EU Blue Deal – obszary inicjatywy

• Dostęp do wody i geopolityka wody: ze szczególnym uwzględnieniem ochrony czystości i odpowiednich zasobów wodnych oraz przyspieszenia prac nad dostępem do wody na świecie.
• Zrównoważona gospodarka wodna: przede wszystkim ograniczenie zużycia wody oraz efektywniejsze gospodarowanie wodą i ściekami przez gospodarstwa domowe, administrację publiczną, rolnictwo i przemysł, zwłaszcza wodochłonny.
• Ekonomia Niebieskiego Ładu dla UE: nacisk zostanie położony na potrzeby inwestycyjne. Zrównoważona, konkurencyjna i sprawiedliwa „błękitna transformacja” w Europie.

EU Blue Deal – niektóre propozycje

• Wprowadzenie nowych mechanizmów finansowania inwestycji wodnych, np. Funduszu na rzecz Niebieskiej Transformacji i nowego programu operacyjnego dotyczącego gospodarki wodnej oraz zintegrowanych inwestycji terytorialnych na rzecz niebieskiej gospodarki.
• Uznanie sektorów gospodarki wodnej za priorytet strategiczny w okresie programowania 2028–2034.
• Wspieranie inwestycji związanych z gospodarką wodną instrumentami zrównoważonego finansowania, takimi jak obligacje ekologiczne, obligacje społeczne i pożyczki ekologiczne.
• Opracowanie szczegółowych norm dotyczących zużycia wody w różnych sektorach gospodarki, takich jak rolnictwo lub przemysł.
• Przyjęcie w UE spójnych przepisów dotyczących mechanizmu regulującego gromadzenie zapasów wody w okresach deszczowych.
• Objęcie rozszerzoną odpowiedzialnością producenta kwestii gospodarowania ściekami.

Przykładowy zakres opinii EESC

• Dostęp do wody i ubóstwo wodne
• Ekonomika Blue Dealu – potrzeby inwestycyjne w UE związane z gospodarką wodną
• Zrównoważona i odporna infrastruktura wodna oraz sieci wodociągowe
• Sektory o dużym zapotrzebowaniu na wodę a technologie wodoszczędne
• Efektywne gospodarowanie wodą i świadomość konsumentów na temat śladu wodnego
• Zrównoważona gospodarka wodna i kryzys klimatyczny: rozwiązania oparte na obiegu zamkniętym i inne dotyczące unijnego systemu rolno-spożywczego

Polska – największe wyzwania i problemy w zakresie wody

1. Niedobór zasobów wodnych

Polska jest jednym z państw z najmniejszymi zasobami wody w Unii Europejskiej. Na jednego mieszkańca naszego kraju przypada jedynie 1,6 tys. m³ odnawialnych rezerw słodkiej wody, co odpowiada jedynie 23% średniej w UE (wynoszącej 6,9 tys. m³) – mniejsze zasoby posiadają w UE jedynie Czechy (1,5 tys. m³), Cypr (0,4 tys. m³) i Malta (0,2 tys. m³).

2. Rosnące wykorzystanie wody w gospodarstwach domowych

Według Eurostatu, w latach 2010-2020 zużycie wody przez gospodarstwa domowe w Polsce, w przeliczeniu na jednego mieszkańca, zwiększyło się o 8,9%, z 31,5 m³ do 34,3 m³.

3. Niedoinwestowane systemy kanalizacyjne i wodociągowe

Według danych z 2020 r., 25% Polaków zamieszkuje nadal w lokalach niepodłączonych do sieci kanalizacyjnej (w UE 1-2%), z których 93% ścieków nie trafia do oczyszczalni. Ponad 7% nie posiada dostępu do publicznej sieci wodociągowej.

4. Zanieczyszczenie wód powierzchniowych

Z danych Europejskiej Agencji Środowiska wynika, że jedynie około 25% zasobów wód powierzchniowych w dorzeczu Wisły oraz około 35% w dorzeczu Odry osiąga dobry stan ekologiczny, co wskazuje na wysoki poziom ich zanieczyszczenia.

5. Ograniczona retencja

Polska magazynuje wodę w zbiornikach retencyjnych na poziomie blisko 4 mld m³, co stanowi zaledwie 7% objętości średniorocznego odpływu rzecznego. Tymczasem według ekspertów, warunki naszego kraju stwarzają możliwości retencji na poziomie 15%.

6. Duże straty wody w sieciach na terenach wiejskich

Kontrola NIK wykazała, że tylko w pięciu województwach w firmach wodociągowych działających na wsi straty wody wyniosły 5,3 mln m³, a w ponad połowie jednostek przekroczyły 30% wody wtłoczonej do sieci.

7. Wyczerpanie części wód podziemnych stanowiących około 27,3% całkowitych zasobów i ważne rezerwy wodne Polski

Na niektórych obszarach zostały one poddane dużej redukcji ze względu na pobory generowane głównie przez działalność związaną z wydobyciem.

8. Niedostateczne finansowanie inwestycji prywatnych

W 2021 r. inwestycje w ochronę wód w Polsce wyniosły 5,7 mld zł, z czego 2,6 mld zł było finansowanych i realizowanych przez sektor publiczny, a kolejne 1,7 mld zł stanowiły nakłady przedsiębiorstw energetycznych i wodociągowo-kanalizacyjnych. Inwestycje samych przemysłowych użytkowników wody wynosiły zaledwie 226 mln zł

Przeczytaj także: Polscy przedsiębiorcy będą zabiegali w UE o inwestycje wodne