Nysa po powodzi

1878 ha użytków rolnych, 483 budynków wielorodzinnych, w tym 142 mieszkań, 452 domów jednorodzinnych, 50 mln zł w mieniu – to bilans strat, jakie w tzw. powodzi tysiąclecia poniosła Nysa – miasto w woj. dolnośląskim, leżące nad rzeką Nysa Kłodzka. To właśnie ona, wraz z kilkoma mniejszymi rzekami z jej dorzecza, w lipcu 1997 r. nie poradziła sobie z obfitymi opadami deszczu, zalewając okoliczne gminy.

Brak skuteczności dotychczasowych zabezpieczeń zmusił władze Nysy do stworzenia planu modernizacji zbiornika wodnego w zakresie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego. Zasadność przebudowy potwierdziło zagrożenie, jakie pojawiło się wiosną 2005 r., gdy woda w rzece silnie wezbrała i stwierdzono ponadnormatywną wydajność systemu drenażowego zapory.

Jak przyznaje Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu, niedomagania infrastruktury hydrotechnicznej zbiornika były znane niemal od momentu powstania obiektu, ale to dopiero wydarzenia z 1997 i 2005 r. pokazały, jak duże stwarza to zagrożenie dla mieszkańców gminy.

Po stwierdzonych w 2005 r. nieprawidłowościach Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu natychmiast przystąpił do doraźnego remontu uszczelnień ekranu oraz wykonał szereg iniekcji doszczelniających korpus zapory ziemnej w miejscu zlokalizowanych wysięków. Równocześnie zlecona została koncepcja techniczna na modernizację zbiornika Nysa w celu poprawienia bezpieczeństwa całego obiektu i zapewnienia racjonalnej gospodarki wodnej. Wszczęte zostały także intensywne działania mające na celu pozyskanie środków finansowych na realizację przedmiotowego przedsięwzięcia, które, jak dzisiaj widać po zrealizowanej inwestycji, zakończyły się sukcesem – wymienia Bartłomiej Pietruszewski, kierownik wydziału inwestycji i remontów wrocławskiego RZGW.

Modernizacja zbiornika wodnego Nysa

Modernizacja zbiornika rozpoczęła się 1 stycznia 2009 r. Pierwszym dużym przedsięwzięciem w ramach projektu była przebudowa i udrożnienie przeciwpowodziowe Nysy Kłodzkiej od zbiornika wodnego Nysa do rejonu wsi Kubice (wraz z istniejącymi budynkami). Drugim – modernizacja budowli i urządzeń zbiornikowych oraz budowa innych niezbędnych obiektów.

Do końca 2016 r. przebudowana została budowla zrzutowa zapory czołowej zbiornika w Nysie. Wykonano spusty denne, dzięki czemu możliwe było wytworzenie dodatkowej rezerwy pojemności powodziowej zbiornika. Obniżono też korony przelewów i wymieniono zamknięcia przelewu powierzchniowego. Modernizacji poddany został również ekran żelbetowy zapory czołowej, a samą zaporę uszczelniono i odbudowano system monitorujący jej szczelność.

Jak podaje Bartłomiej Pietruszewski jednym z głównych celów projektu była eliminacja zagrożenia wystąpienia awarii zbiornika Nysa. Miasto liczy około 52 tys. mieszkańców. W przypadku takiej awarii zagrożonych byłoby około 40 tys. osób, ponieważ miasto znajduje się poniżej zapory. Dodatkowo, fala przesuwałaby się w kierunku miejscowości położonych jeszcze niżej: Lewina Brzeskiego, Brzegu, Oławy czy nawet Wrocławia. Ucieczka miałaby zerowe szanse na powodzenie.

Ryzyko to zostało zmniejszone dzięki przebudowie trzech jazów, które zwiększyły przepustowość koryta rzeki ze 150 m³/s do 400 m³/s. Ochronę ma dodatkowo wzmocnić planowany kanał ulgi. Zdaniem Pietruszewskiego byłby to rodzaj bajpasu, który w przypadku powodzi zwiększyłby przepustowość tego zbiornika i pozwolił zalać tereny, które są obecnie niezurbanizowane, np. pola czy tereny działkowe.

Efekty ekologiczne przedsięwzięcia

W wyniku przebudowy bloku zrzutowego w przypadku powodzi jesteśmy w stanie spracować wodę o około osiem godzin wcześniej niż w 1997 r. To pozwoli nam wypracować rezerwę powodziową jeszcze przed nadejściem fali powodziowej – podkreśla Pietruszewski.

W ramach projektu objęto ochroną przeciwpowodziową 52 tys. mieszkańców gminy zamieszkujących obszar 21 700 ha. Modernizacja nyskiego zbiornika wzmocniła też zabezpieczenia przeciwpowodziowe doliny Odry, w tym Wrocławia.

Całkowity koszt inwestycji wyniósł 443 mln zł, z czego aż 314 mln zł pochodziło ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktury i Środowiska na lata 2007-2013. Dotację beneficjentowi projektu, RZGW we Wrocławiu, przekazał Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Na dzień dzisiejszy władze Nysy oraz wrocławskie RZGW zapewniają, że gmina jest bezpieczna. Planowany kanał przeciwpowodziowy ma być dodatkowym wzmocnieniem, który zmniejszy ryzyko zalania zurbanizowanej części miasta. Czy modernizacja zbiornika wodnego i wdrożone rozwiązania w zakresie zabezpieczeń przeciwpowodziowych wystarczą, by ochronić Nysę przed wielką wodą, okaże się dopiero w sytuacji poważnego zagrożenia.

Przeczytaj także: Kto zaplanuje modernizację ujęcia wody z Nysy Kłodzkiej?