Konferencja poświęcona jest metodzie CIPP (ang. Cured in Place Pipe), czyli jednemu z najpopularniejszych bezwykopowych sposobów odnowy podziemnych rurociągów. By branża w pełni mogła korzystać z jej możliwości, potrzebuje platformy wymiany doświadczeń między wykonawcami, inwestorami oraz producentami. Taką rolę pełni właśnie Konferencja „Renowacja Wykładzinami (Rękawami) Utwardzanymi na Miejscu”.

Pierwszym akcentem tegorocznego wydarzenia były warsztaty, które rozpoczęły się o godz. 11. Prowadzili je Beata Nienartowicz (IDEANTE) oraz Tomasz Szczepański (Centrum Badań i Certyfikacji sp. z o.o.). Podczas warsztatów poruszone zostało całe spektrum wątków dotyczących renowacji CIPP przewodów wodociągowych. Eksperci opowiadali m.in. o szczegółowych wymaganiach konstrukcyjnych i jakościowych rękawów, dokonali przeglądu dostępnych rozwiązań materiałowych z uwzględnieniem rodzajów żywic, wyjaśniali, jakie kłopoty mogą czekać wykonawców renowacji infrastruktury miejskiej.

Materiały są bardzo dobre, jest szerokie spektrum materiałów o dużych wytrzymałościach. Kwestie materiałowe w dużym stopniu są dostosowane do specyfiki pracy rurociągów ciśnieniowych. Także wykonawcy z powodzeniem korzystają z doświadczeń, które nabyli w ramach renowacji przewodów grawitacyjnych. Pewnego doświadczenia wymagają obszary związane z planowaniem inwestycji i projektowaniem – powiedziała Beata Nienartowicz.

Beata Nienartowicz - IDEANTE. VIII Konferencja CIPP 2024. Fot. Quality Studio

Podkreśliła, że podobnie jak w przypadku planowania renowacji rurociągów grawitacyjnych, tak samo w ramach odnowy ciśnieniowych, podstawowym elementem jest określenie funkcji wykładziny. Powinna być dostosowana i określona w odniesieniu do tego, jaki jest stan techniczny rurociągu.

Tomasz Szczepański wyjaśnił m.in. zagadnienia związane z koniecznością pozyskania atestu higienicznego. Zaznaczył, że zgodnie z ustawą o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i odprowadzaniu ścieków materiały powinny posiadać certyfikaty, które poświadczą, że to, co stosujemy, może mieć kontakt z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi.

Dodał, że planując renowację danego przewodu, należy poznać jego stan techniczny, dowiedzieć się, czy wystąpiły awarie, w jaki sposób był eksploatowany, jakie są warunki jego pracy, w tym ciśnieniowe. To wszystko determinuje dobór technologii. Proces powinien być świadomy i uwzględniający bardzo wiele czynników, szczególnie związane z materiałem, przebiegiem i oczekiwaniami ze strony zamawiającego – powiedział Tomasz Szczepański.

Tomasz Szczepański - Centrum Badań i Certyfikacji sp. z o.o. VIII Konferencja CIPP 2024. Fot. Quality Studio

Beata Nienartowicz stwierdziła, że interesem inwestora jest to, by zyskał skuteczną renowację. Wyjaśniła, że w przypadku rurociągów ciśnieniowych bardzo ważne są parametry wytrzymałościowe.

Na koniec warsztatów uczestnicy mogli zadawać pytania prelegentom. Dotyczyły modułów sprężystości czy sposobów nasączania wykładzin renowacyjnych i metod wykonywania oceny stanu technicznego rurociągu, który poddany ma zostać odnowie.

Paweł Kośmider przewodniczacy Konferencji CIPP. Fot. Quality Studio

Po przerwie obiadowej oficjalnie VIII Konferencję CIPP - „Renowacja Wykładzinami (Rękawami) Utwardzanymi na Miejscu" otworzył Paweł Kośmider. W tym roku skupiliśmy się na wodociągach i rozszerzyliśmy tematykę o technologie komplementarne – mówił przewodniczący wydarzenia. 

Sesja plenarna prowadzona przez dr hab. inż., profesora Politechniki Warszawskiej Pawła Popielskiego rozpoczęła się wykładem prof. dr hab. inż. Adama Wysokowskiego z Uniwersytetu Zielonogórskiego, który w bardzo ciekawy sposób przedstawił korzyści ekologiczne wynikające ze stosowania technologii renowacyjnych CIPP w budownictwie lądowym. 

Prof. dr hab. inż. Adam Wysokowski. VIII Konferencja CIPP 2024. Fot. Quality Studio

Profesor zwrócił szczególną uwagę, że w polskiej branży budowlanej w ogóle nie bierze się pod uwagę kosztów społecznych inwestycji, takich jak: utrudnienia w ruchu, korki, budowa dróg objazdowych. Gdyby brać pod uwagę powyższe czynniki, bez wątpienia okazałoby się, że stosowanie technologii bezwykopowych jest dużo korzystniejsze i tańsze - podkreślił.

Jako drugi prelegent zabrał głos dr inż. Dariusz Zwierzchowski z Centrum Badań i Certyfikacji sp. z o.o. Ekspert mówił o wpływie jakości prowadzenia prac renowacyjnych oraz stosowanych materiałów na parametry geometryczne i wytrzymałościowe wykładzin CIPP.

dr inż. Dariusz Zwierzchowski. VIII Konferencja CIPP 2024. Fot. Quality Studio

Bardzo ważne jest także wykonywanie inspekcji pomiędzy kolejnymi etapami renowacji, abyśmy mieli pewność, że powierzchnia została prawidłowo przygotowana i można przystąpić do dalszych działań – podkreślił badacz.

W podsumowaniu swojego wystąpienia dr inż. Dariusz Zwierzchowski zaznaczył, że jakość musi być zapewniona na wszystkich etapach renowacji – od produkcji do instalacji na miejscu. Ważny jest przy tym dostęp do wysokiej jakości substancji do produkcji wykładzin, a firma wykonująca renowację powinna posiadać wiedzę i doświadczenie w ich nasączaniu.

Na temat SIWZ, czyli specyfikacji istotnych warunków zamówienia, która jest jednym z najważniejszych dokumentów w postępowaniu o udzielenia zamówienia publicznego, mówił kolejny prelegent – Piotr Dmowski z firmy In_Iner sp. z o.o. Treść SIWZ zawiera wszystkie wymogi zamawiającego związane z udzielanym zamówieniem, ale czasami przez zbyt szczegółowe podanie parametrów zamawiający sami ograniczają sobie możliwość wykonania renowacji w najlepszy możliwy sposób i także w korzystnej cenie – zauważył specjalista. 

Piotr Dmowski - In_Liner sp. z o.o. VIII Konferencja CIPP 2024. Fot. Quality Studio

Prelegent zwrócił uwagę, że równie częstymi błędami w formułowaniu SIWZ są: nieprecyzyjne formułowanie oczekiwań inwestora, sprzeczne zapisy w specyfikacjach oraz niejednoznaczna  interpretacja parametrów wytrzymałościowych wykładzin, aby spełniały warunki odbiorowe.

Jako ostatni zabrał głos Paweł Jagielski z firmy TRACTO, który po krótkim przestawieniu historii firmy specjalizującej się w technologiach bezwykopowych omówił dwie, komplementarne metody bezwykopowej renowacji: berstlining statyczny oraz TIP. 

Paweł Jagielski - TRACTO-TECHNIK GmbH & Co. KG, VIII Konferencja CIPP 2024. Fot. Quality Studio

Metoda TIP jest innowacyjnym rozwiązaniem do renowacji mocno uszkodzonych rur z odkształceniami do 25%. Metodę TIP z rurami prefabrykowanymi stosuje się głównie do renowacji systemów rur grawitacyjnych. Prefabrykowane nowe, krótkie lub długie rury o niewielkim przekroju poprzecznym są instalowane w rurze głównej, pozostawiając jedynie szczelinę pierścieniową. Dzięki tej metodzie możliwe jest także bezwykopowe instalowanie przyłączy – tłumaczył ekspert.

Po krótkiej przerwie, prowadzący sesję plenarną dr hab. inż. Paweł Popielski, profesor Politechniki Warszawskiej, poprowadził dyskusję z udziałem prelegentów sesji, którzy odpowiadali na pytania zadane przez uczestników konferencji. Było ich bardzo dużo i dotyczyły szerokiego spektrum poruszanych w trakcie sesji tematów: od kierunków ewolucji technologii CIPP aż po szczegółowe rozwiązania techniczne dotyczące produkcji, transportu i montażu wykładzin. Na tym zakończyła się część merytoryczna pierwszego dnia wydarzenia. 

Panel dyskusyjny na zakończenie pierwszego dnia Konferencji CIPP2024. Od lewej: Paweł Jagielski, dr inż. Dariusz Zwierzchowski, Prof. dr hab. inż. Adam Wysokowski, dr hab. inż. Paweł Popielski. Fot. Quality Studio

Fotorelacja z Komgerencji CIPP  – zobacz ZDJĘCIA

Czwartkowe (11 stycznia 2024 r.) obrady zaplanowano w ramach trzech sesji, które podzielono na łącznie 11 referatów. W ramach inauguracyjnej sesji jako pierwszy wystąpił dr hab. inż. Paweł Popielski, prof. Politechniki Warszawskiej. Wystąpienie dotyczyło problemu oddziaływania wód gruntowych i przecieków przez ściany kanałów podczas oceny stanu kolektorów, ich renowacji oraz późniejszej eksploatacji.

Większość problemów związanych z kanalizacją wynika z braku jej szczelności. Bardzo ważne jest przeprowadzenie analizy, co tracimy, jeżeli kanalizacja jest nieszczelna i jakie mogą być konsekwencje. Oczywiście możemy dokonać naprawy, ale pytanie, czy nieszczelność jest dla nas niebezpieczna tylko pod kątem eksploatacji, czy jednak nie jesteśmy także odpowiedzialni za środowisko – powiedział.

Dr hab. inż. Paweł Popielski, prof. Politechniki Warszawskiej. Fot. Quality Studio dla www.inzynieria.com

Dodał, że bardzo ważne jest zwrócenie uwagi na fakt, iż kolektor współpracuje z gruntem, który go otacza. Nie jest rurociągiem podpartym jedynie w kilku miejscach, tylko jest projektowany na określone parametry współpracy – wyjaśnił.

Kolejnym prelegentem był dr inż. Florian G. Piechurski z Politechniki Śląskiej, który opowiadał o sposobach odwodnienia wykopów stosowanych przy renowacji. Mówiąc o pracach związanych z wykonywaniem rękawów trzeba pamiętać o tym, że zadaniem wykopu startowego i końcowego, jeżeli takie mamy, jest zrealizowanie wszelkich czynności danej technologii renowacji, przeprowadzenie ich prawidłowo i bezpiecznie. W związku z tym wykop musi być odpowiednio przygotowany – podkreślił.

Dr inż. Florian G. Piechurski, Politechnika Śląska. Fot. Quality Studio dla www.inzynieria.com

Dr inż. Bogdan Przybyła z Politechniki Wrocławskiej przybliżył zagadnienia związane z rozwiązaniami sprzętowymi w inspekcji przewodów kanalizacyjnych, stosowanymi w procesie oceny stanu technicznego przewodów dla renowacji CIPP. Inwestorzy powinni korzystać z rożnego rodzaju analiz projektowych, które pozwolą rzetelnie przeprowadzić renowację – stwierdził. Podkreślił, że badania dzieli się na wstępne, szczegółowe i odbiorowe.

Dr inż. Bogdan Przybyła, Politechnika Wrocławska. Fot. Quality Studio dla www.inzynieria.com

Im przewód większy, o większej średnicy, tym większe problemy w ocenie stanu, mimo że jest przełazowy. To jednak z reguły konstrukcja o większym znaczeniu w systemie, często strategicznym – dodał.

Kolejny przedstawiciel Politechniki Wrocławskiej, dr inż. Leszek Wysocki, mówił o znaczeniu odpowiedniej inspekcji przewodów i jej wpływie na podjęcie decyzji o renowacji. Wykonując mnóstwo ekspertyz, widzę, jakie są problemy z ustaleniem, co to jest inspekcja i jakie są kłótnie między zamawiającym, wykonawcą, jeżeli coś się nie uda – powiedział.

Dr inż. Leszek Wysocki, Politechnika Wrocławska. Fot. Quality Studio dla www.inzynieria.com

Dodał, że wszystko sprowadza się do kwalifikacji personelu, to człowiek jest najważniejszy. Sprzęt staje się coraz bardziej wyrafinowany, coraz więcej informacji możemy uzyskać, niemniej to osoba, która wykonuje inspekcję, ostatecznie staje przed dylematem.

Marcin Derda z Wodociągów Miasta Krakowa S.A. wyjaśniał zagadnienia związane z oceną stanu technicznego przewodów magistralnych w procesie kwalifikacji do remontów. Monitorowanie umożliwia porównanie poziomu wielkości strat między wydzielonymi strefami, pozwalając wskazać te obszary, które generują na mieście największe straty. I tam w dalszej kolejności poszukiwać odcinków, które wymagają natychmiastowego remontu – powiedział.

Marcin Derda, Wodociągi Miasta Krakowa S.A. Fot. Quality Studio dla www.inzynieria.com

Ostatnim akcentem pierwszej sesji był panel dyskusyjny, który poprowadził dr inż. Tomasz Abel z Politechniki Wrocławskiej. Prelegenci odpowiadali na liczne pytania uczestników, które dotyczyły zakresu działań już w miejscu prowadzonych prac renowacyjnych, jak i etapu badań czy pozyskiwania niezbędnych dokumentacji.

Fot. Quality Studio dla www.inzynieria.com

Jako pierwszy w ramach drugiej sesji wystąpił Michał Andrzejewski z Gamm-Bud sp. z o.o., mówiąc o aktualnych trendach i nowościach na rynku. Technologia CIPP dwa lata temu obchodziła 50-lecie. Jest dojrzała, trudno więc mówić o nowościach w technologii jako takiej. Pojawiają się jednak ciekawe tematy – podkreślił, dodając, że jednym z trendów jest dążenie do jak największych średnic, ale to uległo pewnemu zahamowaniu. Poza tym wspomniał m.in., że w związku z rozwojem technologii UV, jest trend, by żywice miały jak największą przejrzystość.

Michał Andrzejewski, Gamm-Bud sp. z o.o. Fot. Quality Studio dla www.inzynieria.com

Następnie głos zabrał dr inż. Andrzej Kolonko z Politechniki Wrocławskiej. Referat dotyczył renowacji pionów kanalizacyjnych z zastosowaniem rękawów CIPP. Na razie nie ma polskiego rękawa, który nadawałby się do takiego celu. A jestem pewny, że jeśli firmy będą chciały, to wyprodukują taki rękaw. Warto, by była taka polska oferta – wyjaśnił, opowiadając też m.in., jak sytuacja wygląda na rynkach w innych krajach, w tym Finlandii czy Niemczech.

Ekspert Politechniki Wrocławskiej wskazał także pierwsze przykłady tego typu inwestycji, które przeprowadzone zostały już w Polsce.

Dr inż. Andrzej Kolonko, Politechnika Wrocławska. Fot. Quality Studio dla www.inzynieria.com

Kolejnym prelegentem był inny naukowiec z Politechniki Wrocławskiej, dr inż. Tomasz Abel, który przedstawił analizy wyników badań modeli wykładzin CIPP w zakresie parametrów wytrzymałościowych oraz charakterystyk materiałowych stosowanych rozwiązań. Niezmiernie istotnym, szczególnie w przypadku renowacji kanalizacji i przewodów betonowych, jest uzyskanie wiedzy na temat głębokości korozji ścianki rury betonowej – stwierdził.

Dr inż. Tomasz Abel, Politechnika Wrocławska. Fot. Quality Studio dla www.inzynieria.com

Podsumowanie czwartkowej sesji nr 2 stanowił panel dyskusyjny, który prowadzony był przez prof. dr. hab. inż. Adam Wysokowskiego z Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Fot. Quality Studio dla www.inzynieria.com

Bogusław Wójtowicz, TUKANY sp. z o.o. Fot. Quality Studio

Jako pierwszy w ostatniej sesji konferencji o żywicach i ich praktycznym zastosowaniu w technologii CIPP mówił Bogusław Wójtowicz z firmu TUKANY sp. z o.o.

Zasada Pareto pomaga w uzyskaniu najlepszych efektów, np. 20% najlepszych klientów daje 80% zysku. Powinniśmy szukać jak najlepszych rozwiązań. W CIPP ważnym nakładem jest cena żywicy. Szukamy najtańszych, ale spełniających wymagania i parametry. To obniża koszt renowacji - mówił.

Dla typowych zastosowań do renowacji CIPP wystarcza najtańsza żywica ortoftalowa. Jest łatwa w użyciu i montażu, łatwo ją modyfikować, by uzyskać odpowiednie parametry. Izoftalowa jest nieco droższa, izoftalowa NPG jest od niej bardziej odporna na parametry zewnętrzne, jak UV. Żywice winyloestrowe sprawdzają się tylko w przypadku ścieków przemysłowych - podkreślał.

Zwrócił też uwagę, że w przypadku żywic ze styrenem istotna jest ich odpowiednia produkcja. Zawartość styrenu w tych żywicach nie przekracza norm. Zastępowanie jej innymi monomerami jest wątpliwe – są jeszcze bardziej niebezpieczne - podsumował prelegent.

Paulina Stopa, POliner sp. z o.o. Fot. Quality Studio

Paulina Stopa z POliner sp. z o.o. wygłosiła referat zatytułowany "Styren – nie taki zły, jak go malują".

Powiedziała, że zawartość styrenu w żywicach to 30-50%, są też materiały o niższej zawartości. Ogranicza się jego ilość, by obniżyć emisje do poziomu 10%. Inne monomery nie przebijają się na rynku.

Styren ulega przemianom w powietrzu, dość szybko rozkłada go ozon, generalnie jest biodegradowalny. Można go wypłukiwać wodą, szybko się wchłania i rozkłada. Nie jest uważany za substancją trwałą i toksyczną. W większych ilościach w powietrzu np. podrażnienie błon śluzowych, apatia. Zjawiska te są krótkotrwałe. Poniżej 100 mg/l nie wywołuje żadnych negatywnych skutków. Ilość substancji do bezpiecznego spożycia to 7,7 mg/kg masy ciała lub 20 mg/l wody - tłumaczyła.

Wyjaśniła, że emisje styrenu występują ze spalin, papierosów, drukarek, kserokopiark czy ścieków. Występuje on w wodzie, wykryto go w odwiertach w Odrze. Jest obecny w opakowaniach z produktami mlecznymi. Większe zawartości generują wysypiska śmieci i składowiska odpadów niebezpiecznych.

Należy prowadzić monitoring powietrza podczas robót w dbałości o bezpieczeństwu. Obniżanie zawartości styreny w żywicach może pogorszyć ich parametry, a bezstyrenowe też nie zapewniają bezpieczeństwa - podkreśliła.

Mark Kopietz z firmy SBKS GmbH & Co. KG omówił wpływ styrenu na materiał i środowisko w materiałach CIPP.

Wyjaśniał, że utwardzanie indukowane ciepłem lub światłem UV prowadzi do trójwymiarowego sieciowania żywicy przez cząsteczki styrenu (polimeryzacja). Proces ten może zostać zakłócony, co prowadzi do niekorzystnych pozostałości styrenu i pogorszenia właściwości krótko- i długoterminowych. Dlatego należy odpowiednio, w zależności od metody renowacji, postępować, by uniknąć problemów.

Styren jest reaktywny, może polimeryzować i w ten sposób przekształcać wpływać na parametry instalowanego rękawa. Istnieją standardy określające postępowanie ze styrenem. Styren resztkowy występuje podczas renowacji. Można sprawdzać jego koncentrację. Nie stanowi zagrożenia w sieciach kanalizacyjnych - powiedział ekspert.

Panel dyskusyjny na zakończenie konferencji. Fot. Quality Studio

Sesja poświęcona styrenowi w żywicach została podsumwana podczas panel dyskusyjnego "Styren w żywicach stosowanych w rękawach CIPP". Prowadzili ją dr inż. Dariusz Zwierzchowski oraz Tomasz Szczepański z Centrum Badań i Certyfikacji sp. z o.o. Uczestniczyli w nim: dr inż. Andrzej Kolonko z Politechniki Wrocławskiej, Mark Kopietz z SBKS GmbH & Co. KG, Paulina Stopa z firmy POliner sp. z o.o. oraz Bogusław Wójtowicz z przedsiębiorstwa TUKANY sp. z o.o.

Panel dyskusyjny. Fot. Quality Studio

Dyskutanci odpowiadali na pytania uczestników. Zgodzili się, że należy informować mieszkańców o prowadzonych pracach z wykorzystaniem produktów zawierających styren, by w razie potrzeby możliwe było skuteczne przeciwdziałanie niekorzystnym oddziaływaniom. Szczególnie należy informować o uciążliwym zapachu. Podkreślali, że poprzez kanalizację można się pozbyć styrenu resztkowego, który nie stanowi problemu, a dowodzi, że polimeryzacja zaszła prawidłowo. Rozmawiano także o płukaniu wodociągów, badaniach zawartości styrenu w wodzie, a także o poziomach styrenu (zbyt duża ilość świadczy o wadliwym wykonaniu renowacji) czy o wadach rozwiązań bezstyrenowych i ich wpływie na ludzi oraz instalacje.

Panel dyskusyjny. Fot. Quality Studio

Poruszono temat procedur dotyczących kontroli i usuwania styrenu z sieci, a także oznaczania materiałów i rękawów. Mówiono o zawartości styrenu w rękawach stosowanych w wodociągach. Takich żywic jest bardzo mało, ze względu na opór społeczny. Jednak nie ma obiektywnych przeciwskazań do wykorzystywania żywic styrenowych, gdyż umiejętne postępowanie z nimi eliminuje potencjalne problemy i zapewnia bezpieczeństwo. Zaprezentowano sytuację w Bielsku-Białej, gdzie długi czas wpięcia instalacji w sieć spowodował mętność wody i jej nieprzyjemny zapach, co poważnie zaniepokoiło mieszkańców. Jednak badania dowiodły, że poziom zawartości styrenu były znacznie poniżej obowiązujących norm.

Dyskusja wzbudziła wiele emocji i zakończyła drugi i ostatni dzień VIII Konferencji „Renowacja Wykładzinami (Rękawami) Utwardzanymi na Miejscu w Toruniu. 

Fotorelacja z Konferencji – zobacz ZDJĘCIA