Koniec roku to okres podsumowań. Warto spojrzeć więc na działania miast w zakresie wód opadowych i nie sposób nie zatrzymać się na dłużej w Bydgoszczy. Teraz jest czas na deszczówkę, miasta muszą zacząć mądrze zarządzać wodą opadową. Wodą, która niesie olbrzymi potencjał, ale także jest dużym zagrożeniem.

Prezes Zarządu Miejskich Wodociągów i Kanalizacji w Bydgoszczy Stanisław Drzewiecki, mówił podczas konferencji: „Odwróciliśmy sposób myślenia, zaczęliśmy traktować wodę deszczową nie jako problem, ale jako dobro”. Choć hasło to pada wielokrotnie z różnych źródeł, pojawia się myśl, że Bydgoszcz nie tylko o tym mówi, ale już faktycznie tak zrobiła.

Miasto realizując koncepcję „miasta-gąbki” podjęło szereg inicjatyw, poprawiając założenia polityki miejskiej, modernizując sieć, edukując i analizując możliwości wprowadzania kolejnych, praktycznych, działań. Przez ostatnie lata wybudowało 100 zbiorników retencyjnych, które umożliwiają sprawne funkcjonowanie sieci.

Michał Oleszko z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju podczas konferencji mówił, jak ważne jest ograniczenie zużycia wody i wprowadzenie jej do powtórnego wykorzystania. A w Bydgoszczy to już się dzieje! Aleksandra Kowalska, Zastępczyni Dyrektora Wydziału Zintegrowanego Rozwoju i Środowiska z Urzędu Miasta Bydgoszczy przedstawiła działania i osiągnięcia miasta w tym zakresie prezentując rezultaty projektu City Water Circle.

Zmiany klimatu powodują, że miasta są coraz bardziej narażone na problemy związane zarówno z niedoborem wody jak i powodziami. Projekt CWC ma na celu promowanie kultury oszczędzania wody, sposobów wykorzystywania wody deszczowej w miastach, odzyskiwania i używania wody szarej, a także oczyszczonych ścieków oraz stosowania rozwiązań opartych na naturze.

Jak już wspomniano, Bydgoszcz jest partnerem w międzynarodowym projekcie „CWC Obieg Wody w Mieście: Miejskie modele współpracy w zakresie wdrożenia racjonalnego korzystania z wody w Miejskich Obszarach Funkcjonalnych Europy Środkowej zgodnie z ideą gospodarki o obiegu zamkniętym”.

W projekcie miasto współpracuje z 11 partnerami z Włoch, Węgier, Słowenii, Polski, Chorwacji i Niemiec. Partnerzy (miasta, przedsiębiorstwa wodociągowe, NGO) z sześciu krajów połączyli siły, aby stworzyć bazę wiedzy na temat obiegu wody w mieście i wspólnie z lokalnymi interesariuszami opracować zestaw innowacyjnych metod i narzędzi zarządzania wodami przydatnych w całej Europie Środkowej. Ponadto partnerzy zademonstrują rozwiązania pilotażowe, opracują lokalne strategie, plany działania i zalecenia polityczne dla decydentów.

Więcej na temat projektu można przeczytać na stronie:

https://www.bydgoszcz.pl/rozwoj-i-srodowisko/projekty-miedzynarodowe/cwc-city-water-circles/o-projekcie/

Pani Aleksandra Kowalska podkreślała, że projekt ma przynieść trzy rezultaty.

  • Opracowanie strategii i planu działania dotyczących gospodarowania wodą w mieście zgodnie z ideą gospodarki wodnej w obiegu zamkniętym.
  • Podjęcie inwestycji pilotażowych
  • Wydanie materiałów edukacyjnych.

Retencjapl przygotowała tę „Strategię…”, ściśle współpracując z Urzędem Miasta i interesariuszami odpowiedzialnymi za kształtowanie polityki, utrzymanie infrastruktury i oczyszczanie wody i ścieków.

Projekt jest bardzo mądrze wpisany w działania miasta. Zarządzanie nim odbywa się poprzez koordynację przez powołany zespół, który wykorzystuje aktualne źródła finansowania, sprawdza regulacje prawne i wprowadza działania edukacyjne. Działania te obejmują podnoszenie świadomości urzędników, projektantów, dzieci i młodzieży, ale także dorosłych mieszkańców.

W trakcie pisania strategii sprawdzono gotowość projektów inwestycyjnych w trzech obszarach:

WODA OPADOWA

Działania zaproponowane w strategii skupiają się najmocniej na obszarze wód opadowych i upowszechnieniu idei zielono-niebieskiej infrastruktury.

Bydgoszcz jest jednym z miast, które jako pierwsze podjęły wyzwanie mądrego zarządzania wodami opadowymi. Wdrażane od kilku już lat działania w sposób przemyślany wiodą do celu, jakim jest stworzenie miasta, które działa jak gąbka: akumulując wody deszczowe w czasie opadów i wykorzystując deszczówkę w okresie suszy. Dzięki wykorzystaniu środków unijnych uporządkowano gospodarkę wodno-ściekową i równocześnie poprawiono znacznie jakość wód w odbiornikach, czego efektem są organizowane co roku zawody w pływaniu w rzece Brdzie w mieście. Obecnie realizowane działania związane z deszczówką skupiają się na upowszechnianiu zielono-niebieskiej infrastruktury przy równoczesnym zarządzaniu retencją zbiornikową i wykorzystaniu deszczówki. Kolejne wdrażane projekty realizowane są przy budynkach miejskich.

Miasto kontynuuje wdrażanie idei „miasta-gąbki”, wykorzystując proste rozwiązania zagospodarowania wód deszczowych w miejscu opadu i wykorzystania terenów zieleni. Wody opadowe są przekierowywane przy wykorzystaniu naturalnych spadków na tereny zielone zamiast do kanalizacji.

SZARA WODA

Zagadnienie użycia szarej wody nie jest obecnie priorytetem w Polsce, jednak obserwując trendy światowe, zmiany klimatyczne i wzrost cen usług wod-kan powiązany ze wzrostem dobrobytu, należy sądzić, że także w Polsce użycie szarej wody stanie się ważnym elementem zwiększania odporności na zmiany klimatyczne. W tym zakresie barierą jest jednak cena technologii i konieczność dostosowania instalacji indywidualnych odbiorców do rozdzielnego traktowania szarej wody i wody pitnej, wodociągowej. Przy tych warunkach realizując wizję zawartą w „Strategii..” należy raczej skupić się na promowaniu oraz monitorowaniu rozwoju technologii i pojedynczych aplikacjach czy wdrożeniach pilotażowych zwiększających doświadczenie i wiedzę. Zaowocują one wzrostem świadomości urzędników, ale i specjalistów zajmujących się dziedzinami związanymi z gospodarką wodną.

W „Strategii..” wskazano potrzebę przygotowania projektów pilotażowych związanych z wykorzystaniem deszczówki oraz wykorzystania wód zużytych w obiektach publicznych, rozpoczynając od wód z płukania filtrów w basenach publicznych, które są realizowane na dwóch nowo wybudowanych obiektach basenowych. W przyszłości planuje się wprowadzić te rozwiązania również na modernizowanych obiektach.

Mając na uwadze, iż zasoby szarej wody mogą przekładać się na znaczne objętości, warto jest wskazać przykłady jej wykorzystania, myśląc o niej w kategoriach potencjału zarówno ekonomicznego, jak i ekologicznego. Przykłady ponownego wykorzystania szarej wody:

  • Spłukiwanie w toaletach. Warto wskazać, iż na ten cel przeznaczane jest około 30% wody generowanej przez gospodarstwo domowe.
  • Podlewanie terenów zielonych. Jest to działanie szczególnie istotne wobec rosnącego trendu kreowania przestrzeni błękitno-zielonej infrastruktury. W tym przypadku należy wspomnieć, iż wymagane jest wcześniejsze oczyszczenie szarej wody.
  • Spłukiwanie ulic. Wątek ten może mieć istotne znaczenie w większych miastach i wobec potrzeby zraszania bądź mycia powierzchni silnie zurbanizowanych przy okazji walki z zapyleniem, zanieczyszczeniami czy podejmowaniu prób „schładzania” powierzchni nagrzanych.
  • Czyszczenie budynków. Wykorzystanie szarej wody może mieć znaczenie zarówno z perspektywy miasta, jak i właścicieli budynków komercyjnych, chociażby galerii handlowych.
  • Mycie pojazdów, cele gospodarcze. Wątek ten można rozpatrywać przez pryzmat wykorzystania szarej wody przez przysłowiowego „Jana Kowalskiego”. Drugim obszarem zagospodarowanie tejże wody może być, zasilanie myjni samochodowych, zarówno automatycznych, jak i tych samoobsługowych, które to coraz śmielej funkcjonują w przestrzeniach miejskich.

ŚCIEKI OCZYSZCZONE

Powszechne użycie ścieków oczyszczonych w perspektywie objętej Strategią uznaje się za nieracjonalne. Natomiast jako wysoce uzasadnione i poparte przykładami z innych obiektów w Polsce uznaje się użycie ścieków oczyszczonych przez MWIK w oczyszczalniach ścieków. Jednostka ta jest do tego dobrze przygotowana, a wdrożenia są już planowane. Spodziewanym efektem powinien być znaczny spadek udziału wody wodociągowej jako wody technologicznej w oczyszczalniach ścieków w Bydgoszczy: Fordon i Kapuściska, sukcesywnie przygotowywanych do wdrożenia stosownych projektów.

Bydgoszcz bardzo mocno promuje działania związane z gospodarką wodną. Szeroką akcję promocyjno-edukacją prowadzą Miejskie Wodociągi i Kanalizacja, realizując program telewizyjny, wydając broszury, katalogi i wytyczne dotyczące deszczówki, w tym „Katalog zielono-niebieskiej infrastruktury”, organizując konferencje, czy poprzez przygotowanie Bydgoskich Standardów Wód Opadowych (których współautorami są eksperci Retencjapl) . Władze miejskie postawiły na tworzenie kluczowych dokumentów strategicznych i realizację projektów zielono-niebieskiej infrastruktury w sposób partycypacyjny, konsultując z mieszkańcami i włączając ich we współtworzenie wizji Bydgoszczy. W taki właśnie partycypacyjny sposób powstała sama strategia „Bydgoszcz 2030. Strategia Rozwoju”.

Urząd Miasta włącza tematykę rozwoju zielono-niebieskiej infrastruktury w proces przygotowywania projektów z budżetu obywatelskiego. Katalog przedstawiono radom osiedli w celu zachęcenia mieszkańców do składania propozycji z zakresu zielono-niebieskiej infrastruktury. Rokrocznie obserwuje się zwiększoną liczbę inicjatyw obywatelskich ukierunkowanych na rozwój zieleni miejskiej. Ponadto planuje się, aby 30% środków dostępnych w ramach budżetów obywatelskich było kierowane na projekty „zielone”.

Przygotowano także kalkulator przydomowej retencji, żeby projektowana retencja była adekwatna do potrzeb i dobrze wykorzystywana. Wprowadzane są także odpowiednie zapisy w warunkach technicznych i decyzjach administracyjnych, środowiskowych, planach zagospodarowania terenu, stymulujące działania w kierunku oszczędzania wody i wykorzystania deszczówki. Aktywne działania MWiK i Miasta podnoszą świadomość mieszkańców i jakość życia w mieście. Miasto zamienia betonowe i ubogie otoczenie obiektów publicznych i terenów szkół, by w sposób przyjazny dla środowiska i mieszkańców zaaranżować przestrzeń i wykorzystywać wody opadowe, https://retencja.pl/realizacje/city-water-circles-zielono-niebieska-infrastruktura-budynkow-publicznych-bydgoszczy/. Opracowywane są Bydgoskie Standardy Zieleni, sadzone rośliny niewymagające podlewania, zaprojektowano na osiedlach łąki kwietne i ogrody deszczowe, tworzone są lokalne ogródki kieszonkowe z nasadzeniami przy powierzchniach utwardzonych, bez krawężników, co umożliwia spływ wody deszczowej z chodnika wprost pod rośliny.

Miasta przyszłości to miasta zielone. I w takich miastach chcemy mieszkać.