Czym są kruszarki?

Kruszarki są maszynami, które odpowiadają za rozdrabnianie materiału. Wyróżnić możemy kruszarki stacjonarne, kruszarki mobilne z jezdnym układem gąsienicowym oraz kruszarki wyposażone w podwozie kołowe, czyli modele półstacjonarne lub półmobilne.

Każdy sprzęt tego typu składa się z korpusu, zespołu napędowo-transmisyjnego, zespołu elementów roboczych oraz elementów, które chronią całość przed przeciążeniem. Różnice w budowie sprowadzają się jedynie do tego, w jakim celu dana maszyna ma zostać zastosowana i jaki materiał powinna skruszyć. Niektóre elementy zostają poddane specjalnym modyfikacjom, które nadają im większej wytrzymałości oraz odporności na czynniki zewnętrzne. Aby zapewnić bezpieczeństwo obsługi tego rodzaju maszyn, przechodzą one rygorystyczne testy i kontrole jakości.

Co ciekawe, warto pamiętać, że materiał pokruszony to ten, którego średnica po procesie rozdrabniania wynosi przynajmniej milimetr. Z kolei po mieleniu, produkt końcowy osiąga średnicę mniejszą niż milimetr. Niektóre kruszarki wyposażone są również w elementy robocze, które umożliwiają im mielenie pokruszonego materiału.

Jakie typy kruszarek możemy wyróżnić?

Podstawowy podział urządzeń opiera się o ich elementy robocze. Determinują one rodzaj materiałów, z jakimi są w stanie bezawaryjnie pracować. Wyodrębnić możemy więc cztery typy kruszarek przemysłowych: kruszarki szczękowe, stożkowe, kruszarki uderzeniowe oraz walcowe.

Kruszarki uderzeniowe

Kruszarki uderzeniowe można podzielić na młotkowe, kruszarki bijakowe (udarowe) oraz kruszarki z wałem pionowym.

Kruszarka udarowa to sprzęt przeznaczony do kruszenia materiału o dużej twardości i niewielkiej ścierności. Obecnie wykorzystywane są one m.in. do kruszenia najtwardszych skał (wapień, bazalt, dolomit, granit itp.). Stosuje się je we wszystkich stadiach kruszenia, a nawet mielenia. Materiał rozdrabniany jest poprzez uderzenia wirującymi elementami roboczymi oraz odbicia od nieruchomych płyt korpusu.

Do elementów roboczych tychże kruszarek zaliczamy bijaki, które zostają osadzone sztywno w dolnej części korpusu i nie posiadają rusztu oraz wirujące młotki – osadzone wahliwie na wirniku. Dodatkowo młotki ścierają materiał na ruszcie.

Maszyny budowlane. Fot. KGHM ZANAM

Kruszarki walcowe

Kruszarki walcowe wykorzystuje się do kruszenia brył o małej twardości lub też do mielenia materiałów średniej podatności na rozdrabnianie.

Sprawdzą się one w przypadku materiałów takich jak węgiel czy żużel. Stosowane są również m.in. do rozdrabniania ziaren zbóż (np. śrutowniki), nasion (płatkownice) oraz do przemiału ziarna (walce gładkie).

Kruszarka tego typu rozdrabnia materiał poprzez zgniatanie go między przeciwbieżnie obracającymi się walcami – najczęściej dwoma, czasami również trzema. Walce zgniatają i ścierają materiał, co pozwala uzyskać zamierzony efekt. Powierzchnie walców mogą charakteryzować się zębatą lub gładką strukturą.

Kruszarki szczękowe

Kruszarka szczękowa przeznaczona jest do wstępnego oraz wtórnego rozdrabniania. Najlepiej sprawdzi się w pracy z materiałami o dużej i średniej twardości (np. kwarc, sjenit, granit, bazalt). Sposób działania kruszarki szczękowej polega na ścieraniu oraz zgniataniu, za które odpowiadają szczęki ruchome i stałe.

Wyróżniamy dwa typy kruszarek szczękowych:

• kruszarka szczękowa z dolnym zawieszeniem szczęki ruchomej,
• kruszarka szczękowa z górnym zawieszeniem szczęki ruchomej.

Z kolei ze względu na zastosowany napęd szczęki ruchomej, wybierać możemy spośród dwóch rodzajów kruszarek:

jednorozporowych - w takiej kruszarce szczękę ruchomą osadza się bezpośrednio na wale mimośrodowym i wykonuje ona ruch złożony eliptyczny.

dwurozporowych - w tym przypadku szczęka wykonuje ruch prosty wokół stałej osi, która napędzana jest połączonym z nią wałem mimośrodowym.

Kruszarki stożkowe

Kruszarki stożkowe służą do drobnego kruszenia i stosowane są wtedy, gdy celem jest uzyskanie urobku regularnego. Nie powinno się ich stosować do materiału lepkiego, wilgotnego ani miękkiego.

Materiał rozdrabniają dwa stożki – stały zewnętrzny oraz ruchomy wewnętrzny, wykorzystując ruch mimośrodowy. Możemy zdecydować się też na zakup kruszarki z ruchomym stożkiem zewnętrznym i stałym stożkiem wewnętrznym, nazywane są one wówczas kruszarkami stożkowymi płaszczowymi.

Warto dodać, że kruszarka stożkowa może być jednopodporowa albo dwupodporowa. Istnieje też możliwość ustawienia stożków przeciwbieżnie lub współbieżnie. Alternatywą jest także nieruchomy wał.

Serwisowanie kruszarek i przegląd części eksploatacyjnych

Wybierając odpowiedni sprzęt, musimy szczególną uwagę zwracać na to, by zawsze był niezawodny, bezpieczny i nie powodował przestojów oraz strat finansowych. Niezależnie od tego, do jakich stadiów kruszenia oraz do jakich materiałów przeznaczone jest wybrane urządzenie, pamiętajmy, że bardzo ważna jest konserwacja sprzętu, przegląd i wymiana zużytych części.

Czynnikami krytycznymi dla części zużywalnych kruszarki szczękowej są ich trwałość oraz efektywna praca. W przypadku kruszarki stożkowej są to natomiast ustawienia posuwu strony zamkniętej i otwartej. Z kolei modele młotkowe wymagają zastosowania młotków ze stali manganowej. Kruszarki udarowe wymagają przeglądu np. płyt wyścielających, wykładzin kurtynowych czy prętów wirnika.

Kruszarka i koparka. Fot. KGHM ZANAM

W zależności od sprzętu sprawdzajmy i wymieniajmy w razie zużycia takie elementy jak m.in.:

• listwy łożyskowe,
• listwy boczne,
• listwy udarowe do kruszarek,
• szczęki do kruszarek (szczęki ruchome i stałe),
• płyty rozporowe i bezpiecznikowe,
• okładziny boczne,
• wykładziny,
• młotki,
• stożki (wewnętrzne i zewnętrzne) oraz płaszcze,
• kliny,
• wały główne.

Wykorzystanie kruszarek w przemyśle

Kruszarki mają duże znaczenie szczególnie we współczesnym przemyśle. Są niezwykle efektywne, a dzięki ich możliwościom, możemy przyspieszyć wiele procesów przemysłowych. Kruszarki przemysłowe wykorzystuje się m.in. do:

• produkcji piasku,
• produkcji żwiru,
• kruszenia skał mineralnych,
• kruszenia gruzu budowlanego,
• rozdrabniania materiałów, które wydobywane są w kopalni,
• rozdrabniania wielu surowców wtórnych,
• wytwarzania olejów z nasion (rozdrabniania nasion oleistych)
• produkcji np. płatków czy kasz,
• produkcji różnego rodzaju pasz,
• przemiału zbóż.

Podsumowanie

Kruszarki to urządzenia, które są niezbędne w wielu branżach. Ich nazwa wzięła się stąd, że szybko i efektywnie potrafią kruszyć oraz mielić różnego rodzaju materiały, co w dzisiejszych czasach jest niezbędne w wielu dziedzinach przemysłu. Spośród dostępnych na rynku modeli, wyróżnić możemy:

• kruszarki udarowe (kruszą materiały o dużej twardości i niewielkiej ścierności),
• kruszarki szczękowe (kruszarek szczękowych najczęściej używamy do materiału o dużej i średniej twardości),
• walcowe (używane do kruszenia średniego i drobnego, z walcami o gładkiej lub zębatej powierzchni)
• stożkowe (stosowane do kruszywa drobnego, gdy celem jest uzyskanie urobku regularnego).

Kruszarki odpowiadają za kruszenie, rozdrabnianie i mielenie, dlatego chętnie wykorzystywane są m.in. do produkcji żwiru, piasku, a nawet żywności. Pomagają w rozdrabnianiu materiałów kopalnianych czy kruszeniu skał i gruzu budowlanego. To jednak tylko część zastosowań tego sprzętu. Kruszarki mają wpływ na wiele dziedzin życia, chociaż nie zawsze o tym pamiętamy.