10. Nazwa: Robert-Bourassa, pojemność: 61,7 km³, rzeka: La Grande, kraj: Kanada, rok oddania do użytku: 1981

Zbiornik Robert-Bourassa. Fot. contributor_aerial/Adobe Stock

Celem budowy było dostarczanie wody do elektrowni Robert-Bourassa i La Grande-2-A – z całej pojemności na potrzeby produkcji prądu wykorzystywane jest 19,4 km³. Średnia głębokość to 21,8 m, a maksymalna 137 m. Długość linii brzegowej wynosi 4550 km.

9. Nazwa: Zeya, pojemność: 68,4 km³, rzeka: Zeya, kraj: Rosja, rok oddania do użytku: 1978

Zbiornik Zeya. Fot. alexhitrov/Adobe Stock

Głębokość zbiornika Zeya jest utrzymywana na poziomie 93 m. Wzdłuż północnego brzegu biegnie linia kolejowa Bajkał–Amur. Akwen powstał w wyniku budowy na rzece elektrowni, która średnio każdego roku wytwarza 4,91 TWh energii elektrycznej.

8. Nazwa: Krasnojarski, pojemność: 73,3 km³, rzeka: Jenisej, kraj: Rosja, rok oddania do użytku: 1967

Zbiornik Krasnojarski. Fot. Dmitriy Kandinskiy/Adobe Stock

Nazywany też Morzem Krasnojarskim lub Hydrowęzłem Krasnojarskim, powstał w wyniku budowy zapory (124 m wysokości, 1175 m długości) na rzece Jenisej – na południe od Krasnojarska. Średnia głębokość wynosi 37 m, a maksymalna 105 m. W najszerszym miejscu akwen ten ma 15 km. Spiętrzone wody zasilają największą elektrownię wodną w Rosji – o mocy ponad 6090 MW. Energia wykorzystywana jest głównie przez Krasnojarską Hutę Aluminium. Nad hydrowęzłem założono miasto Diwnogorsk.

Co ciekawe, sama zapora wpływa na pogodę w tym regionie Syberii: zimą mroźne powietrze wchodzi w interakcję z ciepłą wodą rzeki, przez co powstaje mgła, która spowija Krasnojarsk i inne miejsca w dole Jenisej.

7. Nazwa: Williston, pojemność: 74,3 km³, rzeka: Peace, kraj: Kanada, rok oddania do użytku: 1967

Fot. Andrey Armyagov/Adobe Stock

Zbiornik powstał w efekcie przecięcia rzeki Peace przez zaporę WAC Bennett Dam (183 m wysokości i 2068 m długości zapory; elektrownia wodna o mocy 2730 MW). To akwen długi na 251 km; maksymalna szerokość wynosi 155 km; średnia głębokość 43,3 m, a największa 166 m. Długość linii brzegowej to 1770 km. Akwen zaczyna zamarzać w listopadzie i proces ten trwa mniej więcej do połowy stycznia – zimą na jeziorze Williston można uprawiać sporty zimowe. Sztuczny zbiornik został nazwany na cześć Raya Gillisa Willistona, ówczesnego ministra ds. ziemi, lasów i zasobów wodnych.

6. Nazwa: Nasser, pojemność: 132 km³, rzeka: Nil, kraje: Egipt/Sudan, rok oddania do użytku: 1971

Zbiornik Nasser. Fot. leopold/Adobe Stock

Celem była przede wszystkim ochrona Egiptu przed skutkami wiosennych powodzi. Akwen znajduje się w południowym Egipcie i północnym Sudanie. Pierwotnie drugi z tych krajów był przeciwny budowie, ale w 1959 r. osiągnięto porozumienie. W efekcie Sudanowi „przydzielono” 18,5 km³ wody. Zbiornik Nasser powstał wskutek przedzielenia Nilu, który „obsługuje” cały Egipt, zaporą Aswan High. Akwen ma 550 km długości, 35 km w najszerszym miejscu. Średnia głębokość to 25,2 m, a maksymalna 130 m. Zajmuje 5250 km² powierzchni, długość linii brzegowej wynosi 7844 km.

Dzięki całej tej inwestycji woda z Nilu wykorzystywana jest do nawadniania obszaru o powierzchni około 33,6 tys. km² – zarówno w Egipcie, jak i Sudanie. Ponadto z zapory trafia do 12 turbin energetycznych o zainstalowanej mocy 2100 MW – tak powstała energia zaspokaja połowę zapotrzebowania Egiptu. Zbiornik pomaga również w zaopatrzeniu w wodę podczas suszy, ma charakter przeciwpowdziowy.

Przed jego wypełnieniem wiele starożytnych zabytków zostało przeniesionych, przy czym obecnie pod wodą znajdują się np. fundamenty miasta Buhen (mury przewieziono do Chartumu). W światowych mediach szczególnie głośno było o rozebraniu i przeniesieniu w inne miejsce świątyni Abu Simbel. Nazwa Nassera pochodzi od egipskiego prezydenta Gamala Abdula Nassera i odnosi się tylko do części jeziora w tym państwie; Sudańczycy swoją część nazywają jeziorem Nubia.

5. Nazwa: Guri, pojemność: 135 km³, rzeka: Caroni, kraj: Wenezuela, rok oddania do użytku: 1986

Zbiornik Guri. Fot. Matyas Rehak/Adobe Stock

Powstał poprzez przedzielenie rzeki Caroni zaporą o długości 1304 m i wysokości 162 m. Powierzchnia zbiornika to 4250 km². Jego wody zasilają 21 turbin o mocy od 340 do 730 MW. Zlokalizowana na zaporze elektrownia może produkować 10 235 MW energii elektrycznej, tym samym zaspokajając 70% potrzeb Wenezueli.

4. Nazwa: Manicouagan, pojemność: 141,8 km³, rzeka: Manicouagan, kraj: Kanada, rok oddania do użytku: 1968

Zbiornik Manicouagan. Fot. elen31/Adobe Stock

Powstał na rzece Manicouagan poprzez przedzielenie jej zaporą. W trakcie napełniania zbiornika zalano dwa mniejsze jeziora Manicouagan i Mouchalagan. Długość linii brzegowej akwenu to 1322 km, średnia głębokość 85 m, a maksymalna 350 m. Zbiornik ma kształt pierścienia otaczającego położone centralnie wzniesienie – to efekt uderzenia 214 mln lat temu na tym obszarze meteorytu. Zagłębienie przypomina kratery znalezione na Księżycu, a próbki skał są podobne do tych zebranych przez astronautów.

3. Nazwa: Volta, pojemność: 150 km³, rzeka: Volta, kraj: Ghana, rok oddania do użytku: 1965

Zapora Aksombo. Fot. eunikas/Adobe Stock

Zbiornik Volta powstał w efekcie budowy zapory Akosombo. Główne wyspy to: Dodi, Dwarf i Kporve. W związku z realizacją tego projektu do nowych miejsc zamieszkania musiano przesiedlić około 78 tys. osób – zalanych zostało 7800 km². Celem całej inwestycji była produkcja energii elektrycznej – pierwotnie moc elektrowni na zaporze wynosiła 912 MW, potem, w 2006 r., podniesiono ją do 1020 MW. Siłownia prąd dostarcza do Ghany i innych krajów, jak Benin czy Togo. W momencie oddania elektrowni do użytku, 20% wyprodukowanej energii zaspokajało 70% zapotrzebowania Ghany.

Volta to jednocześnie największy na świecie pod względem powierzchni zbiornik stworzony przez człowieka – zajmuje 8502 km², czyli 3,6% powierzchni lądowej całej Ghany. Średnia głębokość wynosi 18,8 m, a maksymalna – 75 m. Poza produkcją energii, zbiornik wykorzystywany jest także do transportu śródlądowego, jego wód używa się do nawadniania pól, jest także atrakcją turystyczną.

2. Nazwa: Bracki, pojemność: 169 km³, rzeka: Angara, kraj: Rosja, rok oddania do użytku: 1964

Zbiornik Bracki. Fot. Виталий Мазур/Adobe Stock

Zbiornik Bracki powstał w efekcie spiętrzenia wód rzeki Angary zaporą niedaleko Bracka. Akwen ma 600 km długości, 25 km szerokości maksymalnej, 6 tys. km linii brzegowej. Głębokość maksymalna zbiornika to 150 m. Wysokość zapory na rzece Angarze wynosi 125 m, a długość 4,4 km. Celem budowy była produkcja energii elektrycznej – elektrownia wodna ma moc 4500 MW. Akwen jest także rezerwuarem wody pitnej.

1. Nazwa: Kariba, pojemność: 180,6 km³, rzeka: Zambezi, kraje: Zambia/Zimbabwe, rok oddania do użytku: 1959

Zbiornik Kariba. Fot. Lynn Yeh/Adobe Stock

Zbiornik powstał w wyniku budowy na rzece Zambezi zapory Kariba, która znajduje się wzdłuż granicy między Zambią a Zimbabwe – jest współwłasnością obu. Akwen ma 226 km długości, a w najszerszym miejscu 40 km. Średnia głębokość wynosi 31 m, maksymalna 97 m. Zbiornik znajduje się na aktywnym tektonicznie obszarze – jak twierdzą eksperci, ruchy olbrzymiej masy wody były przyczyną licznych trzęsień ziemi, z których 20 miało siłę większą niż 5 w skali Richtera. Głównym powodem przeprowadzenia tej inwestycji była potrzeba produkcji energii: siłownia wodna, o mocy 1626 MW, dostarcza prąd do Zambii i Zimbabwe. W związku z robotami budowlanymi musiano przesiedlić 57 tys. osób.

Zanim napełniono zbiornik, trawę, która rosła na przyszłym dnie, spalono, w ten sposób tworząc warstwę żyznej ziemi. W zbiorniku Kariba żyją np. krokodyl nilowy i hipopotam. Oprócz zapewniania produkcji energii, akwen jest także wykorzystywany przez przemysł rybacki, rozwija się także turystyka.

Przeczytaj także: Największe sztuczne zbiorniki retencyjne w Polsce | TOP 10