Ocena PAS dotyczy składającego się z 15 punktów programu rządu, który został ogłoszony dwa lata temu i bazuje na odpowiedziach poszczególnych resortów, przedstawiających postępy w realizacji działań antysmogowych. Pierwsza tego typu ocena, przeprowadzona po 11 miesiącach od ogłoszenia programu, była bardzo niekorzystna – zaawansowane postępy zauważono tylko w jednym punkcie. Pół roku później lepiej doceniono działania skumulowane w dwóch punktów. Jak oceniono program dziś?

Na podstawie obecnej, trzeciej oceny, można powiedzieć, że choć w części punktów poczyniono postępy, nadal konieczne są daleko idące zmiany, dzięki którym przyjmowane prawo czy programy finansowe przełożą się na poprawę jakości powietrza. Na 15 punktów tylko dwa działania są zaawansowane – wprowadzanie standardów emisyjnych dla kotłów oraz wprowadzanie mechanizmów zachęt dla transportu niskoemisyjnego. W sześciu przypadkach postęp oceniono jako umiarkowany, w czterech jako niedostateczny, a w trzech obszarach nie rozpoczęto żadnych prac – podaje PAS.

Jak zwrócili uwagę przedstawiciele inicjatywy, w niektórych działaniach widoczny jest też ruch wsteczny. Chodzi m.in. o kontrolę dokumentacji jakości spalin samochodowych oraz kliny napowietrzające miasta. PAS rezygnację z przyjęcia przepisów zaostrzających karanie za wycinanie filtrów DPF i zaniechanie prac nad uszczelnieniem kontroli jakości zanieczyszczeń generowanych przez transport samochodowy uważa za skandaliczne.

Problemem jest też praktyka prawna. O ile prace legislacyjne i ogłaszanie zmian w tym aspekcie realizowane jest w dobrym tempie, o tyle ich realizacja pozostawia wiele do życzenia. Jako przykład PAS podaje przepisy określające normy emisyjne kotłów i przepisy w zakresie norm jakości węgla. Mimo iż sprzedaż tzw. kopciuchów jest zakazana, luki prawne sprawiają, że są one wciąż w obrocie handlowym. Podobnie jest z obowiązkiem wystawiania świadectw jakości węgla (sprzedawcy ten przepis w większości ignorują) czy programem dofinansowania wymiany źródła ciepła („Czyste powietrze), którego największą słabością jest niewydolność urzędów obsługujących wnioskodawców.

Pozytywną ocenę PAS wystawił za wprowadzenie ulgi podatkowej dla osób chcących ocieplić dom lub wymienić piec, a także uruchomienie programu Stop Smog, którego celem jest wsparcie w tych działaniach osób niezamożnych. Jednocześnie wskazano jednak, że niedopatrzeniem autorów rozwiązania jest przeznaczenie dotacji wyłącznie dla właścicieli domów jednorodzinnych i całkowite zignorowanie osób mieszkających w budynkach wielorodzinnych, gdzie na szeroką skalę używane są piece kaflowe i inne kotły na paliwa stałe.

Przeczytaj także: Program Czyste Powietrze wstrzymany przez zmiany w ustawie