Większość Polaków pozytywnie ocenia stan środowiska naturalnego i uważa, że jego ochrona zależy od każdego z nas. Przejawia się to w codziennych proekologicznych działaniach, takich jak np. regularne segregowanie śmieci, korzystanie z toreb wielokrotnego użytku czy oszczędzanie wody i energii. To niektóre wyniki badania świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski zrealizowanego dla Ministerstwa Środowiska.

Minister Maciej Grabowski: Wyniki badania są obiecujące bo pokazują pozytywny trend poprawy świadomości ekologicznej Polaków. Cieszą mnie szczególnie deklaracje indywidualnych zachowań na rzecz ochrony środowiska, jak systematyczne sortowanie śmieci, używanie własnych toreb na zakupy czy oszczędzanie wody i energii. To świadczy o tym, że nasze działania edukacyjne i kampanie społeczne mają sens i przynoszą wymierny efekt.

Celem tegorocznego badania było pokazanie ogólnego nastawienia Polaków do spraw środowiska, a także sprawdzenie jak się ono zmieniło w ciągu ostatnich kilku lat. Respondenci zostali zapytani przede wszystkim o aktualny stan środowiska naturalnego i sposoby na jego ochronę, ocenę jakości powietrza, gospodarkę odpadami, zmiany klimatu oraz podejmowane na co dzień proekologiczne działania indywidualne i zachowania konsumenckie.

Środowisko naturalne i jego ochrona

Ochrona środowiska może mieć pozytywny wpływ na rozwój gospodarczy kraju, tak uważa większość z nas (76%), podobnie jak w poprzednich latach. Ponadto w tym roku Polacy znacznie lepiej oceniają stan środowiska naturalnego zarówno w całym kraju (63% badanych), jak i w swojej okolicy (ponad 70%).

Dlaczego warto chronić środowisko? Według 48% badanych głównym powodem jest dbałość o zdrowie oraz troska o przyszłe pokolenia (49%). Co trzeci ankietowany (33%) uważa, że przyroda jest wartością samą w sobie, a 18% badanych twierdzi, że o środowisko trzeba dbać ze względu na oszczędność i kwestie ekonomiczne.
Ponadto połowa pytanych Polaków (50%) potwierdza, że stan środowiska naturalnego zależy przede wszystkim od aktywności każdego z nas. Innymi ważnymi czynnikami wpływającymi w największym stopniu na środowisko są dobre przepisy prawne i ich egzekwowanie (31%) oraz  działalność władz lokalnych w tym zakresie (29%).

Jakość powietrza

Zanieczyszczenie powietrza jest postrzegane jako jeden z najważniejszych problemów środowiska w Polsce. Główne powody złej jakości powietrza według badanych to emisja dużych obiektów energetycznego spalania, fabryk itp. oraz emisja z transportu samochodowego.
Z kolei najczęściej wymieniane sposoby redukcji zanieczyszczeń powietrza to stosowanie odnawialnych źródeł energii (48%) i wymiana starych pieców węglowych na piece niskoemisyjne (46%). Niemal co trzeci badany wskazuje na termomodernizację budynków (30%) oraz podłączenia indywidualnych gospodarstw do sieci ciepłowniczej (29%).

Gospodarka odpadami

W ciągu ostatnich czterech lat wzrósł odsetek osób regularnie segregujących odpady – w tym roku wynosi 68%. Najczęściej deklarowaną przyczyną niesortowania śmieci nie jest już, jak w poprzednich latach, brak odpowiedniej infrastruktury (tj. np. pojemników), ale brak miejsca w domu na segregację.

Ponadto stan gospodarki odpadami w Polsce jest uznawany za znacznie lepszy w porównaniu do lat ubiegłych - ponad połowa Polaków ocenia zarządzanie odpadami pozytywnie (53%). Mimo, że gospodarka odpadami uważana jest za główny problem obszaru ochrony środowiska, to Polacy dostrzegają poprawę, a więc i pozytywne skutki wprowadzenia ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Zmiany klimatu

Dla zdecydowanej większości Polaków (86%) zmiany klimatu są ważnym problemem środowiskowym. Odpowiedzialność za przeciwdziałanie negatywnym skutkom zmian klimatu, po raz kolejny badani najczęściej przypisywali działaniom indywidualnym, ale też władzom centralnym, rządowi (po 37%). Jedna czwarta respondentów oczekuje działań ze strony władz samorządowych i wojewódzkich (24%), a jedna piąta od instytucji międzynarodowych (18%).

Polacy dostrzegają potrzebę zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych i opowiadają się za ich redukcją (74%), a ponad połowa z nich uważa, że powinno mieć to miejsce jak najszybciej lub w niedalekiej przyszłości. Najczęściej podawaną przyczyną takich działań jest chęć zapewnienia lepszej przyszłości kolejnym pokoleniom.

Indywidualne działania i zachowania wspierające ochronę środowiska

Jak staramy się indywidualnie dbać o nasze środowisko? Prawie trzy czwarte z nas (73%) korzysta z toreb wielokrotnego użytku, a połowa – stara się unikać nietrwałych produktów (54%) oraz wybiera towary produkowane w okolicy miejsca zamieszkania (52%) i takie, które mają ekologiczne opakowanie (50%).
Blisko trzy czwarte Polaków (73%) zwraca uwagę na ograniczanie zużycia wody. Ponad połowa respondentów (57%) deklaruje, że, gdy tylko ma taką możliwość, zamiast samochodu wybiera komunikację miejską lub rower. Co trzeci z nas (36%) jest natomiast skłonny wydać więcej na ekologiczne rozwiązania.

Większość Polaków oszczędza energię w domu na różne sposoby:
- wyłączanie światła (67%),
- stosowanie energooszczędnych żarówek i świetlówek (52%),
- uszczelnianie okien (42%),
- zakup energooszczędnych urządzeń np. pralek lub lodówek (40%).

Jedna czwarta Polaków praktykuje również przykręcanie kaloryferów np. podczas wietrzenia pokoju czy mieszkania (29%), stara się unikać włączonego trybu czuwania w urządzeniach RTV/AGD (25%) lub inwestować w termomodernizację, czyli ocieplanie ścian, dachów (22%).

Troska o środowisko naturalne u większości Polaków przegrywa jednak z rachunkiem ekonomicznym. Większość osób nie jest gotowa wydać więcej na rozwiązanie ekologiczne np. czystą energię. Motorem do oszczędzanie energii czy wody jest więc bardziej troska o domowy budżet niż świadoma postawa ekologiczna.

 „Badanie świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski” zrealizowane zostało na zlecenie Ministerstwa Środowiska przez Zespół Badań Społecznych w TNS Polska. Wykonano je na losowej ogólnopolskiej, reprezentatywnej próbie mieszkańców Polski w wieku 15 i więcej lat, liczącej 1000 osób. Projekt został sfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.