Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Państwowy Instytut Badawczy (IMGW-PIB) poinformował, że po ciepłym i wilgotnym początku 2022 r., marcu i kwietniu zagrożenie związane z suszą wzrosło na skutek braku opadów i wysokiego usłonecznienia oraz chwilami silnego wiatru. W czterech województwach wilgotność gruntu osiągnęła poziom odpowiadający suszy glebowej.

Odpowiednie zapobieganie powodziom i suszom to nie tylko wielkie inwestycje, ale i działania planowe, które realizowane są co roku – mówi Marek Duklanowski, dyrektor szczecińskiego oddziału Wód Polskich.

W Polsce największe zagrożenie powodziowe występuje na południu, północy i na wybrzeżu. W przypadku południa kraju, w regionach wodnych Małej Wisły, Górnej Wisły oraz Górnej i Środkowej Odry, a wiąże się to z letnimi powodziami rzecznymi o mechanizmie naturalnego wezbrania. Za bezpieczeństwo przeciwpowodziowe dużej części południa kraju odpowiada oddział Wód Polskich w Gliwicach.

22 marca obchodzimy Światowy Dzień Wody. To międzynarodowe święto, które 30 lat temu zostało ustanowione przez Organizację Narodów Zjednoczonych. Ideą było podniesienie świadomości państw i ich obywateli w obszarze odpowiedniego zarządzania zasobami wodnymi. To tematyka cała czas ważna, bo przecież szybko postępujące zmiany klimatu objawiają się, także w Polsce, nie tylko nawalnymi opadami deszczu, ale także suszami.

Zmian klimatu nie da się już zatrzymać. Coraz wyższa średnia temperatura powietrza, wynikająca przede wszystkim z nadmiernej emisji gazów cieplarnianych (głównie dwutlenku węgla), wywraca do góry nogami naturalne procesy, jakim podlega nasza planeta. Jednym z nich jest niespotykane dotąd na taką skalę topnienie lodowców, którego skutkiem jest podnoszenie się poziomu mórz i oceanów. To z kolei prowadzi nieuchronnie do zalania tych dzielnic nadmorskich miast, które leżą najbliżej linii wody. Organizacja Climate Central przygotowała sugestywny materiał, ilustrujący, jak miejsca, w których żyjemy, będą wyglądać za kilkanaście lat i jak mogą wyglądać za kilkadziesiąt, jeśli nie spróbujemy zatrzymać globalnego ocieplenia.

Zdecydowana większość jezior na całym obszarze Polski środkowo-zachodniej wykazuje tendencje do obniżania się poziomu wody od 0,2 do 0,5 m na przestrzeni ostatnich 60 lat – wynika z obserwacji Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej Wód Polskich w Poznaniu. Niekorzystny bilans wodny w regionie tak bardzo doświadczonym w ostatnim czasie przez suszę, jak pojezierza Gnieźnieńskie i Kujawskie, będzie się pogłębiał.

Powtarzające się coraz częściej ekstremalne zjawiska pogodowe są jednym z powodów, dla których Polacy zainteresowali się bardziej niż dotychczas tematem skutków zmian klimatu. Firma Deloitte sprawdziła, jakie panują wśród nich nastroje w tym temacie.

Jak wynika z analiz Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), w 2020 r. nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska oraz gospodarce wodnej spadły względem roku 2019 o 9,8%. Na ochronę środowiska przeznaczono w ub.r. około 11,4 mld zł, tymczasem rok wcześniej było to 12,4 mld zł. W przypadku nakładów na środki trwałe na gospodarkę wodną to poziom 2,7 mld zł (3,2 mld zł w 2019 r.).

Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) – naukowe ciało doradcze Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) – opublikował raport dotyczący obecnej sytuacji klimatycznej i prognoz na najbliższe dekady. Z dokumentu wynika, że jeśli nie przyspieszymy realizacji działań związanych z ograniczeniem skutków zmian klimatu, przekroczymy wiele punktów krytycznych, które doprowadzą do obumarcia części planety i cywilizacji, jaką znamy. Największy problem upatruje się w emisji gazów cieplarnianych, które prowadzą do wzrostu globalnego ocieplenia.

Jeszcze miesiąc temu lokalnie przekraczano na rzekach stany ostrzegawcze i alarmowe, a teraz są one niskie. Jeszcze w maju Wisła na wysokości Warszawa-Bulwary miała 312 cm. Aktualny poziom to 82 cm. Taka sytuacja występuje w województwach śląskim, dolnośląskim, świętokrzyskim, w Wielkopolsce, na Podlasiu, Mazowszu i Podkarpaciu i na Ziemi Lubuskiej. Bez inwestycji w retencję wody będą uciekać, a susze staną się problemem nie tylko dla rolników.

Z definicji klimat nie jest stały, jednak jego zmiany, które obserwujemy w ostatnich latach, są tak szybkie, a ich konsekwencje – powodzie i susze – tak dotkliwe, iż każe nam to zastanowić się, co czeka, jeśli nie nas, to nasze dzieci lub wnuki, i jakie już teraz powinniśmy podjąć działania ochronne. Temu właśnie służyła I Konferencja Ochrona Przeciwpowodziowa i Gospodarowanie Wodami, która odbyła się 26 maja 2021 r.

Zmiany klimatu są nieuniknione. Nie sposób ich już zatrzymać, ale wciąż możemy podejmować działania, które złagodzą ich skutki oraz nauczyć się, jak radzić sobie z ich konsekwencjami. Adaptacja do tych zmian jest jednym z priorytetów polityki wielu polskich miast. Które z nich mogą się pochwalić największą aktywnością w tym zakresie?