• Czyszczenie i dezynfekcję studni najlepiej przeprowadzać co roku
• Nawet naturalne zanieczyszczenia mogą pogorszyć jakość wody
• Po oczyszczeniu studni wodę należy przebadać

Jakość wody

Nie tylko związki chemiczne czy bakterie oraz skład wody wpływają na jej jakość. Ważne jest też miejsce czerpania i utrzymanie w czystości. Regularna regeneracja, czyszczenie i dezynfekcja studni umożliwiają usunięcie części fizycznych zanieczyszczeń. Badanie wody wykaże, czy jest zdatna do picia. Samo czyszczenie i dezynfekcja tego nie gwarantują, ale ich okresowe zastosowanie pomoże w utrzymaniu jakości.

Naturalne zanieczyszczenia

Pojawiające się w studniach zanieczyszczenia są zjawiskiem naturalnym. Wraz z wodą do takiego obiektu przedostaje się gleba z upływem czasu zamieniająca się w warstwę mułu, doskonałego środowiska do rozwoju różnych mikroorganizmów, także chorobotwórczych. Na ścianach pojawia się warstwa biofilmu, błony zasiedlonej przez bakterie i gromadzącej szkodliwe związki. Takie zjawiska nie tylko negatywnie wpływają na jakość wody, ale także obniżają wydajność studni.

Studnie kopane

Właściwie wykonana studnia musi mieć szczelną cembrowinę, czyli obudowę otworu wyjściowego. Jeśli jest wykonana z betonu, kręgi należy szczelnie połączyć. O cembrowinę należy dbać, pilnując, by nie było na niej mchów, porostów czy plam zaciekowych.

W przypadku stosowania pomp do poboru wody ze studni, jej obudowa zewnętrzna powinna sięgać co najmniej 20 cm nad poziom gruntu. Jeśli czerpie się wodę w inny sposób, choćby wiadrem jej wysokość musi osiągać przynajmniej 75–100 cm. Szczelne powinny być włazy czy pokrywy, by zablokować możliwość przedostawania się do wnętrza zanieczyszczeń. Odpowietrzniki wentylacyjne należy zabezpieczyć siatką przeciw owadom, należy też zabezpieczyć studnię przed dostępem osób postronnych.

Czyszczenie studni jest potrzebne, nawet w obiektach najwyższej jakości. Co najmniej raz w roku należy wybrać z niej wodę, oczyścić dno ze szlamu i innych zanieczyszczeń, wybrać piasek (warstwę na kilkadziesiąt centymetrów) i zamiast niego zastosować przemyty żwir lub piasek gruboziarnisty. Trzeba też dokładnie oczyścić i wyszorować cembrowinę (np. wodnym roztworem wapna chlorowanego – dwie łyżeczki na wiadro wody) i zabetonować ubytki oraz szpary. Po tych operacjach należy studnię zdezynfekować, jak po każdych pracach w jej wnętrzu.

Dezynfekcja

Do dezynfekcji używa się np. wapna chlorowanego, monochloramin czy podchlorynu sodu. Ilość dobiera się w zależności od głębokości i średnicy studni. Np. w przypadku studni o średnicy 80 cm na każdy metr głębokości wody stosuje się szklankę (150 g) wapna chlorowanego, 165 g monochloraminy lub 300 g podchlorynu sodu. Jeśli studnia ma średnicę 120 cm dawkowanie wynosi odpowiednio 350 g (2,25 szklanki), 380 g i 700 g środków dezynfekcyjnych.

Dawkowanie środków dezynfekcyjnych

Źródło: Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Limanowej

Dezynfekcję stosuje się po czyszczeniu studni i ponownym napełnieniu jej wodą. Środki dezynfekcyjne w określonej ilości wlewa się do wiadra z niewielką ilością wody, miesza i wlewa zawartość do środka. Następnie trzeb zamieszać wodę tyczką lub wielokrotnym nabieraniem i wlewaniem wody wiadrem.

Jeśli woda ze studni jest doprowadzona do domu wodociągiem, po wlaniu substancji dezynfekujących do studni, należy odkręcić wszystkie krany i zamknąć jem kiedy pojawi się zapach chloru. Gdy upłynie doba od dezynfekcji, wodę ze studni trzeba odpompowywać (odkręcić krany, czyli zawory czerpalne) do momentu zaniku zapachu chloru. Warto pamiętać, że dezynfekcja nie usuwa zanieczyszczeń chemicznych. Po oczyszczeniu studni i jej dezynfekcji wodę należy przebadać w uprawnionym laboratorium.

Studnie głębinowe

Czyszczenie studni można powierzyć wyspecjalizowanym firmom, zwykle zajmują się i studniami kopanymi, i głębinowymi (wierconymi). Oferują kompleksowe usługi, od wypompowania wody ze studni i wybrania warstwy mułu i osadów do określonej głębokości, przez czyszczenie mechaniczne, np. ręczne szczotkowanie i chemiczne studni z cembrowiną, wykonanie podsypki ze specjalnego żwiru filtracyjnego, po dezynfekcję studni i instalacji wody pitnej w budynku, a także wody studziennej po czyszczeniu zgodnie z zaleceniami Sanepidu. W przypadku studni głębinowych prowadzi się dezynfekcję roztworem dezynfekcyjnym na całej głębokości studni i dodatkowo dezynfekcję dna studni stałym środkiem dezynfekcyjnym.

Studnie głębinowe można też poddać regeneracji. W takim przypadku ocenia się stan techniczny obiektu metodą inspekcji kolumny filtrowej za pomocą kamer CCTV, dokonuje pompowania pomiarowego w celu sprawdzenia wydajności studni, przeprowadza regenerację metodą wysokociśnieniową z pompowaniem oczyszczającym (skutecznie eliminuje osady biologiczne, mineralne i żelaziste zgromadzone na wewnętrznych ścianach otworów), a następnie ponownie ocenia wydajność. Kontrolę wizyjną przeprowadza się także po regeneracji. Metoda hydrodynamiczna poprawia parametry filtracyjne obsypki w strefie przyfiltrowej i podnosi wydajność studni, jest bezpieczna dla środowiska gruntowo-wodnego i może być w razie potrzeby wsparta procesami chemicznymi.

Kiedy decydować się na czyszczenie studni?

Najlepiej robić to regularnie minimum co dwa lata, choć rekomendowane są działania coroczne. Na pewno trzeba reagować, kiedy woda ze studni staje się mętna, nabiera innego smaku, wydziela nieprzyjemny zapach (w szczególności siarkowodoru), pozostawia nalot na naczyniach czy armaturze, podrażnia skórę, zostawia ślady na praniu. Czyszczenie studni jest też niezbędne po jej zalaniu, powodzi lub długi okresie nieużywania. Nie wspominając o przypadkach zatrucia wody.

Woda nie zawsze zdatna do picia

Jednak samo czyszczenie studni nie powoduje, że woda jest zdatna do picia. Znakomita większość studni kopanych czerpie wodę z płytkich warstw samonośnych, nie nadającą się do picia bez uzdatnienia. By wiedzieć, dlaczego woda nie nadaje się do picia należy oddać ją do badania. Analiza fizykochemiczna pozwala określić takie parametry jak barwa, mętność, zapach, twardość, odczyn pH, utlenialność, obecność żelaza, manganu azotanów i azotynów. Dzięki temu można wybrać odpowiednią metodę uzdatnienia studziennej wody.

Wśród najczęściej stosowanych rozwiązań stosuje się – w zależności od przyczyn niezdatności do picia – usuwanie nadmiaru żelaza i manganu (wywołują metaliczny posmak i nieprzyjemnie pachną), zmiękczanie wody (o jej twardości decyduje zawartość związków wapnia i magnezu), dezynfekcję czy odwróconą osmozę pozwalającą na odseparowanie zanieczyszczeń rozpuszczalnych i koloidalnych. To metoda skuteczna w usuwaniu drobnoustrojów i zanieczyszczeń chemicznych. Innym rozwiązaniem jest montaż przydomowej stacji uzdatniania wody. Jednak urządzenia stosowane do tego celu, w zależności od rodzajów zanieczyszczeń kosztują od 1500 do nawet 7500 zł.

Na pewno regularne czyszczenie studni pomoże także w zachowaniu dobrej jakości wody.

Przeczytaj także: Co można znaleźć w kanalizacji