcej od 2000 r. Węgiel miał tylko 13-procentowy udział w generowanej w Europie elektryczności. Jednak według Komisji Europejskiej musiałby zostać niemal całkowicie wyeliminowany do 2030 r., by zrealizować unijny cel redukcji o 55%. Podstawowym paliwem kopalnym stał się gaz ziemny, którego produkcja w 2020 r. zmniejszyła się tylko o 4%. Gaz stał się tańszy od węgla i w połowie zastąpił to paliwo w wytwarzaniu. Drugą połowę wypełniły energetyka wiatrowa i słoneczna.
Fot. Dan Meyers/Unsplash
Holandia, Grecja i Hiszpania dążą do całkowitego wycofania węgla, a Niemcy – dotychczas największy producent – odnotowały spadek produkcji o 22%. Liderem na kilka miesięcy została Polska, gdzie wydobycie spada znacznie wolniej. Wciąż w co najmniej kilku państwach europejskich dominują paliwa kopalne, przy czym pozycje czołówki zmieniają się w zależności od tego czy bierzemy pod uwagę tylko węgiel (tu lider od lat jest jeden), czy wszystkie paliwa kopalne łącznie.
Udział węgla w wytwarzaniu energii elektrycznej w UE w 2020 r. (%)
|
Polska |
70 |
|
Czechy |
40 |
|
Bułgaria |
33 |
|
Słowenia |
26 |
|
Niemcy |
24 |
|
Rumunia |
17 |
|
Dania |
15 |
|
Grecja |
15 |
|
Węgry |
11 |
|
Chorwacja |
10 |
|
Holandia |
7 |
|
Słowacja |
7 |
|
Portugalia |
6 |
|
Włochy |
5 |
|
Finlandia |
5 |
|
Hiszpania |
2 |
|
Irlandia |
2 |
|
Francja |
1 |
|
Austria |
1 |
|
Szwecja |
0 |
|
Estonia |
0 |
|
Malta |
0 |
|
Luksemburg |
0 |
|
Łotwa |
0 |
|
Litwa |
0 |
|
Cypr |
0 |
|
Belgia |
0 |
Źródło: EMBER
Udział źródeł energii w wytwarzaniu energii elektrycznej w 2020 r.
|
|
Paliwa kopalne* (%) |
Energia jądrowa (%) |
Źródła odnawialne (%) |
|
Malta |
90 |
|
10 |
|
Cypr |
89 |
|
11 |
|
Polska |
83 |
|
17 |
|
Holandia |
72 |
3 |
25 |
|
Estonia |
65 |
|
35 |
|
Grecja |
64 |
|
36 |
|
Irlandia |
57 |
|
43 |
|
Włochy |
57 |
|
43 |
|
Czechy |
51 |
37 |
12 |
|
Niemcy |
44 |
11 |
45 |
|
Litwa |
42 |
|
58 |
|
Portugalia |
41 |
|
59 |
|
Łotwa |
40 |
|
60 |
|
Bułgaria |
40 |
41 |
19 |
|
Węgry |
37 |
48 |
15 |
|
UE 27 |
37 |
25 |
38 |
|
Rumunia |
36 |
20 |
44 |
|
Chorwacja |
36 |
|
64 |
|
Belgia |
35 |
39 |
26 |
|
Hiszpania |
34 |
22 |
43 |
|
Słowenia |
30 |
37 |
33 |
|
Luksemburg |
28 |
|
72 |
|
Dania |
22 |
|
78 |
|
Austria |
21 |
|
79 |
|
Słowacja |
19 |
54 |
26 |
|
Finlandia |
16 |
34 |
50 |
|
Francja |
19 |
67 |
23 |
|
Szwecja |
2 |
30 |
68 |
Źródło: EMBER
*) węgiel kamienny, węgiel brunatny, gaz ziemny i inne
Mniej energii jądrowej, duży udział gazowej
Generacja w elektrowniach jądrowych w 2020 r. spadła o rekordowe 10%. Wynikało to z wygaszania starych bloków w Szwecji (Ringhals 1), konsekwentnego ich zamykania w Niemczech, a także problemów technicznych we Francji i w Belgii. W efekcie nad Sekwaną zanotowano spadek o 11% (44 TWh), w Szwecji o 17 TWh, w Niemczech o 11 TWh, a w Belgii o 9 TWh (20%). Spodziewane są dalsze spadki ze względu na planowane wyłączenia u naszych zachodnich sąsiadów (2022), Belgii (2025), Hiszpanii (2030) i Francji (do 2035), która planuje zmniejszenie udziału energetyki jądrowej w swoim miksie energetycznym.
Zmniejszenie produkcji gazu ziemnego było niewielkie mimo silnego zmniejszenia popytu na elektryczność w czasie pandemii. Paliwo miało 20% udziału w wytwarzaniu. W Grecji, Holandii i Polsce zużycie rosło, choć wciąż największy udział w wytwarzaniu ma tu węgiel. Polska i Czechy to jedyne państwa w Unii Europejskiej, w których generacja z paliw kopalnych jest czterokrotnie większa od wytwarzania z OZE. Ale w Austrii, która ma najwyższy udział zielonej energii, wciąż istotny jest gaz ziemny.
Fot. gonz-ddl/Unsplash
W porównaniu z 2015 r. elektroenergetyka stała się w ubiegłym roku czystsza o 29%. Intensywność emisji dwutlenku węgla spadła w tym okresie z 317 g/kWh CO2 do 226 g/kWh. W 2020 r. redukcja wyniosła 10%. Jednak zmniejszenie produkcji elektryczności z węgla zrekompensował w dużej mirze gaz ziemny, także emisyjny i uważany za paliwo przejściowe.
Emisje CO2 sektora energii elektrycznej w 2020 r. (g CO2/kWh)
|
Polska |
724 |
|
Estonia |
669 |
|
Cypr |
653 |
|
Grecja |
522 |
|
Czechy |
386 |
|
Malta |
356 |
|
Bułgaria |
352 |
|
Holandia |
318 |
|
Niemcy |
301 |
|
Irlandia |
293 |
|
EU-27 |
226 |
|
EU27+Wielka Brytania |
226 |
|
Słowenia |
219 |
|
Węgry |
218 |
|
Włochy |
212 |
|
Wielka Brytania |
209 |
|
Rumunia |
208 |
|
Portugalia |
201 |
|
Belgia |
192 |
|
Hiszpania |
190 |
|
Chorwacja |
164 |
|
Litwa |
146 |
|
Dania |
116 |
|
Łotwa |
92 |
|
Słowacja |
90 |
|
Austria |
83 |
|
Luksemburg |
69 |
|
Finlandia |
67 |
|
Francja |
55 |
|
Szwecja |
13 |
Źródło: EMBER
10 największych emitentów CO2 z paliw kopalnych w Europie (1 stycznia – 7 czerwca 2021 r.)*
|
|
Emisja CO2 (mln t) |
|
Niemcy |
65,17 |
|
Turcja |
49,31 |
|
Polska |
43,33 |
|
Włochy |
25,20 |
|
Wielka Brytania |
21,90 |
|
Czechy |
13,06 |
|
Hiszpania |
9,67 |
|
Serbia |
8,81 |
|
Francja |
8,15 |
|
Bułgaria |
6,88 |
Źródło: EMBER
*) z produkcji energii elektrycznej, wszystkie paliwa
Standard emisyjności paliw (g/KWh): gaz ziemny – 400, węgiel kamienny – 800, węgiel brunatny – 1050, torf – 1010, olej opałowy – 600, olej z łupków – 1050
10 największych emitentów CO2 z węgla (1 stycznia – 7 czerwca 2021 r.)*
|
|
Emisja CO2 (mln t) |
|
Niemcy |
49,29 |
|
Polska |
40,67 |
|
Turcja |
35,19 |
|
Czechy |
11,30 |
|
Serbia |
8,66 |
|
Bułgaria |
6,40 |
|
Holandia |
5,64 |
|
Rumunia |
4,07 |
|
Włochy |
3,55 |
|
Bośnia i Hercegowina |
3,29 |
Źródło: EMBER
*) z produkcji energii elektrycznej, tylko węgiel
Paradoksalnie, chociaż Niemcy są liderem w rozwoju OZE, ich energia elektryczna wciąż jest znacznie bardziej „brudna” niż średnia w UE. Natomiast liderem w tej kategorii stała się Polska, która wyprzedziła Estonię. Ten drugi kraj ograniczył stosowanie intensywnych emisyjnie łupków naftowych.
Wszystkie dane pochodzą z raportu Europe's Power Sector in 2020 opublikowanego przez Ember i Agora Energiewende.
Przeczytaj także: Inwestycje w gospodarkę wodną mogą uratować życie milionom [rankingi]
Foto, video, animacje 3D, VR
Twój partner w multimediach.
Sprawdź naszą ofertę!
Aby dodać komentarz musisz być zalogowany. Przejdź do formularza logowania/rejestracji.