Przypomnijmy, że pod koniec listopada Komisja Europejska (KE) zezwoliła na wypłatę Polsce 5 mld euro w ramach zaliczek ze zmodyfikowanego Krajowego Planu Odbudowy. Potem, 15 grudnia 2023 r., szefowa KE Ursula von der Leyen zapowiedziała, że trafią one do Polski przed końcem roku. Mają być przeznaczone na modernizację systemów energetycznych i walkę ze zmianami klimatu.

Chodzi o pieniądze z programu RePowerEU, które nie były zablokowane ze względu na reformę sądownictwa w Polsce, natomiast KPO został o nie zmodyfikowany po napaści Rosji na Ukrainę.

Pieniądze z RePowerEU mają pomagać przede wszystkim w uniezależnieniu się od paliw kopalnych z Rosji, nie są one objęte tzw. krokami milowymi. Zanim w listopadzie wydano zgodę na wypłatę, polski rząd musiał wypełnić wniosek i negocjować ich wysokość.

Po ogłoszeniu programu RePowerEU tłumaczono, że celem jest m.in. zakończenie zależności UE od rosyjskich paliw kopalnych, które są wykorzystywane jako broń gospodarcza i polityczna, a kosztują europejskich podatników prawie 100 mld euro rocznie.

Co to jest KPO?

W 2021 r., aby pomóc państwom członkowskim wyjść z problemów wywołanych pandemią COVID-19, Unia Europejska przyjęła plan odbudowy. By otrzymać środki z Funduszu Odbudowy, każde unijne państwo musiało przygotować własny Krajowy Plany Odbudowy, który ma wspomóc gospodarkę po pandemii. Polska wnioskowała o 23,9 mld euro w ramach bezzwrotnych grantów oraz o 11,5 mld euro z części pożyczkowej.

Środki z KPO mają zostać wydane na prorozwojowe inwestycje w zakresie transformacji cyfrowej, odporności i konkurencyjności gospodarki, energii i zmniejszenia energochłonności, dostępności i jakości ochrony zdrowia, a także zielonej oraz inteligentnej mobilności. Wsparte będą też inwestycje infrastrukturalne, jak budowa i modernizacja dróg czy linii kolejowych.

Krajowy Plan Odbudowy dla Polski został zatwierdzony w 2022 r., jednak nasz kraj ma do wykonania jeszcze tzw. kroki milowe, w tym te związane z reformą sądownictwa. Kiedy środki zostaną odblokowane, np. na projekty związane z celami klimatycznymi należy przeznaczyć 42,7% środków z KPO, a na przedsięwzięcia z obszaru transformacji cyfrowej 20,85%.

Warto też pamiętać, że z budżetu polityki spójności do 2027 r. nasz kraj ma mieć do dyspozycji kolejnych 76 mld euro.

Przeczytaj także: Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko – zmiana harmonogramu naborów wniosków