W czwartek, ostatni dzień wydarzenia zakończy wycieczka do muzeum w podziemiach Rynku Głównego w Krakowie. Ekspozycja opowiada o dziejach przestrzeni miejskiej od 1257 r., kiedy wytyczono rynek miejski, a także o działalności handlowej i rzemieślniczej ilustrowanej reliktami średniowiecznej zabudowy i cennymi pamiątkami dawnych czasów.

Ostatnim wydarzeniem przed uroczystą Galą i rozdaniem statuetek TYTANÓW, jest walne zgromadzenie Polskiego Stowarzyszenia Technologii Bezwykopowych Uczestnikami są członkowie i osoby chętne do przystąpienia do PSTB.

W drugim pokazie firmy Abem Malå przedstawiono działanie nowoczesnej i szybkiej aparatury geofizycznej WalkTEM2 do pomiarów metodą procesów przejściowych TEM (transient electromagnetic) lub TDEM (time-domain electromagnetic method), która polega na pomiarze indukcji pola elektromagnetycznego w głąb Ziemi.

Pokazano krok po kroku sposób wykonywania pomiarów w terenie, a następnie wyniki uzyskane dzięki pomiarom urządzeniem WalTEM 2. Zaprezentowano także ich interpretację.

Uczestnicy Konferencji mogą zapoznać się z rozwiązaniami bezwykopowymi podczas pokazów.

Firma Blejkan S.A. przygotowała dwuczęściowy pokaz bezwykopowej renowacji rur ciśnieniowych za pomocą Primus Line. W pierwszej części zaczęto od wyjaśnienia procesu, następnie przygotowano wykładziny do operacji wciągania i zainstalowano ją w rurze DN150. Rękaw napompowano i przekształcono go z kształtu U w okrągły. W rurze głównej wycięto okno do obserwacji procesu napełniania.

W drugiej części zaprezentowano instalację złącza mechanicznego Primus Line M3 DN150 oraz średnio- i wysokociśnieniowego Primus Line z wtryskiem żywicy. Zainstalowano wykładzinę Primus Line ND 150 W (woda) PN 25 o maksymalnym ciśnieniu roboczym 25 bar i ciśnieniu rozrywającym 63 bar.

Zakończyła się ostania sesja konferencyjna.

Markus Gillar z IKT – Institut für Unterirdische Infrastruktur gGmbH zajmuje się kwestią rehabilitacji włazów do studzienek.

Typowe uszkodzenia włazów to wycieki, korozja z powodu agresywnej atmosfery w kanalizacji prowadząca do degradacji. Rozwiązaniem są wykładziny uszczelniające wprowadzane od wewnątrz. Są systemy wykładzin (jak CIPP), materiałów jak GRP czy PEHD, studni w studni (mniejsze w większych) - np. z polimerów, a także powłoki zaprawowe. Zamawiający oczekują zapewnienia odpowiedniej jakości po renowacji. ale ta nie jest zbyt dobra zarówno w przypadku zapraw, jak i i innych metod głównie ze względu na błędy montażu.

IKT zbadało powłoki zaprawowe i wykładziny z tworzyw sztucznych oraz powłoki (linery) z GRP oraz prefabrykowane PEHD. Sprawdzano ich skuteczność na 18 testowanych w laboratorium uszkodzonych włazach. Główne błędy to niewłaściwe przygotowanie sztywnej i szorstkiej powierzchni, która zapewni ścisłe przyleganie wykładziny. Istotna jest kontrola powierzchni włazu i uszczelnienie go, by uniknąć infiltracji wody. To warunek powodzenia rehabilitacji.

Utwardzanie na gorąco lub za pomocą UV to dwie metody stosowane w technologii CIPP.  W rozwiązaniach dla wodociągów stosujemy żywice bezstyrenowe. Wkłady (linery) powinny mieć wewnętrzną wkładę zabezpieczającą przed hydrolizą. Ale styren pokonuje bariery, dlatego lepsze są monomery, które go zastępują.

Tomasz Fischer z AOC przekonuje, że żywice do wody pitnej CIPP muszą być wyjątkowe, trwałe i bezpieczne.

Zwracamy uwagę na ograniczanie niebezpiecznych substancji  zarówno podczas produkcji żywic, jak i eksploatacji. Część naszych żywic jest bezstyrenowa - mówi prelegent. Mamy procedury zgodne z restrykcjami prawnymi, dzięki temu oferujemy żywice wysokiej jakości. Wykorzystujemy materiały recyklowalne, ograniczmy ślad węglowy, mamy program redukcji CO₂. Dążymy do neutralności emisyjnej - dodaje.

Styren jednak się nie akumuluje i dość łatwo rozkłada. Jednak zapewnienienie odpowiedniej jakości podczas renowacji CIPP pozwala zminimalizować zagrożenia.

Ilości styremu bada się m.in. za pomocą chromatografii gazowej, a także kalorymetrii podczas utwardzania włókna szklanego. Wyniki badań pokazują, że w tym procesie wydziela się styren w ilościach większych od dopuszczalnych. Z powodu dyfuzji może się też wydzielać do wody pitnej w trakcie eksploatacji wodociągu.

O wpływie na materiały i środowisko pozostałości styrenu w CIPP mówi Mark Kopietz z firmy SBKS GmbH & Co. KG testującej tworzywa sztuczne.

CIPP wydziela m.in. styren. Znajduje się w polisyrenach. To substancja niebezpieczna, ale rozkłada się z upływem czasu. Jest stosowany jako rozpuszczalnik, obniża lepkość. A pod wpływem UV rozpoczyna się polimeryzacja prowadząca do stanu żywicy. Podczas tego procesu pojawia sie też resztkowy styren. W Niemczech dopuszczalne zawartości tej substancji są regulowane prawnie i są to ostre ograniczenia.

Zagrożenia dla rynku to np. dopuszczanie do niezdrowej konkurencji. Żywica epoksydowa ma znakomite parametry, ale nie wygra ze znacznie tańszymi gorszymi rozwiązaniami. Problemem jest też wprowadzanie metod stosowanych w renowacjach kanalizacji do sieci wodociągowych. Powinno się zakazać stosowania materiałów i technik instalacji nie gwarantujących pełnej szczelności - uważa prelegent. Do wody pitnej powinno się stosować materiały bez rozpuszczalników.

Mirosław Cecuga, przedstawiciel firmy Sezam Instal sp.j. przedstawia technologię CIPP do renowacji rurociągów wody pitnej BlueLine jako sprawdzoną, bezbłędną i bezpieczną dla lokalnej społeczności.

BlueLine jest stosowana od 10 lat. Jest technologią dojrzałą, gwarantującą powtarzalność realizacji. W Polsce wykonano renowacje wodociągów tą metodą o długości 100 km. Na świecie to 2 tys. km.

Żywica epoksydowa utwardza się w wodociągach w ciągu około 10 dni (w temperaturze 13-15 stopni C). Proces utwardzania zachodzi łagodnie, brak rozpuszczalników oznacza brak substancji szkodliwych. Pozwala, jako jedyna, uniknąć skurczu po utwardzeniu. Może stać się pełnoprawnym rurociągiem. Rękaw BlueLine przeszedł ostre testy w Niemczech i wybrano go do renowacji kanalizacji, choć jego podstawowe zastosowanie to wodociągi.

Żywica epoksydowa od wielu lat jest stosowana w przemyśle spożywczym jako bezpieczna.

Rozwiązania firmy Steinzeug-Keramo stosowane w bezwykopowej budowie i renowacji sieci kanalizacyjnych omawia Piotr Kosz ze spółki Steinzeug Keramo.

Podstawowe produkty to rury i elementy kamionkowe oraz polimerobetonowe. Kamionka to nateriał naturalny złożony z mieszanki sześciu rodzajów gliny, szamotu i wody, później wypalane i glazurowane. Jest odporna na ścieranie, czynniki chemiczne i trwałe. Rury kamionkowe przewiertowe nie wymagają przewodu osłonowgo. Firma oferuje też rury kamionkowe przeciskowe i studnie ceramiczne.

Parametry polimerobetonu są takie, jak dla materiałów ceramicznych.

Jajokształtne rury bazaltowe zastosowano przy naprawie starego, ceglanego kanału w Pradze. Było to pierwsze takie rozwiązanie. Materiały bazaltowe są długowieczne i odporne na czynniki chemiczne, a także bezpieczne.

Rury stalowe z wykładziną bazaltową wykorzystano podczas budowy sieci zbiorników retencyjnych w stolicy Czech.

O najciekawszych realizacjach renowacji bezwykopowej z zastosowaniem bazaltu opowiada Robert Kostolany z firmy Eutit.

Naprawa kanałów przy współczesnych nawierzchniach wymaga metod bezwykopowych. Jajowe rury kamionkowe są uważane za bardzo dobre. Materiały bazaltowe do renowacji dają bardzo długą trwałość po naprawie. Prelegent podaje przykład starej kanalizacji z XiX w. zdegradownej przez nowoczesną zabudowę i powodzie. Do naprawy wybrano stopiony bazalt. Odtwarzano elementy zgodnie z ich budową historyczną. W Pradze są dziesiątki kilometrów kanałów, w których podczas renowacji stosowano materiały bazaltowe, często w kinetach. W innych remontach stosowano rury stalowe z okładziną bazaltową.

Można wybrać korzyści, jak utrzymanie przepływu ścieków lub napełnienie kanału. Narzędzie w zależności od rodzaju kanału informuje np. o powierzchni zlewni (deszczowy), liczbie użytkowników do podłączenia po renowacji.

Kalkuator nie daje pewnych danych, ale pomoże ocenić możliwe rozwiązania na etapie przedprzetargowym. Trwają prace nad rozszerzeniem narzędzia i wprowadzeniem większej liczby parametrów.

Przedstawieciele firmy Blejkan S.A., Mariusz Iwanejko i Andrzej Świątek przedstawiają kalkulator doboru wykładzin CIPP do bezwykopowej renowacji istniejących przewodów kanalizacji grawitacyjnej sanitarnej, ogólnospławnej oraz deszczowej w oparciu o program Polski Atlas Natężeń Deszczów (PANDa). To narzędzie wspierające projektantów, zamawiających i zarządców sieci kanalizacyjnej.

Narzędzie służy do wspieranie wyboru rękawa podczas projektowania renowacji kanalizacji grawitacyjnej. Działania prowadzi sie krok po kroku. Wybiera metodę doboru renowacji kanałów. Wprowadza się informacje o inwestycji, podaje parametru doboru - rodzaj kanalizacji, średnicę, poziom chropowatości, spadek kanału, łuki na odcinkach między studniami, odległość między nimi, napełnienie kanału, typ kanału do renowacji (np. sanitarną, deszczową, ogólnospławną), wprowadza informacje o deszczach, stan techniczny kanału oraz cel renowacji (wybór w zależności od stanu technicznego).

Na tej podstawie program oblicza parametry kanału i proponuje wybór wykładzin z ich parametrami.

Współpraca z dostawcą technologii przynosi korzyści.

Tomasz Kamiński ze spółki Hufgard zajmuje się doborem technologii napraw w infrastrukturze wodno-kanalizacyjnej.

Etapy doboru to wizja lokalna, mechaniczne sprawdzanie powierzchni, karbonatyzacji i wytrzymałości.

Sprawdza się parametry wody i ścieków. W tych badaniach określa się przewodnictwo elektryczne i zawartość różnych substancji, np. chlorków, obok parametrów fizykochemicznych. Na tej podstawie dobiera się odpowiednią technologię. Podczas remontu zbiornika wodnego zastosowano metodę Kerasal, dającą dużą trwałość, odporność fizyczną i chemiczną. Zbiornik należało reprofilować, wzmocniono go warstwą pośrednią.

Podczas remontu zapory za niska okazała się odporność na ścieranie. W tym przypadku zaprojektowano nowy materiał - cement siarczanoodporny jako zaprawa torkretowa. Odbudowano nim zbiornik wypełniając ubytki.

Czy warto korzystać z modułów rurowych PP jako alternatyw w metodach TIP - rozważa Jacek Kulig z firmy Schöngen.

Firma przetwarza PVC, polietyelen oraz polipropylen (PP). Produkuje rury PP do przewiertów oraz do wykopu otwartego. To prosta metoda instalowania modułów w przewodach - w rurociąg wprowadza się niezależną i samonośną rurę. To pełnoprawna nowa instalacja w istniejącej. To uzupełnienie innych rozwiązań.

Moduły wprowadza się poprzez np. studzienki. Długości modułów są dostosowywane do potrzeb klienta. Żadna metoda nie jest idealna, ale studium wykonalności może wykazać sens takiego rozwiązania. Moduły mogą być wpychane lub jednocześnie pchane i wciągane.

Mówimy nie o rurach, ale o systemie z osprzętem i kształtkami.

Wykładzina w systemie Primus Line może być stosowana w rurociągach z łukami, długie odcinki można wykonywać w jednej sekcji.

Otakar Cigler z Rädlinger primus line GmbH prezentuje bezwykopową renowację z wykorzystaniem systemu wykładzin z kompozytu wzmacnianego kewlarem.

Defekty ruruciągów powodują straty wody na poziomie 45% produkcji. To problem, któremu mogą zaradzić metody bezwykopowe.

W opisywanej metodzie stosowana jest wysokociśnieniowa wykładzina kompozytowa. Zewnętrzna warstwa to PE i TPU, a wewnętrzna to zbrojenie przenoszące obciążenia wykonane z kewlaru lub kompozytu z tworzywa i kewlaru. System pozwala na prace na długim dystansie i służy do renowacji różnego rodzaju przewodów. Jest odporny na ścieranie, można go stosować w dużym zakresie obciążeń i ciśnień.

Prowadząca konferencję zaprosiła uczestników na przerwę kawową, podczas której można zwiedzać wystawę branżową oraz porozmawiać w kuluarach na tematy poruszane podczas dzisiejszej pierwszej sesji technicznej. O godzinie 12:10 zapraszamy z powrotem na salę obrad, gdzie rozpocznie się sesja "Bezwykopowa renowacja".

Metoda bezwykopowa w większości przypadków jest rozwiązaniem bardziej ekonomicznym, a największe koszty stanowią w niej prace przewiertowe - podsumował swoje wystąpienie badacz.

Z wykresów prezentowanych przez badacza jednoznacznie wynika, że inwestycje z zastosowaniem wykopu otwartego są droższe niż te wykonane przy użyciu metod bezwykopowych.

Ostatni wykład przed przerwą kawową wygłosi dr inż. Florian Piechurski z Politechniki Śląskiej, który porówna koszty budowy sieci gazowych niskiego i średniego ciśnienia różnymi metodami.

• wydrążono w sumie 9 odcinków, z których najdłuższy miał 675 m,
• zamontowano 42 stacje pośrednie,
• wydobyto 60 tys. m sześć. urobku,
• wykonano 17 łuków poziomych i 1 łuk pionowy

- podsumował ekspert. Wykład zakończył się prezentacją krótkiego filmu o budowie drugiego odcinka Kolektora Wiślanego w Warszawie. 

Na scenę został zaproszony Krzysztof Korzekwa z firmy Sanimet - Krzysztof Grzywacz, który opowiada o niespodziewanych przeszkodach napotkanych na trasie drążenia Kolektora Wiślanego.

Maszyna AVND 3000AB, która drążyła Kolektor Wiślany, ważyła 150 ton, miała długość 7,6 m przy średnicy zewnętrznej 3800 mm. Uśredniony czas wiercenia wyniósł ok. 20 metrów/dzień. 

Dymitr Petrow-Ganew przedstawia trzy metody mikrotunelowania, w których działają maszyny budowane przez Herrenknecht - w tym system AVN-D z komorą sprężonego powietrza, który stosowany był przy mikrotunelowaniu kolektorów w Warszawie.

Całkowita długość projektu wyniosła 5357 m, średnica rur DN3200, OD3800, skomplikowana geologia wzdłuż Wisły, wody gruntowe na całej trasie mikrotunelowania... ale projekt zakończył się sukcesem w czerwcu 2022 r., obecnie wykonywany jest ostatni odcinek trzeciej fazy - podsumowuje ekspert.

Na scenie jest już Dymitr Petrow-Ganew - przedstawiciel firmy Herrenknecht. Tytuł jego prezentacji to mikrotuneling w systemach kanalizacji i retencji - budowa Kolektorów Wiślanych w Warszawie.

Prelegentka omawia teraz bezwykopową realizację odcinka rurociągu pod ul. Czerniakowską w Warszawie przy wykorzystaniu technologii PEHD w dwuetapowej instalacji.

Polietylen nie ulega korozji, jest odporny na ścieranie, rośnie również sztywność rurociągów polietylenowych - to przekłada się na długotrwałość takich rozwiązań. Po badaniach rurociągów po trzęsieniu ziemi w Kobe polietylen był jedynym materiałem, który nie uległ rozszczelnieniu - zaznacza prelegentka.
 

W Szczecinie po 13 latach eksploatacji powstała możliwość sprawdzenia jakości rur zastosowanych przy budowie rurociągów tłocznych do osiedla "Pomorzany" - inwestor był zaskoczony dobrym stanem rur w środku po takim czasie użytkowania - opowiada Edyta Zalewska.

Nie można podchodzić do naszych instalacji w sposób tradycyjny, także projektowanie powinno się zmienić. Nasze systemy przetrwały kilka lat temu powódź pod Nowym Sączem. Przy zmieniających się warunkach klimatycznych takich zdarzeń należy się spodziewać coraz więcej i musimy brać je pod uwagę. Kolektor został wypłukany i przesunięty przez powódź, ale ani na chwilę nie stracił swojej szczelności, a przedstawiciele wodociągów sądeckich umiejscowili go z powrotem we właściwej lokalizacji i działa do dzisiaj - relacjonuje specjalistka. 

Następnym prelegentem jest Edyta Zalewska z Uponor Infra, która podsumuje 30 lat doświadczeń w technologiach bezwykopowych i przeprowadzi ocenę funkcjonalności rozwiązań Uponor Infra po wielu latach eksploatacji.

Quickplanner3D po wprowadzeniu danych przedstawi widok graficzny w postaci interaktywnej mapy ze ścieżką 3D. Asystent zauważy wszelkie przeszkody i pomoże zorientować się w otaczającym terenie - przedstawicielka TRACTO prezentuje teraz przykładowe planowanie wiercenia przy pomocy omawianego oprogramowania.

Najlepiej sprawdza się planowanie cyfrowe, przy użyciu oprogramowania CAD. Daje ono możliwość przechowywania danych, wprowadzania szybkich modyfikacji oraz jest łatwe do nauczenia się - konkluduje specjalistka.

Prelegent tłumaczy dlaczego warto planować wiercenie?

• możliwość oszacowania potencjalnych zagrożeń podczas wiercenia
• możliwość wyznaczenia optymalnej ścieżki wiercenia
• planowanie pomaga prowadzić właściwą dokumentację projektu
• możliwość zapewnienia odpowiedniego wsparcia dla projektu - zarówno w zakresie maszyn, jak i specjalistów
   

Następny wykład odbędzie się formie online i będzie dotyczyć produktu Quickplanner 3D firmy TRACTO Technic. Przedstawi go Canan Hoffmann, Product Owner Digital Products TRACTO. 

Piętą achillesową są izolacje na złączach spawanych. Wykonanie izolacji antykorozyjnej przy użyciu miękkich, termokurczliwych materiałów, wrażliwych na precyzję nałożenia jest bardzo trudne. Dlatego proponujemy rozwiązanie oparte na poliuretanie aplikowanym na powierzchnię rury bez konieczności ogrzewania i daje o wiele lepsze efekty w przypadku stosowania metod bezwykopowych - podkreśla przedstawiciel firmy PROMA. 

Obecnie konsorcjum: PROMA, Izostal oraz AGH pracuje nad projektem nowej generacji laminatów -Progress SuperBond, które zapewnią przyczepność laminatu do powłoki antykorozyjnej i jego nieusuwalność w przypadku uszkodzeń - zdradza ekspert.

Pierwszym ogólnopolskim dokumentem standaryzującym laminaty stała się dopiero Krajowa Ocena Techniczna, choć nie narzucała ona  wykonawcom konieczności stosowania się do jej wymagań. 

Pierwsze laminaty były wykonywane na budowach, ręcznie i jakość takiego wyrobu zależała, w bardzo dużej mierze, od predyspozycji brygady wykonującej, a kryterium jakościowym była grubość laminatu i wygląd zewnętrzny. Nie było żadnych skodyfikowanych dokumentów technicznych. Pierwszy dokument, który próbował skodyfikować wymagania dla tego typu wyrobów, powstał w 1997, w krakowskim Instytucie Nafty i Gazu. Kolejnym tego typu dokumentem była kodyfikacja wymagań dla laminatów z 2013 r. wykonana dla PROMY - relacjonuje specjalista.

Kolejnym prelegentem jest Adam Bok z firmy Proma, który opowiada o biernej ochronie antykorozyjnej rur przewodowych oraz nadzorze nad jakością wyrobu, który jest kluczem do sukcesu inwestycji.

Roland Kośka omawia jakie typy rur są preferowane i najczęściej stosowane w projektach realizowanych przez Gaz-System: Istotną rolę odgrywają rury stalowe osłonowe. Jeden z najważniejszych projektów mikrotunelowych dotyczył realizacji gazociągu Tworóg - Tworzeń, realizowany był w wielu etapach - wykonano:

• 5 mikrotunelowań długich 170-240 m
• 3 miktorunelowania powyżej 100 m
• 18 mikrotunelowań krótkich do 100 m
• 3 Direct Pipe

Mikrotunelowanie jest technologią przyjazną dla infrastruktury oraz jest dostępne dla wszystkich uwarunkowań geologicznych i zagrożeń hydrogeologicznych - tłumaczy ekspert z Gaz-System.

Roland Kośka, ekspert z ponad 20-letnim doświadczeniem przy realizacji strategicznych projektów gazociągowych w Polsce omawia przekroczenia mikrotunelowe jako technologię, która jest podstawowa dla inwestycji prowadzonych przez Gaz-System.

Technologia HDD wcale nie ma tak wielu ograniczeń, jakby się mogło wydawać - limitem jest tylko moc wiertnicy i jej zasięg - podsumował swoje wystąpienie Jacek Jaworski.

W 2016 r. we Władysławowie firma wykonała rurociąg DN114 z systemem płuczkowym bentonit Teqgel Special. Całość robót wiertniczych trwała 16 dni, ale tyle samo trwało oczekiwanie na sprzyjające warunki pogodowe - to pokazuje jaka będzie skala trudności, gdyby zakładać pracę przy przekraczaniu linii brzegowych przez cały rok - zauważa przedstawiciel firmy HEADS.

Jakie są problemy technologiczne dla przekroczeń linii brzegowej?

• środowisko morskie jest bardzo agresywne dla płuczki wiertniczej
• dobór metody wiercenia i technologii instalacji rurociągu
• zapewnienie odpowiedniego wsparcia technicznego w punkcie wyjścia w morzu dla poszczególnych marszy wiertniczych oraz instalacji rurociągu
• zapewnienie stabilności otworu wiertniczego
• wymagania środowiskowe dla punktu wejścia i ewentualnej recyrkulacji płuczki

W Polsce w związku z dynamicznym rozwojem branży offshore wind pojawiają się nowe możliwości dla branży bezwykopowej. Postaram się omówić teraz jakie projekty przekroczeń linii brzegowej realizuje obecnie lub miał przyjemność realizować Heads - tłumaczy specjalista.

Kolejnym prelegentem jest Jacek Jaworski, przedstawiciel firmy Heads Sp. z o.o., który wypowie się na temat kluczowych zagadnień technologii HDD dla przewiertów przekraczających morską linię brzegową.

Atef Khemiri omawia teraz kluczowe jego zdaniem aspekty kontraktu. Należą do nich między innymi:

• warunki płatności umożliwiające zachowanie finansowej płynności (ważna kwestia inflacji!)
• okres gwarancyjny
• szacowane opóźnienia w harmonogramie skutkujące płatnościami kar umownych

Wszystko to łatwiej powiedzieć niż zrobić, ale wszystko zależy od negocjacji - podsumował ekspert.
 

Na uczelniach technicznych nie ma zajęć prawnych, nikt nie uczy ludzi wchodzących na rynek o kontraktach, a przecież jest to jeden z najistotniejszych elementów projektu. Co zawiera kontrakt? Przede wszystkim:

• zakres prac,
• harmonogram działań,
• human resources - czyli kto ma być zaangażowany w projekt
• warunki płatności
• pozostałe warunki wykonania projektu
• niezbędny park maszynowy
• specyfikacje

Międzynarodowy ekspert przybliża polskiej publiczności zasady działania i wyzwania podejmowane przez Drilling Contractors Association (DCA).

Na scenie pojawił się Atef Khemiri z DCA, który podzieli się z uczestnikami wnioskami na temat praktycznego podejścia do aspektów prawnych wpływających na codzienną działalność wykonawców HDD.

W ciągu 20 lat rynek naftowy przesunął swoje zasięgi wiertnicze z 10 m do 15 240 m na Zatoce Perskiej. Bazując na tym wyniku, jestem w stanie prognozować, że w latach 2026-2028 dojdzie do przełamania bariery 6 km w wierceniach HDD - zakończył swoje wystąpienie specjalista.

Prelegent przedstawia swój subiektywny ranking firm wiertniczych.

W TOP 200 mamy zdecydowaną dominację rurociągów stalowych, ale już w TOP 500 tworzywa sztuczne stanowią ok. 22 % - ekspert omawia najczęściej używane materiały do bezwykopowej budowy.

Na szczycie rankingu są Stany zjednoczone i Chiny - to w tych krajach przeprowadza się najwięcej spektakularnych projektów HDD - mówi ekspert.

Sesję otwiera prelekcja Roberta Osikowicza, który omawia warunki analizy statystycznej 200 największych projektów HDD w historii. Przygotowany przez Robert Osikowicz Engineering ranking jest unikalny w skali światowej, ukazał się w pierwszym numerze magazynu "Inżynieria Bezwykopowa" z 2023 r.

Drugi dzień Konferencji Inżynieria Bezwykopowa rozpoczynamy sesją techniczną "Bezwykopowa budowa". Weźmie w niej udział aż 9 prelegentów, wraz z międzynarodowym autorytetem - Atefem Khemiri z Drilling Contractors Association.

Ostatnim wydarzeniem dnia jest tradycyjna już biesiada, podczas której można sprawdzić się na strzelnicy i wziąć udział w wieczorze szkockim.

Uczestnicy zapoznają się z wystąpieniem Występy publiczne bez tajemnic czyli jak zapanować nad prezentacją, słuchaczami oraz tremą? Omawia je gość specjalny konferencji, Marcin Prokop, znany dziennikarz i prezenter telewizyjny, laureat m.in. nagrody Wiktor w kategorii Osobowość Medialna. Opowiada o tym, jak występować publicznie, panować nad prezentacją, słuchaczami, a także jak radzić sobie z tremą.

Zakończyła się druga sesja Konferencji.

W inspekcjach ważne są odpowiedni dobór sprzętu, badań uzupełniających, przyjęcie częstotliwości i zakresu dokładności badań, zapewnienie odpowiedniej jakości oraz obróbka danych.

Uszkodzenia klasyfikuje się w pięciu klasach, od czwartej - nie ma potrzeby działań, po zerową - konieczne jest pilne działanie w trybie awaryjnym.

Zestawy do inspekcji telewizyjnej są wyposażone w inne urządzenia, jak np. inklinometr czy laser do pomiarów geomterii, a także inne czujniki pomiarowe.

Przyjmuje się, że opis uszkodzeń powinien być zgodny z normami europejskimi. Są opracowania pokazujące prawidłowy opis, pomocne ze względu na to, że nie wszystko jest ujęte w normach czy wytycznych.

O inspekcji CCTV jako istotnym elemencie zapewnienia niezawodności funkcjonowania sieci kanalizacyjnej przekonuje dr inż. Bogdan Przybyła z Politechniki Wrocławskiej.

Inspekcje telewizyjne są istotnym elementem w projektowaniu, odbiorach i eksploatacji instalacji wod-kan.

Przewody kanalizacyjne są budowlami linowymi w świetle prawa. Inspekcja telewizyjna jest specyficzną metodą analizy stanu instalacji, nie jest ilościowa, ale opisowa.

Dwa tryby: pracy stop and go - operator dostrzega uszkodzenia i przeszkody, opisuje je, ale może coś pominąć. Tryb skanowania zmniejsza rolę operatora. Obraz jest nagrywany i analizowany. Dlatego w badaniach CCTV wyróżnia się opis stanu technicznego przewodu (monitoring wzrokowy) oraz ocenę stanu technicznego na podstawie analizy danych pozyskanych podczas inspekcji. Pomaga w tym oprogramowanie.

Prelegent pokazuje konkretne zadanie, które zostało przeprowadzone skutecznie, dzięki konsultacjom i wykonawcom oraz dobrej organizacji samorządu.

Ale w małych miastach technologie bezwykopowe wciąż są mało znane. Dlatego  warto dzielić się doświadczeniami.

W sytuacji mocno zdegradowanej instalacji, ważny jest wybór - budować nową, czy modernizować starą. Dlatego warto znaleźć eksperta, który przeprowadzi analizę i wskaże odpowiednie rozwiązania. Samorządom brakuje jednak wiedzy i doświadczenia.

Marek Kupś z Zakładu Inżynierii Komunalnej sp. z o.o. w Trzciance opowiada o budowaniu społecznego PR wokół inwestycji.

Dla wielu przedsiębiorstw komunalnych nowoczesne technologie bezwykopowe są czarną magią. Uważa się je za drogie i trudno dostępne.

Kanalizacja i wodociągi są pod ziemią, a skoro ich nie widać, są często niedoceniane przez decydentów. Trzeba ich przekonywać, że ważne są nie tylko inwestycje, ale także modernizacje.

Dr inż. Andrzej Kolonko z Politechniki Wrocławskiej przedstawia zagadnienia tłoków inteligentnych w diagnostyce stanu technicznego stalowych rurociągów ciśnieniowych.

To instalacje liczące nawet setki kilometrów. Tłoki inteligentne mogą wykrywać m.in. korozje i pęknięcia. Początkowo był mało dokładne, ale stawały się coraz bardziej precyzyjne dzięki cyfryzacji i rozwojowi elektroniki. Zmiany np. ilości metalu można określić za pomocą zmian pola magnetycznego.

Tłoki mogą pracować w działających rurociągach, są dokładne. Wykorzystuje się też analizę ultradżwiękową do oceny grubości ścianek i i ich zmian oraz wykryć korozję. Wykrywanie pęknięć podłużnych, korozji osiowej jest trudniejsze, ale są już odpowiednie rozwiązania wykorzystujące obie metody. Dane cyfrowe z pomiarów można przesyłać na zewnątrz do analizy stanu instalacji.

Za pomocą takiej technologii można monitorować obiekty w czasie rzeczywistym.

W monitoringu ważna jest także technologia światłowodowa. Warto ją instalować na etapie budowy czy renowacji.

Dzięki badaniom, także z użyciem dronów, można uzyskać siatkę punktów, która dostarcza informacji o stanie elementów i anomalii. Często interpetacje są trudne.

Elektroniczny zapis danych ułatwia pracę, ale generuje ogromne ilości danych, co powoduje problem z analizą Big Data. Nadchodzi czas stosowania cyfowych bliźniaków, szczególnie w przypadku infrastruktury krytycznej. Czujniki montowane w kolektorach umożliwiają monitoring pracującej rury.

Obowiązuje nas Prawo budowlane. Obiekty należy utrzymywać w odpowiednim stanie. Sposobów tej oceny jest wiele. Infrastruktura podziemna musi współpracować z ośrodkiem gruntowym. Trzeba go uwględniać. A stan bywa różny. Zaminy początkowo wyglądają niegroźnie, a później pojawiaja się zniszczenia.

Monitoring wizualny jest stosowany od dawna, jest wiele metod badania geometrii, szczelności, stanu ścianek, elementów do naprawy. Ważne są tu metody geotechniczne. Oceny monitoringu są istotne podczas odbiorów.

W przypadku kolektorów metody zależą od ich średnicy. Stosuje się np. georadary z systemami wizyjnymi, by szukać nieregularności czy pustek. Metody geofizyczne muszą być potwierdzane metodami goetechnicznymi.

Rozpoczyna się druga sesja: Eksploatacja i Monitoring

Pierwszy występuje dr hab. inż. Paweł Popielski, prof. Politechniki Warszawskiej. W wystąpieniu omawia wybrane metody dokumentowania i oceny stanu technicznego infrastruktury podziemnej.

Prowadząca konferencję zaprosiła uczestników na przerwę kawową, podczas której można zwiedzać wystawę branżową oraz kontynuować zadawanie pytań i rozmowy z prelegentami w kuluarach.

Procedura wdrożenia nowych wytycznych doprowadzi do upowszechnienia wiedzy i informacji na temat technologii bezwykopowych. Co za tym idzie, możliwe będzie wstępne pilotażowe stosowanie wytycznych, zbieranie danych i uwag oraz bieżące zmiany norm prawno-technologicznych. Takie działania pomogą uporządkować proces inwestycyjny, zarówno z korzyścią dla inwestorów, wykonawców, jak i producentów materiałów budowlanych. Korzyści odczuje także środowisko naturalne - podsumował ekspert.

Profesor podaje przykłady licznych inwestycji, które niestety nie zostały wykonane przy użyciu metod bezwykopowych, co skutkowało znacznymi utrudnieniami komunikacyjnymi, a także oszpeceniem obiektów zabytkowych (mostów).
Gdyby istniały ogólne zalecenia co do wykorzystania metod bezwykopowych, być może udałoby się uniknąć takich sytuacji - podkreśla Adam Wysokowski. 

Ostatnim prelegentem sesji ogólnej jest profesor dr hab. inż. Adam Wysokowski z Uniwersytetu Zielonogórskiego. Profesor omówi ogólne założenia do wytycznych na temat projektowania i budowy obiektów w technologiach bezwykopowych.

Na temat sądownictwa polubownego funkcjonuje kilka mitów, które prelegent teraz wymienia i wyjaśnia:

1. mit - "arbitraż jest droższy niż sąd powszechny" - nie jest to prawdą, prelegent podał przykład konkretnego sporu, który w sądzie powszechnym kosztował ok. 120 tys. zł, a w sądach arbitrażowych od 60-100 tys. zł.
2. mit - "arbitraż trwa dłużej niż sąd powszechny" - adwokat tłumaczy, że w przypadku sądu polubownego już na początku ustala się harmonogram sprawy, dzięki czemu można przewidzieć, ile ona potrwa. Arbiter składa też stronom zaświadczenie o swojej dyspozycyjności, co przyspiesza proces. W arbitrażu czas na wydanie wyroku waha się od 6 do 9 miesięcy.
3. mit - "wyrok arbitraży jest mniej istotny niż wyrok sądu powszechnego" - nie jest to prawdą, oba wyroki mają tę samą moc prawną.

Arbitraż kończy się wyrokiem, dlatego nie jest mediacją - to sąd, taki jak sąd powszechny, tylko prywatny. Aby iść do arbitrażu, strony muszą się na to umówić i podpisać właściwą umowę lub klauzulę. Zaletą arbitrażu jest także to, że poza pewnymi wyjątkami, strony mają możliwość ustalenia własnych zasad proceduralnych, które mogą znacznie przyspieszyć jego przebieg - kontynuuje adwokat.

Od pierwszego lipca dostępna będzie możliwość konwersji postępowania sądowego na postępowanie arbitrażowe, co umożliwi stronom sporu wyjście z sądu i da możliwość polubownego rozstrzygnięcia konfliktu poza sądem powszechnym. Zazwyczaj spór w arbitrażu rozstrzygany jest przez trzy osoby (wybierane przez strony sporu np.: prawnik, inżynier, ekonomista...) - co stanowi dużą odmianę w porównaniu do klasycznego sądownictwa, gdzie osobą decydującą jest jedna osoba - sędzia - przeważnie bez żadnego wykształcenia technicznego i żadnego doświadczenia biznesowego - tłumaczy prelegent.

"Dlaczego warto wejść do arbitrażu" - tak brzmi temat wystąpienia kolejnego prelegenta, dr Macieja Durbasa – adwokata, partnera w kancelarii prawnej Kubas, Kos, Gałkowski. Mecenas podkreśla, że poza drogą klasycznego sądownictwa dostępna jest opcja sądownictwa polubownego, czyli właśnie. arbitrażu.

Ważny staje się także temat odporności infrastruktury krytycznej - w tym infrastruktury wodnej, co po raz pierwszy zostało ujęte w prawnej dyrektywie UE - "INSPIRE". Odporność, zgodnie z tą dyrektywą, oznacza zdolność podmiotu krytycznego do zapobiegania incydentowi, ochrony przed nim, odpowiedzi na niego, stawiania mu oporu, łagodzenia i absorbowania incydentu oraz adaptacji i odtworzenia po incydencie. To stawia pytania odnośnie jawności danych związanych z branżą wod-kan i gospodarowania wodami - podkreśla na końcu swojego wystąpienia ekspertka.

Zgodnie z unijną dyrektywą powinniśmy przede wszystkim poprawić sieć dystrybucji tak, aby doprowadzić do zwodociągowania ok 95% mieszkańców naszego kraju oraz ulepszyć kwestie dotyczące magazynowania wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi - czyli budowa i modernizacja zbiorników retencyjnych. Spróbowano obliczyć koszty takich działań i są to kwoty niebotyczne, ponad 24 tys. mln zł - tłumaczy Klara Ramm.

W Polsce nie ma tragedii, ale jednak jest jeszcze trochę do zrobienia w kwestii ograniczenia wycieków wody - specjalistka prezentuje wykresy przedstawiające straty wody w krajach UE.

Na scenie pojawiła się Klara Ramm, ekspertka Izby Gospodarczej "Wodociągi Polskie". Prelegentka związana z branżą wodociągowo-kanalizacyjną od 20 lat wygłosi referat na temat potrzeby inwestycyjnych sektora wod-kan w kontekście zmian prawa Unii Europejskiej.

Uważam, że technologie bezwykopowe jeszcze przez wiele lat będą niezbędne dla utrzymania wymaganego stanu technicznego sieci, to znaczy kontroli, odnawiania lub wymiany. Będą w dalszym ciągu wykorzystywane do budowy w miastach nowych przewodów lub obiektów jak tunele retencyjne oraz przekraczania przewodami cieków, dróg, nasypów, także poza granicami miast - skonkludował prelegent.

Profesor Madryas podaje przykłady działań w infrastrukturze podziemnej miast, które pomagają przystosować je do nowych realiów klimatycznych - są to m.in.: tunel pod martwą Wisłą w Gdańsku oraz tunel pod Świną, a także zbiorniki retencyjne montowane pod płytą rynku głównego w Poznaniu.

Miasta zajmują 3% powierzchni Ziemi, ale są tzw. "gorącymi punktami" w odniesieniu do mapy emisji gazów cieplarnianych, gdyż odpowiadają za 60-70% zużycia energii i 75% emisji związków węgla - kontunuuje badacz i wskazuje problemy spowodowane zmianami klimatycznymi, które już dotykają miasta. Są nimi przede wszystkim powodzie błyskawiczne i deszcze nawalne oraz stanowczo za mała ilość zbiorników retencyjnych. O zmianach klimatu się mówi, ale nie skutkuje to zmianami urbanizacyjnymi - podkreśla prelegent.

Sesję ogólną rozpoczyna wystąpienie profesora dr hab. inż. Cezarego Madryasa, byłego rektora Politechniki Wrocławskiej, który omawia wpływ zmian demograficznych i klimatycznych na infrastrukturę podziemną miast. 

Według ONZ w 2050 roku 68% ludności świata zamieszka w miastach, podczas gdy w 1900 r. miasta zamieszkiwało jedynie 13% ludności. Taki stan rzeczy implikuje specjalne wyzwania dla miast - podkreśla profesor. 

Prowadząca konferencję Dorota Rojek-Koryzna zachęca uczestników do zainstalowania specjalnej aplikacji konferencyjnej - jest to nowość tegorocznej edycji. Aplikację można pobrać z App Store lub Google Play - uczestnicy znajdą w niej pełną agendę konferencji oraz zyskają możliwość uczestnictwa w licznych konkursach. Zachęcamy do POBRANIA.

Paweł Kośmider - presez Wydawnictwa Inżynieria oraz przewodniczący Konferencji Inżynieria Bezwykopowa oficjalnie powitał uczestników tegorocznej edycji. Głos zabrał także Piotr Ziętara - prezes zarządu Wodociągów Miasta Krakowa S.A., podkreślając, że niestety branża wod-kan jest w dużym kryzysie finansowym, który rzutuje na inwestycje bezwykopowe. Podkreślił, że ma nadzieję, iż 2023 rok jest ostatnim, który tak negatywnie rzutuje na plany inwestycyjne branży wodociągowej.

Przed oficjalnym otwarciem Konferencji odbywają się warsztaty prowadzone przez Beatę Nienartowicz z IDEANTE i Tomasza Szczepańskiego z Centrum Badań i Certyfikacji sp. z o.o.
Temat to Przygotowanie inwestycji bezwykopowych renowacji sieci na etapie przedprzetargowym. Niezbędne czynności krok po kroku.
Uczestnicy zapoznają się z kolejnymi etapami inwestycji, przykładami dobrych praktyk oraz najczęściej popełnianych błędów.

Zagadnienia:

•  Ogólne zasady utrzymania sieci i zarządzania infrastrukturą wodno-kanalizacyjną – zarządzanie trwałością
•  Identyfikacja problemów eksploatacyjnych, podejmowanie decyzji o konieczności renowacji
•  Inspekcja CCTV i wstępna klasyfikacja zadania i koniecznego zakresu naprawy
•  Właściwa analiza problemu i wybór ścieżki realizacyjnej zadania
•  Zakres i sposób pozyskania niezbędnej dokumentacji technicznej
•  Metodyka doboru technologii
•  Przygotowanie dokumentacji przetargowej
•  Określenie wymagań, jakie powinni spełniać wykonawcy i projektanci
•  Ryzyka niepowodzenia projektu na etapie wykonawczym
•  Wybrane elementy procedur odbiorowych