W latach 50. ub.w. w Libii szukano ropy naftowej – cennego surowca naturalnego. Znaleziono jednak jeszcze cenniejszy: w 1953 r. natrafiono na ogromne ilości świeżej wody: cztery baseny wód głębinowych – Kufra Basin, Morzuk Basin, Sirt Basin i Hamada Basin, w których znajdowało się ponad 35 000 km³ wody; zasoby te mogą mieć od siedmiu do nawet 38 tys. lat. Przez kilka lat zastanawiano się, jak włączyć je do użytku. Pod koniec lat 60., po rewolucji, która objęła terytorium kraju, potrzeba ich wykorzystania w nadmorskich miastach stała się paląca: proces zapoczątkowanej po rewolucji industrializacji pochłaniał coraz większe ilości wody, a ponadto woda morska zanieczyszczała posiadane zasoby; przedstawiono zatem ideę Wielkiej Sztucznej Rzeki, ogromnej sieci wodociągowej. Prace projektowe rozpoczęto kilkanaście lat później, w 1984 r. Projekt podzielono na pięć etapów; pierwszy z nich wiązał się z koniecznością realizacji wykopów i usunięcia aż 85 mln m³ urobku. Roboty realizowano począwszy od sierpnia 1991 r. Ten etap budowy zakończył się powstaniem 1600 km wodociągów.

Fot. Jaap Berk

W wyniku prac na pierwszym oraz dwóch kolejnych etapach powstała jedna z największych podziemnych sieci o łącznej długości 3755 tys. km; na realizację czeka jeszcze 40% projektu, jednak najprawdopodobniej część wodociągów nie zostanie zbudowana ze względu na straty, które poniesiono w wyniku bombardowania.

Aby móc zasilić system, wybudowano 1300 studni o głębokości od 80 do 400 m. Sieć rurociągów pomiędzy studniami oparta została na przewodach o średnicy 4 m i długości 7 m.

Dzięki realizacji tego projektu, obejmującego doprowadzenie wody pitnej do Trypolisu, Syrty, Bengazi oraz innych miast zlokalizowanych na libijskim wybrzeżu, do odbiorców codziennie miały docierać 3 mln m³ wody pitnej. Woda miała być również wykorzystywana do nawadniania pól.

Pierwsze dwie dostawy wody w ramach realizacji projektu miały miejsce we wrześniu 1989 r. do zbiorników w Adżdabiji i w Grand Omar Muktar, kolejne we wrześniu 1991 r. (zbiornik w Syrcie), w sierpniu 1996 r. (Trypolis), we wrześniu 2007 r. (Gharyan).

Krajowe władze twierdziły, że zapasów wody wystarczy nawet na 1000 lat.

Łączny koszt realizacji projektu wyniósł ponad 25 mld USD. Co nietypowe dla tak wielkich inwestycji, rząd libijski nie zaciągnął żadnego kredytu w związku z realizacją tego projektu, nie otrzymał też dotacji. Jedyną formą pomocy były szkolenia dla inżynierów i techników, które przeprowadziła organizacja UNESCO.

Wielka Sztuczna Rzeka w liczbach (według danych projektu)

• Łączny tonaż kruszywa: 30 mln ton.
• Waga cementu: 7 mln ton. 
• Długość kabli sprężających: 6 mln km. 
• Powierzchnia objęta projektem: 8 tys. km². 
• Pojemność podziemnego zbiornika Kufra przekracza wpływ wody z Nilu za okres 220 lat.
• Ilość kamienia i piasku użyta do realizacji projektu pozwoliłaby na zbudowanie 16 piramid takich jak ta w Gizie. Ilość cementu wykorzystana do realizacji projektu umożliwiłaby budowę autostrady z Trypolisu do Mumbaju w Indiach.

Wśród krajów najbardziej zagrożonych deficytem wody Libia znajduje się na 20. pozycji.

Przeczytaj także: Kraje najbardziej zagrożone deficytem wody