Stadion Narodowy to największa budowla na piłkarskie rozgrywki Euro 2012. Powstanie on w niecce dawnego Stadionu Dziesięciolecia i będzie najnowocześniejszą areną sportową w Polsce, jak również w naszej części Europy. Prace budowlane rozpoczęto jesienią 2008 r., a zakończenie budowy obiektu planuje się na czerwiec 2011 r. Wejdzie on w skład Narodowego Centrum Sportu i będą tam rozgrywane najważniejsze mecze reprezentacji Polski i innych drużyn (np. derby Warszawy). Stadion ten ma też być miejscem organizacji imprez sportowych takich, jak np. rugby, sporty motorowe, imprez masowych jak koncerty i inne wydarzenia kulturalne oraz pozostałe „eventy specjalne”.
W czasie Mistrzostw Europy mają się na nim odbyć trzy spotkania grupowe, a w tym mecz otwarcia i oficjalna ceremonia inauguracyjna oraz jeden ćwierćfinał i jeden półfinał.

Lokalizacja stadionu

Koncepcja budowy nowego stadionu w stolicy powstała już w latach 90., jednak stale istniał problem z jego lokalizacją. Jednym z pomysłów było umiejscowienie obiektu w miejscu Stadionu Dziesięciolecia, który funkcjonował jako wielki europejski bazar. Rozwiązaniu temu przeciwstawiali się przede wszystkim ci, dla których był on miejscem pracy i źródłem dochodu. Inne plany wskazywały na budowę stadionu m.in. w Białołęce, na Służewcu, Łuku Siekierkowskim, w Wawrze czy w Wesołej. Wybór Polski na jednego z organizatorów piłkarskich mistrzostw Europy spowodował, że budowa obiektu ze sfery koncepcyjnej przeniosła się do rzeczywistej. Jesienią 2007 r. powołane zostało Narodowe Centrum Sportu sp. z o.o., a jego zadaniem jest budowa stadionu. Na lokalizację obiektu ostatecznie wybrano teren dawnego Stadionu Dziesięciolecia.

Projekt

Projekt obiektu sporządziło konsorcjum z firmą JSK Architekci sp. z o.o. jako liderem oraz firmami GMP International GmbH, Schlaich Bergermann und Partner.
Fasada budynku została tak zaprojektowana, że przypomina biało-czerwoną flagę Polski. Będzie on posadowiony na wałach poprzedniego stadionu, a boisko znajdzie się około 9 m wyżej niż stara murawa.
Stadion stanowią dwie podstawowe części: kubaturowa – zbudowana jako konstrukcja żelbetowa w układzie słupowo- i ścianowo-płytowym, jak również słupowo-belkowym wraz z trzonami usztywniającymi, którą to funkcję pełnią klatki schodowe; dachowa – stalowa konstrukcja złożona z membranowego przykrycia stadionu oraz wewnętrznego rozsuwanego dachu i zewnętrznej elewacji.

Aby budowa żelbetowej konstrukcji przebiegała szybciej, złożona zostanie z wielu elementów zaprojektowanych jako prefabrykowane. Dach stadionu stanowić będzie konstrukcja linowa, gdzie liny, których zadaniem jest przytrzymywanie przykrycia z membrany, będą umocowane do stalowego ringu o średnicy 1860 mm. Ring będzie oparty na 72 słupach, z których obciążenie będzie przekazywane na oczepy czy ściany konstrukcji stadionu. Liny umocowane będą do stalowej iglicy o dł. 60 m, zawieszonej w środku stadionu na wysokości kilkudziesięciu metrów. Na iglicy zamontowany będzie opuszczany garaż, w którym znajdzie się dach wewnętrzny, który po rozwinięciu zakryje całe boisko.

Na trybunach znajdzie miejsce 55 000 widzów. W lożach VIP podzielonych na 69 boksów będzie 600–900 miejsc. Przewidziano też 106 miejsc dla osób niepełnosprawnych oraz 800 dla przedstawicieli mediów. Pod boiskiem zbudowane zostaną parkingi znajdujące się na dwóch kondygnacjach i mieszczące około 1700 samochodów, a dostać się tam będzie można istniejącymi tunelami. Zaplecze złożone z szatni i pomieszczeń dla ekip sportowych oraz sale konferencyjne i inne powierzchnie użytkowe mają powstać na obszarze około 130 tys. m2 pod trybunami.

Obszar całego stadionu to 200 tys. m2, a na ponad 45 tys. m2 zlokalizowane będą powierzchnie komercyjne, w skład których wejdą: biura – 10 400 m2, centrum konferencyjne – 4300 m2, kuchnie i restauracja – 8600 m2, kioski – 3200 m2, loże i VIP boksy 5500 m2, fitness club – 2500 m2, klub kibica i sklep – 4050 m2, biznes klub i restauracja – 3200 m2, muzeum sportu – 3500 m2, budynek biurowy na terenie działki – 2500 m2.

I etap realizacji

Prace przy budowie obiektu podzielono na dwa etapy. Pierwszy z nich rozpoczął się w październiku 2008 r. i związany był z robotami ziemnymi, polegającymi m.in. na wywózce 300 000 m3 mas ziemnych, rozbiórce części korony starego stadionu i wzmocnieniu gruntu palami. Tę część inwestycji realizowała firma  POL-AQUA SA. Wartość kontraktu podpisanego przez wykonawcę wyniosła 125,416 mln zł brutto.

Wykonane przed rozpoczęciem prac dokładne badania gruntu wykazały, że niezbędne są zmiany w pierwotnym projekcie fundamentów palowych. Stosowne obliczenia i próbne pale pozwoliły na zmianę początkowej koncepcji oraz dobór właściwych rozwiązań zastępczych. Długość pali została znacznie skrócona, gdyż na podstawie badań ustalono, że wystarczająca jest nośność pali pogrążonych w gruntach niespoistych tuż pod nasypem i nie ma konieczności przebijania się do warstw zbudowanych z iłów.

Ostatecznie zmodyfikowano projekt końcowy i zastosowano następujące rozwiązania przedstawione w [1]:
− jako wzmocnienie podłoża pod posadowienie bezpośrednie płyty boiska z dwukondygnacyjną częścią parkingową przyjęto kolumny kruszywowe oraz kolumny betonowe z podstawą kruszywową;
- w niższych partiach korony stadionu oraz tam, gdzie istniał utrudniony dostęp, jako posadowienie pośrednie wykorzystano pale prefabrykowane, wbijane;
- pale wielkośrednicowe o średnicy 1 m zastosowano przede wszystkim w najwyższej partii posadowienia stadionu;
- w obszarze istniejącego tunelu pod słupami nowej konstrukcji przyjęto wykonanie kolumn typu JET-Grouting;
- zabezpieczenie ścian wykopów, będące jednocześnie podziałem platform roboczych o różnych rzędnych wysokościowych, stanowiły ścianki szczelne, wspornikowe lub kotwione jednym rzędem kotew gruntowych.

Budowa obiektu rozpoczęła się od zburzenia betonowych konstrukcji trybun Stadionu Dziesięciolecia, przeprowadzenia wykopów, które sprawiły, że niecka wcześniejszego stadionu nabrała wymaganego kształtu. W zakresie wzmocnienia gruntu i stworzenia warunków dla fundamentów: wbite zostało blisko 7000 prefabrykowanych pali betonowych o przekroju 40 x 40 cm i długościach całkowitych 6–26 m; wykonano ponad 6700 kolumn żwirowych i betonowych oraz około 900 sztuk pali wielkośrednicowych φ1 m i długości od 12 do 23 m w zależności od miejsca instalacji; wykonano ścianki szczelne, których długość, w zależności od miejsca instalacji, wynosiła od 11 do 19 m. Kotwienie ścianek szczelnych było zaplanowane jako wiercone tymczasowe kotwy gruntowe. Ich długość wynosiła 16–17 m, a średnica buławy około 133 mm. W zależności od obciążeń, zaprojektowano je w rozstawach  1,8–2,4 m. „W rejonach utrudnionego kotwienia ścian tymczasowymi kotwami gruntowymi zaprojektowano ściągi prętowe mocujące oczepy stalowe ścianek szczelnych do podkonstrukcji zapierającej się o wcześniej wykonane pale wielkośrednicowe” [1].

Działania przy rozbiórce starej konstrukcji prowadzono w systemie trzyzmianowym, co znacznie przyspieszyło wykonanie zadania. Na wykonanie tych robót wykonawca pierwszego etapu budowy miał nie więcej niż 200 dni. Na początku marca br. zakończono proces wbijania pali i prace w ramach pierwszego etapu były bliskie zakończenia.

Jednym z problemów przy realizacji pierwszego etapu prac było „rozwiązanie sposobu kotwienia ścianek szczelnych obudowy wykopu za pomocą kotew gruntowych wierconych w istniejącym nasypie” [1]. Trudność polegała na rozstawieniu kotew pomiędzy palami prefabrykowanymi i wielkośrednicowymi, które tworzyły nieregularną siatkę. Wszystkie czynności polegające na kotwieniu ścian, palowaniu i pracach ziemnych musiały być wykonane w sposób nietypowy. Prace palowe rozpoczęto od góry korony, co ograniczyło udział ciężkiego sprzętu w miejscach kotwienia ścianek, w których to miejscach różnica terenu miejscami wynosiła nawet 9 m. Działania prowadzące do sporządzenia platform roboczych zostały ustawione w określonej kolejności [1]:

- wbicie na granicy platformy ścianek szczelnych o wyliczonym wskaźniku wytrzymałości;
- wykonanie w rejonie ścianki szczelnej poszczególnych rodzajów pali;
- wykonanie wykopu do głębokości 3 m;
- wykonanie kotew gruntowych pomiędzy wcześniej zainstalowanymi palami;
- dalsze pogłębienie wykopu tworzące kolejną platformę roboczą;
- wykonanie prac na niższej platformie z jednoczesnym kończeniem palowania na zabezpieczonej ścianką wyższej sekcji.

Dzięki zastosowaniu takiej kolejności prac, wiele czynności mogło być prowadzonych równolegle na kilku poziomach i nie miały miejsca przestoje.
Ostatecznie, dla wykonania I etapu budowy Stadionu Narodowego zaprojektowano łącznie [1]:

- 88,2 km pali prefabrykowanych,
- 15,6 km pali wielkośrednicowych,
- 44,9 km kolumn żwirowych i betonowych,
- 470 m kolumn typu jet-grouting,
- 30 000 m2 ścianek szczelnych,
- 4,4 km kotew gruntowych,
- 1,97 km ściągów stalowych,
- 228 t stali zużytej na oczepy, kozły oporowe oraz inne akcesoria.

Zakończenie

Zaraz po wykonaniu pierwszej części inwestycji plac budowy został przekazany wykonawcy drugiego etapu, którego zadaniem jest budowa obiektu. W przetargu zwyciężyło niemiecko-austriacko-polskie konsorcjum Alpine Bau Deutschland AG, Alpine Bau GmbH, Alpine Construction Polska sp. z o.o., Hydrobudowa Polska SA i PBG SA, które przedstawiło najkorzystniejszą ofertę opiewającą na kwotę 1 252 755 008,64 zł netto. W ramach drugiego etapu wykonane mają być fundamenty i konstrukcja żelbetowa stadionu, jak również konstrukcja stalowa dachu oraz fasada.

LITERATURA:
[1] Wesoły M., Matejko M. „Stadion Narodowy w Warszawie – projekt palowania i wzmocnienia podłoża” w: „Fundamenty Palowe 2009 – seminarium”, Warszawa 2009
[2] Stadion Narodowy w Warszawie, Narodowe Centrum Sportu sp. z o.o., Warszawa 2009
[3] „Stadion Narodowy Warszawa”, Narodowe Centrum Sportu sp. z o.o., Warszawa 2009