W badaniu wydajności systemów innowacji w państwach Unii Europejskiej używa się średniej ważonej obliczanej na podstawie 27 wskaźników w czterech kategoriach.

Kryteria badań

Pierwsza to warunki ramowe obejmujące zasoby ludzkie (nowi doktoranci, liczba osób z w wieku 25–34 lata z wykształceniem wyższym, skłonność do uczenia się przez całe życie), atrakcyjność systemów badawczych (międzynarodowe publikacje naukowe, top 10% najczęściej cytowanych publikacji, doktoranci zagraniczni), a także środowisko sprzyjające innowacjom, czyli poziom internetu szerokopasmowego i przedsiębiorczość zorientowana na wykorzystywanie szans.

Kolejny element to inwestycje – po pierwsze finanse i wsparcie (wydatki na badania i rozwój w sektorze publicznym oraz wydatki inwestycyjne), a po drugie, tzw. solidne inwestycje obejmujące wydatki na badania i rozwój w sektorze przedsiębiorstw oraz na innowacje niezwiązane z B+R, a także liczbę przedsiębiorstw prowadzących szkolenia w celu rozwoju lub podniesienia umiejętności informatycznych personelu.

W badaniu ocenia się także działalność innowacyjną, przede wszystkim sektora małych i średnich spółek (MŚP). Pierwsza kategoria to innowatorzy, czyli MŚP z innowacjami produktowymi lub procesowymi oraz marketingowymi lub organizacyjnymi, a także wprowadzające innowacje na miejscu. Druga obejmuje powiązania – mierzy się współpracę innowacyjnych MŚP z innymi takimi podmiotami, poziom prywatnego współfinansowania publicznych wydatków na badania i rozwój oraz liczbę publikacji publiczno-prywatnych. Trzecią kategorią są aktywa intelektualne obejmujące zgłoszenie patentowe PCT, znaków towarowych oraz aplikacji projektowych.

Bada się też wpływ działań innowacyjny na zatrudnienie w działaniach wymagających dużej wiedzy oraz w szybko rozwijających się przedsiębiorstwach z sektorów innowacyjnych. Drugi element to poziom eksportu produktów średnich i zaawansowanych technologii oraz usług wymagających wiedzy, a także wpływ sprzedaży innowacyjnych produktów na rynku i na nowe firmy.

Na jej podstawie określa się cztery grupy: liderów innowacji (powyżej 125% średniej UE), silnych innowatorów (95–125%), umiarkowanych innowatorów (50–95%) oraz kraje o niskim poziomie innowacyjności, poniżej 50% średniej unijnej.

Postępy w innowacyjności

Z tablicy tegorocznych wyników EIS wynika, że wydajność państw unijnych w zakresie innowacji stale rośnie i w perspektywie krótkoterminowej ten trend się utrzyma. Jednak postępy są nierówne – co prawda średnia wzrosła od 2012 r. o niemal 9 p.p. (punktów procentowych), jednak w części państw wydajność inwestycyjna rośnie szybciej niż w innych. W trzech państwach wskaźniki się pogorszyły, w 24 wzrosły (nie licząc Wielkiej Brytanii, która opuściła UE).

Przyczyny poprawy wyników to głównie rozwój szerokopasmowego internetu, więcej międzynarodowych publikacji naukowych, a także wyższe nakłady na innowacje niezwiązane z badaniami i rozwojem.

Na tle świata Europa prezentuje się umiarkowanie dobrze. Przegoniła największego rywala, ale pozostaje w tyle za ścisłą czołówką i straciła przewagę nad niektórymi krajami.

Innowacyjność na świecie 2020

Źródło: EIS

Co może zaskakiwać, liderem światowy została Korea Południowa. UE ma przewagę nad Stanami Zjednoczonymi, ale straciła ją nad Australią, Japonią i właśnie Koreą, a różnica między pierwszą trójką i Europą się powiększa. Wspólnota Wyprzedziła natomiast Stany Zjednoczone, ma też przewagę nad Chinami, Brazylią, Rosją, Afryką Południową i Indiami. Jednak w latach 2012–2019 Chiny szybko nadrabiały dystans i wkrótce pod względem wydajności innowacyjnej wyprzedzą USA. Z drugiej strony w 2019 r. ten wskaźnik spadł w Australii i Japonii, a wzrósł w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych.

Indeks innowacyjności państw europejskich (2020 r.)

Źródło: EIS

Polska w ogonie

Polska, niestety od lat zajmuje niskie pozycje w zestawieniach EIS, a postęp przychodzi nam powoli. Pocieszające może być to, że nasz kraj wyprzedził w tegorocznym rankingu Chorwację i wydostał się ze strefy najsłabszych innowatorów, w której są już tylko Bułgaria i Rumunia. Jednak zajmujemy czwarte miejsce od końca, a wyprzedzają nas Serbia i Turcja, które nie należą do UE.

W Polsce wzrost wydajności innowacyjnej zawdzięczamy przede wszystkim rozwojowi sieci szerokopasmowych i przedsiębiorczości nastawionej na wykorzystywanie szans. Od 2012 r. wskaźnik innowacyjności w kraju wzrósł z 51 do 64%.

Znajdujemy się w kategorii państw o umiarkowanej wydajności innowacyjnej, do której zaliczono jeszcze 12 krajów. To Chorwacja, Cypr, Czechy, Grecja, Węgry, Włochy, Łotwa, Litwa, Malta, Słowacja, Słowenia i Hiszpania.

Lepsi i gorsi

Siedmioro państw członkowskich należy do silnych innowatorów: Austria, Belgia, Estonia, Francja, Niemcy, Irlandia i Portugalia. Natomiast liderzy, u których potencjał innowacyjności przekracza 125% unijnej średniej to Dania, Finlandia, Luksemburg, Holandia i Szwecja.

Jednak w Europie najbardziej innowacyjnym krajem jest Szwajcaria, która osiągnęła wynik 177,3%. Najlepiej we wspólnocie radzi sobie Szwecja (151,0). Dla porównania wynik Polski to 63,2%. To pokazuje jak długą drogę mamy do pokonania.

Przeczytaj także: Elektrownie atomowe w budowie – ranking