Inwestorzy, podejmując decyzję o budowie rurociągów, coraz częściej stawiają na metody bezwykopowe, ponieważ skutecznie ograniczają ingerencję w otoczenie i minimalizują utrudnienia, które przy użyciu tradycyjnych metod są niewspółmiernie wyższe i negatywnie wpływają na mieszkańców, działalność przedsiębiorstw czy ruch komunikacyjny w mieście. Tak również było w przypadku ostatnich inwestycji w Bydgoszczy i Gdańsku.

Bydgoszcz: budowa wodociągu z żeliwa sferoidalnego metodą HDD

W Bydgoszczy powstała konieczność budowy wodociągu w sąsiedztwie ulic Eberhardta i Wulffa – było to jedno z zadań w ramach prowadzonej rewitalizacji terenów po zakładach Zachem, obejmującej m.in. budowę wodociągów i kanalizacji. Początkowo planowano ułożenie rurociągu w wykopie otwartym, jednak analizy wydatków, sposobu prowadzenia robót i ich szybkości wykazały, że koszty prac budowlanych i późniejszego odtworzenia lokalnej infrastruktury byłyby wyższe niż w przypadku działań bezwykopowych. Tym bardziej, że planowany wodociąg częściowo przechodził wzdłuż ulicy, a częściowo pod nią. Metoda horyzontalnego przewiertu sterowanego okazała się więc jedynym rozsądnym rozwiązaniem.

W ramach robót wykonano przewiert o długości 750 m i zainstalowano przewód z rur z żeliwa sferoidalnego TT PE DIREXIONAL DN250, wyprodukowanych i dostarczonych przez Saint-Gobain PAM. Na etapie montażu rury składano w komorze startowej pod kątem i łączono po sześć za pomocą połączeń wsuwanych blokowanych z uszczelką gumową z EPDM, która jest odporna na podciśnienie 0,8 bara oraz kilkudziesięciobarowe nadciśnienie wewnętrzne i zewnętrzne. Takie rozwiązanie pozwala na uzyskanie odchyleń kątowych do 3° na każdym kielichu, czyli co 6 m, a to ułatwia pokonywanie łuków z zachowaniem szczelności połączeń. Rury, pokryte od wewnątrz wykładziną z cementu hutniczego, zabezpieczono od zewnątrz rękawami termokurczliwymi z polietylenu o grubości 2500 µm. Warunki gruntowe w Bydgoszczy nie były szczególnie problematyczne, dlatego zastosowano rury TT PE DIREXIONAL przeznaczone do sytuacji standardowych.

Przedsięwzięcie zrealizowano wiosną 2019 r. Saint-Gobain PAM, poza dostawą materiału (każdorazowo po zleceniu wykonawcy), zapewnił wsparcie logistyczne i techniczne oraz szkolenia na budowie.

Gdańsk: ta sama metoda, ale inne warunki i inny typ rur

Taka sama metoda instalacji została wykorzystana przy budowie wodociągu w Gdańsku Stogach, jednak realia placu budowy były odmienne. W tym mieście był realizowany większy projekt, obejmujący zarówno zadania wodociągowe, kanalizacyjne, jak i drogowe. Wykonawca odpowiadający za wodociąg dostosowywał prace do harmonogramu pozostałych prac, dlatego budowa trwała w okresie od lipca 2018 r. do czerwca 2019 r. W sumie wykonano około 1500 m rurociągu DN200, 220 m – DN100 i 200 m – DN150. Różnice w średnicach rur wynikały z konieczności łączenia nowych przewodów z istniejącą siecią wodociągową.

Utrudnieniem dla wykonawcy był z jednej strony wysoki stan wód gruntowych, a z drugiej konieczność wykonywania prac bezpośrednio przy linii tramwajowej oraz trwającej modernizacji kanalizacji. Dlatego w Gdańsku zdecydowano się na zastosowanie głównie rur z żeliwa sferoidalnego z wierzchnią powłoką z polimerobetonu – TT ZMU DIREXIONAL. Są one zalecane do gruntów skalistych i terenów o wysokim poziomie wód gruntowych. Przed uszkodzeniem w czasie wykonywania przewiertu chroni je zewnętrzna powłoka z polimerobetonu o grubości 5 mm (udarność 160 dżuli na 5 mm grubości nom. zgodnie z normą PN-EN 15542). Na dwóch 200-metrowych odcinkach, na których nie występowały trudne warunki gruntowe, zastosowano rury TT PE DIREXIONAL. Poza dostarczanymi rurami wykonawca korzystał także z kształtek oraz armatury wyprodukowanej przez Saint-Gobain PAM. Także tutaj prowadzono szkolenia i zapewniono wsparcie techniczne oraz logistyczne.

Rury DIREXIONAL z żeliwa sferoidalnego, które wykorzystano w obu opisywanych zadaniach, charakteryzuje m.in. półsztywność, która powoduje, że nie uplastyczniają i nie kruszą się przy wciąganiu. Mają dużą wytrzymałość na rozciąganie Rm min = 420 Mpa oraz umowną granicę plastyczności Rp min = 270 Mpa, dlatego mogą być stosowane w każdych warunkach pogodowych i o każdej porze roku. Rury te można przygotowywać do instalacji, tak jak w Bydgoszczy i Gdańsku, w 6-metrowych odcinkach „rura do rury” na pochylni z płozami, ale można także stosować sekcje – np. łączyć kilka odcinków po 100 m, a także tworzyć cały, kilkusetmetrowy rurociąg na powierzchni. Ta druga metoda jest możliwa dzięki wyposażeniu rur w system blokujący UNI STD z garbem, który gwarantuje szczelność i elastyczność rurociągu oraz chroni przed rozłączeniem rur. Złącza tego typu są bardzo wytrzymałe, dlatego można przeciągać rurociągi o ponad kilometrowej długości.