Woda, którą piją świdniczanie, pochodzi ze studni głębinowych, sięgających od 15 do 20,5 m p.p.t. Ich wiercenie rozpoczęto w latach 50. XX w. Wtedy jednak woda pochodząca z tych ujęć wykorzystywana była głównie w celach technologicznych. Dopiero 20 lat później utworzono nowe ujęcia wody z przeznaczeniem dla rozbudowujących się obszarów mieszkalnych. W latach 70. i 80. ubiegłego stulecia sieć wodociągowa zaczęła się rozrastać. Obecnie w Świdniku eksploatowane są dwa ujęcia wody: Krępiec (jedna studnia głębinowa) oraz ujęcie Wierzchowiska (siedem studni). Niektóre z odcinków wybudowanych ponad 30 lat temu rurociągów doprowadzających wodę do sieci są już w bardzo złym stanie technicznym i konieczna jest ich renowacja, by zapewnić ciągłość i bezawaryjność dostaw. Stąd też decyzja lokalnego przedsiębiorstwa komunalnego – P.K. Pegimek sp. z o.o. dotycząca renowacji magistrali, która doprowadza wodę z ujęcia Wierzchowiska, skąd woda czerpana jest nie tylko dla mieszkańców Świdnika, ale też kilku miejscowości należących do gminy Mełgiew – łącznie dla około 38,7 tys. osób. Rocznie z tego ujęcia przesyłane jest około 1,5 mln m³ wody.

Przygotowania do realizacji inwestycji rozpoczęły się w 2017 r. W roku 2018 opracowana została dokumentacja oraz rozpoczęto starania o pozyskanie dofinansowania ze środków zewnętrznych. Z końcem kolejnego roku przygotowano przetarg, w wyniku którego 17 stycznia br. podpisano z firmą Taylor sp. z o.o. umowę na roboty budowlane prowadzone bezwykopowo metodą reliningu.

Wnętrze zbiornika. Fot. P.K. Pegimek sp. z o.o.

Niecały miesiąc później, 12 lutego, całe miasto przekonało się o tym, jak ważny dla miasta jest to projekt – jeden z rurociągów uległ uszkodzeniu w miejscu spawu łączącego rury. Musieliśmy wyłączyć pięć z ośmiu studni głębinowych – wspomina Jerzy Irsak, prezes zarządu spółki. Awarię wykryliśmy w godzinach porannych. Około godz. 13 udało się odnaleźć jej miejsce, a o 22–23 zlikwidowaliśmy problem poprzez instalację opaski ciśnieniowej. Aby uniknąć sytuacji, w której mogłoby zabraknąć wody w zbiornikach wyrównawczych, zmniejszyliśmy ciśnienie w sieci – na szczęście udało się szybko usunąć awarię – wyjaśnia.

Opaska ciśnieniowa na wodociągu. Fot. P.K. Pegimek sp. z o.o.

Problemy z magistralą wodociągową pojawiały się już wcześniej – kilka lat temu konieczne było usunięcie dużej awarii. Wówczas, podczas prac w podmokłym gruncie, konieczne okazało się zastosowanie ścianek szczelnych. Rozwiązanie to wymagało sporego zaangażowania logistycznego i finansowego – podkreśla Justyna Harasymiuk, wiceprezes zarządu P.K. Pegimek. Jak dodaje, również teraz, podczas realizacji nowego projektu, wysoki poziom wód gruntowych na dużej części terenów, w których zlokalizowany jest wodociąg, będzie ogromnym wyzwaniem.

Bezwykopowa renowacja blisko 11 km wodociągu

Choć relining (technologia bezwykopowej renowacji i wzmocnienia przewodu polegająca na wprowadzeniu do wnętrza istniejącego obiektu nowego przewodu z tworzyw sztucznych, stali czy żeliwa) do modernizacji wodociągów stosowany jest w Polsce od dawna, w przypadku Świdnika rozwiązanie to zostanie wykorzystanie po raz pierwszy, wpisując się w przełomowy projekt. Nie oznacza to jednak, że świdnickie przedsiębiorstwo nie ma doświadczeń z metodami bezwykopowymi. Na terenie miasta około 1 km kanalizacji sanitarnej (DN600 i DN800) odnowiono z wykorzystaniem jednej z najpopularniejszych metod bezwykopowych, tj. z użyciem rękawów utwardzanych na miejscu (ang. Cured in Place Pipe, CIPP). Relining z kolei zastosowano do modernizacji ciśnieniowego kolektora kanalizacyjnego odprowadzającego ścieki sanitarne ze Świdnika do oczyszczalni w Hajdowie. Wtedy do betonowych przewodów DN1200 o łącznej długości około 5,7 km wprowadzono rury PP DN1000. Tę ostatnią inwestycję realizowano bezwykopowo głównie z powodu wspomnianych już niekorzystnych warunków gruntowych występujących na terenach, w których zlokalizowany jest kanał.

Magistrala wodociągowa, która poddana zostanie renowacji w najbliższym czasie, znajduje się na terenie gminy Mełgiew, w pasach dróg publicznych oraz na terenach prywatnych, na głębokości od 2 do 2,5 m p.p.t. Łącznie projektem objętych 10,6 km przewodów wykonanych z rur stalowych spawanych, z rur żel-wod kielichowych. Ich średnice są zróżnicowane – od DN150 do DN500, z czego najdłuższy odcinek (około 5,2 km) zbudowano z rur o średnicy 500 mm. Dlaczego wybrana została metoda bezwykopowa? Okazało się, że to najlepsze rozwiązanie w przypadku, kiedy prace będą prowadzone w skomplikowanych warunkach gruntowych, które, jak się okazało w wyniku wcześniejszych napraw wykopowych, były przyczyną wielu komplikacji, jak również zwiększenia wydatków na realizację projektu. Nie bez znaczenia jest też fakt, iż trasa magistrali prowadzi głównie przez tereny prywatnych działek. Istotne jest również to, że wybudowany w latach 80. XX w. wodociąg został w znacznym stopniu przewymiarowany nawet w stosunku do aktualnych potrzeb świdniczan. To pozwala na zmniejszenie średnic projektowanych przewodów z zachowaniem odpowiedniej przepustowości, zabezpieczającej dostawy wody.

W ramach tego samego projektu zaplanowana została również przebudowa komór oraz ich uszczelnienie z wykorzystaniem preparatów chemii budowlanej, wymiana włazów, drabinek oraz armatury (łącznie w 21 komorach). Zamówienie obejmuje też wykonanie prac towarzyszących i pomocniczych związanych z robotami budowlanymi.

Jest to pierwsza od wielu lat tak duża i kosztowna modernizacja sieci wodociągowej, która w znacznym stopniu wpłynie na poprawę bezpieczeństwa dostaw wody do naszych odbiorców – podkreśla Jerzy Irsak.

Według przedstawionego harmonogramu wykonawca rozpocznie prace budowlane w kwietniu 2020 r., a ich zakończenie przewidziane jest na kwiecień 2021 r.

Woda będzie płynąć bez przerwy

Najważniejsze podczas całego procesu modernizacji jest to, że wykonawca musi zapewnić ciągłość dostaw wody od studni głębinowych do zbiorników wyrównawczych – zaznacza Justyna Harasymiuk. I wyjaśnia: nie powinno być to trudne – dostawy wody zapewnione są poprzez dwie równoległe nitki magistrali wodociągowej. Istnieje też możliwość odseparowania ich tak, aby działały w sposób niezależny. Wykonawca będzie realizował roboty w taki sposób, aby przez cały okres realizacji prac jeden z przewodów funkcjonował bez przeszkód.

Jednakże, jak to na budowie bywa, sytuacja lubi zaskakiwać: nie wykluczamy opcji, że trzeba będzie budować dodatkowe bypassy w celu zapewnienia ciągłości dostaw wody ­– dodaje Tomasz Mazur, kierownik zakładu ds. technicznych i obsługi klienta.

Spółka zapewni w godzinach nocnych maksymalny poziom napełnienia zbiorników wyrównawczych, z których woda przepompowywana jest do sieci miejskiej. Będzie to ważne przede wszystkim dlatego, że remont odcinków doprowadzających wodę z pięciu ujęć jest najważniejszym elementem projektu. Ujęcia te będą musiały zostać wyłączone, a dostawy realizowane będą jedynie z dwóch studni głębinowych. Dzięki utrzymaniu wysokiego poziomu wody w zbiornikach świdniczanom jej nie zabraknie. Tym samym nie będzie konieczna budowa bypassów czy zmiana organizacji ruchu w rejonie prowadzenia prac budowlanych, co równocześnie oznacza, że utrudnienia dla mieszkańców i przedsiębiorców będą znikome. Jest to domeną rozwiązań bezwykopowych, że ich wdrożenie w minimalnym jedynie stopniu powoduje zajęcie terenu oraz uciążliwości dla użytkowników okolicznych obszarów, co w przypadku rozwiązań tradycyjnych (wykopowych) nie jest możliwe.

Przejrzysta komunikacja z mieszkańcami to podstawa

Od momentu podjęcia decyzji o realizacji projektu mieszkańcy byli informowani o przebiegu tego procesu, zarówno za pośrednictwem strony internetowej przedsiębiorstwa, jak i lokalnej prasy. Inwestor zadbał o to, by informacje dotyczące finansowania projektu dotowanego ze środków unijnych, zawarcia umowy i planowanego terminu rozpoczęcia robót dotarły do wszystkich zainteresowanych. Wszelkie potrzebne aktualności znajdują się też w portalu społecznościowym Facebook. Podobna komunikacja będzie również zapewniona na etapie realizacji prac.

Modernizacja informatycznego systemu dyspozytorskiego

Nowoczesne technologie dla przedsiębiorstw wod-kan to nie tylko bezwykopowe rozwiązania w zakresie renowacji czy budowy sieci. To również m.in. możliwość kontrolowania i nadzorowania procesów produkcji wody. Monitorowane może być zarówno wydobycie wody ze studni głębinowych, jak i jej uzdatnianie, a przede wszystkim dystrybucja. Pozwala na to informatyczny system dyspozytorski: świdnicki Pegimek posiada tego typu oprogramowanie, ale w tym roku również ono zostanie zmodernizowane. Zaplanowano w tym zakresie prace o wartości niemal 792 tys. zł, które powierzono lokalnej firmie EkoTechnika, na co dzień zajmującej się projektowaniem, wykonywaniem i wdrażaniem automatyki przemysłowej. Celem tego przedsięwzięcia jest całkowita przebudowa systemu dyspozytorskiego. Wykorzystane zostanie specjalistyczne oprogramowanie zarządzania procesami technologicznymi typu SCADA, a łączność z obiektami studni głębinowych zapewni łącze światłowodowe, które zostanie wykonane przy okazji modernizacji magistrali wodociągowej – tłumaczy Marek Jabłoński, kierownik zakładu ds. eksploatacji. Dzięki tej inwestycji, dyspozytor w czasie rzeczywistym będzie nadzorował i zarządzał produkcją i dystrybucją wody, nawet w oddalonych o wiele kilometrów obiektach wodociągowych. System pozwoli na ciągłą rejestrację parametrów technicznych, a ich odczyt możliwy będzie nawet po wielu miesiącach od wykonanego zapisu.

Dla klientów przedsiębiorstwa wdrożony zostanie moduł Internetowe Biuro Obsługi Klienta i-BOK, który zapewni maksymalne bezpieczeństwo połączone z wygodą użytkowania. Będzie można dzięki niemu online sprawdzić wysokość zobowiązań względem dostawcy wody, historię wpłat czy zużycie wody.

Unijna współpraca

Opisywane zadania zostaną zrealizowane w ramach projektu pn. „Poprawa bezpieczeństwa dostawy wody i usprawnienia obsługi klientów w zakresie świadczonych usług wodno-kanalizacyjnych przez Przedsiębiorstwo Komunalne Pegimek sp. z o.o.” realizowanego w ramach Osi Priorytetowej 6 Ochrona Środowiska i Efektywne wykorzystanie zasobów, Działanie 6.4 Gospodarka wodno-ściekowa Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020. Całkowite wydatki planowane w ramach tego przedsięwzięcia to 19 961 144,93 zł, a przyznane dofinansowanie wynosi 10 317 540,94 zł, co stanowi 63,75% całkowitych wydatków kwalifikowalnych projektu. To jest największa w historii spółki inwestycja i z największym dofinansowaniem, jakie kiedykolwiek otrzymaliśmy – podkreśla Justyna Harasymiuk.

Świdnik – miasto wysokich lotów

Miejski serwis internetowy odwiedzającym Świdnik życzy wysokich lotów – trudno o lepsze życzenia ze strony miasta, którego rozwój ściśle związany jest z powstałym przed II wojną światową lotniskiem. Wysokich lotów są też miejskie projekty, takie jak te opisane w artykule, a szczególnie niebagatelnej skali renowacja bezwykopowa. Bardzo się cieszymy, że spółka podejmuje takie działania, na które zdobyła duże dofinansowanie. Dzięki tym pracom sieć wodociągowa będzie bezpieczniejsza. Mniej będzie też awarii – zaznacza Marcin Dmowski, zastępca burmistrza Świdnika.

Śmiało można powiedzieć, że realizacja tej inwestycji to nie tylko budowa zdrowego miasta, którego mieszkańcy będą pić zdrową wodę – to też budowanie historii.

Przeczytaj także: MPWiK Lublin postawiło na metody bezwykopowe