Obecny stan gospodarki ściekowej terenów niezurbanizowanych Polski wynika z działań podejmowanych w latach ubiegłych. Wprawdzie na obszarach wiejskich pod koniec 2018 r. znajdowało się blisko 60% sieci kanalizacyjnej (w stosunku do całkowitej długości sieci sanitarnej w kraju), ale do tej sieci było podłączonych tylko około 40% budynków mieszkalnych. System kanalizacyjny uzupełniają ponad 2 mln zbiorników bezodpływowych i ponad 200 tys. przydomowych oczyszczalni ścieków. Stwarza to problemy zarówno z eksploatacją tych obiektów, dowożeniem tzw. nieczystości ciekłych i osadów ściekowych do większych oczyszczalni ścieków, jak i problemy z eksploatacją zbiorczych oczyszczalni – wyjaśnia prof. Ryszard Błażejewski z UP w Poznaniu.

Przyszłość terenów wiejskich

Mimo oficjalnego zakończenia Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych w 2015 r. Ministerstwo Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej planuje szóstą już aktualizację tego programu w celu jego zakończenia w latach 2021–2027. Na dokończenie inwestycji w gospodarce wodno-ściekowej brakuje prawie 100 mld zł. KPOŚK to dokument o ogromnym znaczeniu dla samorządów szukających dofinansowania w tym zakresie w nowej unijnej perspektywie.

Jak wyjaśnia prof. Błażejewski: W związku z faktem, że unijne i polskie prawo nie pozwala na tworzenie aglomeracji poniżej równoważnej liczby mieszkańców równej 2000, wszystkie aglomeracje poniżej tej wartości miały zostać zlikwidowane do końca października br. Przed gospodarką ściekową na terenach niezurbanizowanych stoi zatem szereg wyzwań. Nie są to zadania łatwe z uwagi na coraz wyższe jednostkowe nakłady inwestycyjne, zadłużenie samorządów, poszerzanie zakresu ich obowiązków, brak środków finansowych, odbierane kompetencje itd.

Jak wskazuje dr Tomasz Warężak z Uniwersytetu Zielonogórskiego: W obecnej sytuacji bardzo istotne jest z jednej strony umiejętne wydatkowanie dotacji unijnych, dostępnych jeszcze w ramach obowiązującego budżetu unijnego 2014–2020, a z drugiej właściwe, w oparciu o czynniki ekonomiczne, środowiskowe i społeczne, zaplanowanie inwestycji, współfinansowanych ze środków UE w latach 2021–2027.

Informacje istotne dla samorządów

W trakcie szkolenia ,,Gospodarka ściekowa terenów niezurbanizowanych”, które odbędzie się 26 listopada w Poznaniu, dużo uwagi będzie poświęcone analizom techniczno-ekonomicznym różnych wariantów kanalizacji i finansowaniu inwestycji na terenach niezurbanizowanych. Swoimi doświadczeniami w rozwiązywaniu inwestycyjnych i eksploatacyjnych problemów podzielą się przedstawiciele wielkopolskich gmin. Szczegółowo zostaną przedstawione obowiązki związane z gospodarką ściekową, jakie spoczywają na samorządach.

Wskutek niewłaściwej gospodarki ściekowej w wielu miejscach zagrożone są zasoby wód gruntowych; zarówno pod względem ilościowym (przedłużające się okresy suszy), jak i jakościowym, np. przy dużym zagęszczeniu drenaży rozsączających źródłem zanieczyszczeń są wstępnie oczyszczone ścieki bytowe. Na szkoleniu zostaną przedstawione sposoby ochrony wód gruntowych i tanie technologie odzysku wody oraz substancji nawozowych ze ścieków bytowych, które można i należy wykorzystać jak najbliżej miejsca ich powstawania.

Do udziału w spotkaniu organizatorzy szczególnie zachęcają samorządowców. To oni odpowiedzialni będą za zmianę obrazu polskiej wsi w najbliższym czasie – mówi Kalina Olejniczak, redaktor prowadząca miesięcznika „Wodociągi-Kanalizacja”.

Martyna Matuszczak