Andrzej Kuliczkowski: Na zebraniu Zarządu Międzynarodowego Stowarzyszenia Technologii Bezwykopowych (ISTT) w Brisbane w Australii w listopadzie zeszłego roku bardzo aktywnie reprezentowała Pani Ukraińskie Stowarzyszenie Technologii Bezwykopowych (USTT), często włączając się do dyskusji. Również USTT jako jedno z nielicznych organizacji bezwykopowych posiadało własne stanowisko wystawiennicze na wystawie towarzyszącej konferencji NO-DIG 2006. Proszę powiedzieć, jakie inicjatywy na terenie Ukrainy podejmuje Ukraińskie Stowarzyszenie Technologii Bezwykopowych.
Olga Matynyuk: Korzystając z okazji, chciałabym jeszcze raz podziękować ISTT oraz ASTT (tj. Australijskiemu Stowarzyszeniu Technologii Bezwykopowych) - tegorocznemu organizatorowi międzynarodowego NO-DIG-u, za przyznanie Ukrainie bezpłatnego stanowiska wystawienniczego. Prawdą jest, że w ciągu ostatnich lat Ukraina czynnie angażowała się w działalność ISTT, co stanowiło naturalne odzwierciedlenie ogólnego wzrostu zainteresowania technologiami bezwykopowymi na Ukrainie. Ten bardzo gwałtowny proces doprowadził m.in. do powstania szeregu regionalnych stowarzyszeń, w tym w Odessie, Doniecku i Harkowie, z których stowarzyszenie odeskie - Nowoczesne Technologie Bezwykopowe - postrzegane jest jako najaktywniej działające w branży bezwykopowej. I tak np. stowarzyszenie odeskie organizuje coroczne konferencje oraz wydaje czasopismo "NO-DIG", w którym zamieszczane są informacje dotyczące m.in. najnowszych osiągnięć w zakresie technologii bezwykopowych. Sporym sukcesem stowarzyszenia okazało się także podjęcie działalności związanej z przygotowywaniem profesjonalnych szkoleń w zakresie technologii bezwykopowych oraz nawiązanie ściślejszej współpracy z Politechniką i Uniwersytetem Budownictwa Lądowego w Odessie, które to uczelnie oferują również kursy fakultatywne dla studentów oraz profesjonalne szkolenia dla osób pracujących w branży bezwykopowej. Nowy projekt stowarzyszenia ma na celu podniesienie świadomości ogółu obywateli z zakresu korzyści osiąganych przy stosowaniu technologii bezwykopowych. Osiągnięciu tego celu miało służyć m.in. wyprodukowanie szeregu programów edukacyjnych pokazywanych następnie w telewizji publicznej. Była to świetna okazja, by ludzie niezwiązani bezpośrednio z technologiami bezwykopowymi mogli dowiedzieć się o nich jak najwięcej.

A.K.: Były prezes ISTT prof. Raymond Sterling, który przyjechał na kielecki NO-DIG w kwietniu 2005 r. bezpośrednio z Ukrainy, bardzo wysoko oceniał działalność USTT i organizowane przez to stowarzyszenie konferencje. Kiedy odbędzie się najbliższa konferencja i gdzie mają się zgłaszać uczestnicy z naszego kraju chętni do wzięcia w niej udziału?
O.M.: Czujemy się zaszczyceni pozytywną oceną konferencji zorganizowanej w marcu w Odessie przez USTT oraz Stowarzyszenie "Nowoczesne Technologie Bezwykopowe". Takie konferencje powoli stają się tradycją na Ukrainie i z roku na rok przyciągają uwagę coraz większej liczby firm związanych z budową i renowacją rurociągów. I tak np. w ostatniej konferencji zorganizowanej w Odessie w dniach 29-30 października ubiegłego roku. wzięło udział ponad 80 uczestników reprezentujących 60 firm z 15 ukraińskich miast. Drugiego dnia konferencji uczestnicy zostali zaproszeni do Odeskiego Zakładu Projektowania i Budowy Maszyn, gdzie mieli okazję zapoznać się z prototypem wiertnicy do przewiertów sterowanych opracowanym przez inżynierów tegoż zakładu. Następna taka konferencja planowana jest na wiosnę 2007 r. Będzie nam niezmiernie przyjemnie powitać gości z zagranicy. Dokładne dane dotyczące konferencji zostaną ogłoszone na początku 2007 r. i podane również PFTT. Wszelkie informacje dotyczące konferencji będą również dostępne na stronie internetowej stowarzyszenia "Nowoczesne Technologie Bezwykopowe": http://www.no-dig.odessa.ua

A.K.:W Pińczowie niedaleko Kielc polska firma HERCU PNEUMATIC sprzedaje ukraińskie urządzenia do bezwykopowej budowy sieci podziemnych. Czy firmy ukraińskie mają inne interesujące dla nas oferty handlowe?
O.M.: Jest nam niezwykle przyjemnie, że nie jest wam obca działalność firmy "HERCU PNEUMATIC", która jest oficjalnym dealerem Odeskich Zakładów Projektowania i Budowy Maszyn - krajowego producenta sprzętu stosowanego powszechnie w technologiach bezwykopowych, którego działalność sięga początków technologii bezwykopowych na Ukrainie jeszcze w czasach sowieckich. Głównym produktem zakładów jest pneumatyczny przebijak rewersyjny (dwukierunkowy), tzw. kret, który cechuje się dużą niezawodnością i niezwykle konkurencyjną ceną. Poza "kretami" zakłady te produkują również stacje przeciskowe, umożliwiające przeciskanie rur nawet o średnicy dochodzącej do 1500 mm oraz sprzęt do bezwykopowej wymiany starych rur. Ostatnio inżynierowie pracujący w tych zakładach zaprojektowali wiertnicę do przewiertów sterowanych, która w chwili obecnej przechodzi szereg testów. Wdrożenie wiertnicy do produkcji planowane jest na rok 2007.

A.K.: Jakie są obecnie najczęściej stosowane na Ukrainie technologie bezwykopowej budowy i renowacji sieci?
O.M.: Metody bezwykopowej renowacji rur, które są powszechnie wykorzystywane w Europie Zachodniej, nie znalazły dotąd szerszego zastosowania na Ukrainie, głównie z racji wysokich kosztów samych materiałów i wyszkolenia kadry. Pewnym wyjątkiem może być tutaj metoda bezwykopowej wymiany starych rurociągów za pomocą urządzeń MPS 01 i MPS 01.01. Zestawy MPS 01 i MPS 01.01 wykorzystywane są do wymiany rur wykonanych z kruchych materiałów (ceramiki, azbesto-cementu, żeliwa) na rury polietylenowe w zakresie średnic od 225 do 315 mm. Szeroki asortyment, jak i możliwość zastosowania go bez konieczności wykonywania dodatkowych wykopów czyni ten sprzęt, a tym samym i całą metodę, niezwykle atrakcyjną i popularną na Ukrainie.

A.K.: Kto może zostać członkiem stowarzyszenia: firma czy może to być osoba fizyczna, naukowcy itd.?
O.M.: Nie ma żadnych ograniczeń, jeśli chodzi o możliwość przystąpienia do Ukraińskiego Stowarzyszenia Technik Bezwykopowych. Obecnie w USTT zrzeszonych jest wielu dawnych przedstawicieli pomniejszych, lokalnych stowarzyszeń (za wyjątkiem środowiska akademickiego) oraz firm, których działalność wiąże się ściśle z wykorzystaniem technologii bezwykopowych lub też materiałów (głównie rur) używanych przy poszczególnych technologiach. Istotną rolę przy pozyskiwaniu nowych członków odgrywają oczywiście coroczne szkolenia, które z roku na rok przyciągają uwagę coraz większej liczby osób. Co więcej, poziom tych szkoleń jest wyższy każdego roku.

A.K.: Który z sektorów gospodarki w tej chwili jest najbardziej zainteresowany zastosowaniem technologii bezwykopowych - telekomunikacja, gazownictwo czy może sieci wodociągowe i kanalizacyjne?
O.M.: W ciągu ostatniej dekady zanotowano na Ukrainie stopniowy rozwój sektora przemysłowego, a w szczególności takich gałęzi jak budownictwo, transport czy telekomunikacja. Rozwój tych gałęzi przemysłu wiązał się często z koniecznością rozbudowy lub modernizacji sieci infrastruktury podziemnej. Dotyczyło to zwłaszcza sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, których wiek w wielu przypadkach znacznie przekraczał dopuszczalny okres eksploatacji ustalony dla przewodów wykonanych z określonych materiałów. Powyższe czynniki, jak również wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz ogólne dążenie do znalezienia optymalnego rozwiązania gwarantującego jak najlepsze wyniki, spowodowały gwałtowny wzrost zainteresowania samymi technologiami bezwykopowymi, znajdującymi już zastosowanie we wszystkich wymienionych powyżej gałęziach przemysłu. Tak szerokie upowszechnianie i konieczność wdrażania technologii bezwykopowych na Ukrainie wydaje się tym bardziej uzasadnione, biorąc pod uwagę fakt, iż z liczącej ponad 65 tys. długości sieci infrastruktury podziemnej aż 85% wymaga renowacji bądź wymiany. Warto przy tym podkreślić, iż o ile koniec lat 90-tych był na Ukrainie czasem intensywnej rozbudowy światłowodów, o tyle niedawny rozwój przemysłu zajmującego się wytwarzaniem rur (zarówno w skali krajowej, jak i międzynarodowej) doprowadził m.in. do wdrożenia technologii bezwykopowych w przemyśle gazowym. To stopniowe (sukcesywnie rosnące) upowszechnianie się technologii bezwykopowych w tym właśnie przemyśle jest ściśle powiązane z rozbudową sieci gazowych, a zwłaszcza z postępującą gazyfikacją obszarów wiejskich. Dzięki takim rozwiązaniom możliwe jest nie tylko zaopatrzenie ludności wiejskiej w gaz (głównie na cele grzewcze i związane z przygotowaniem posiłków), ale również zastąpienie przewodów biegnących napowietrznie (praktycznie ponad głowami mieszkańców) na przewody instalacji podziemnej.

A.K.: Jakie firmy w tej chwili wykonują projekty bezwykopowe na Ukrainie? Czy są to przedsiębiorstwa ukraińskie, a może polskie, zachodnioeuropejskie, czy też rosyjskie? Jaki jest udział polskich firm w sektorze technologii bezwykopowych na Ukrainie?
O.M.: Większość firm działających w branży bezwykopowej na Ukrainie to lokalne spółki ukraińskie, które świetnie radzą sobie nawet z bardzo wymagającymi projektami. Krokiem milowym w procesie wdrażania technologii bezwykopowych w obszar budownictwa na Ukrainie była decyzja podjęta przez Radę Ministrów Ukrainy w sprawie utworzenia Stowarzyszenia Technologii Bezwykopowych. Decyzja odnośnie utworzenia tego stowarzyszenia została ostatecznie zatwierdzona w listopadzie 1998 r. W tym samym roku rozpoczęło też działalność Ukraińskie Stowarzyszenie Technik Bezwykopowych. Jednym z inicjatorów, a zarazem fundatorów USTT był koncern SIMEX. Jego rola w procesie tworzenia naszego stowarzyszenia nie jest przypadkowa. Należy bowiem podkreślić, iż od początku swego powstania, tj. od roku 1995, koncern SIMEX aktywnie wykorzystywał technologie bezwykopowe w realizacji szeregu inwestycji, przez co miał możliwość bezpośredniego rozpoznania i docenienia zalet technologii bezwykopowych, w tym również walorów ekonomicznych. Wykonanie licznych projektów na tzw. dużą skalę, przy wykorzystaniu specjalistycznego sprzętu do technologii bezwykopowych (w tym wiertnic HDD firmy Vermeer) zapewniło SIMEX-owi pozycję lidera w branży bezwykopowej na Ukrainie, w tym w szczególności w obszarze układania światłowoodów. Co więcej, SIMEX utrzymał swą pozycję lidera aż do dziś. Jako ciekawostkę podam, że począwszy od 1995 aż do 1999 r. koncern wybudował łącznie 70 000 m linii sieci podziemnych. Do najbardziej znaczących realizacji wykonanych przez koncern, można zaliczyć chociażby ułożenie kabli światłowodowych wzdłuż gazociągu Dzhankoi-Theodosia-Kertch i ropociągu Druzhba (Odessa-Brody). Inną wiodącą ukraińską firmą w branży bezwykopowej jest niewątpliwie przedsiębiorstwo SVEMON, które posiada swoje przedstawicielstwa w 9 regionalnych centrach Ukrainy, a do największych projektów wykorzystuje sprzęt Ditch Witch. Najważniejsze projekty zrealizowane przez firmę SVEMON są również związane z układaniem linii światłowodowych ("WEST" - Kiev-Lviv, 738 km; "NORTH" - Kiev-Byelorussia, 220 km; "Dniepr-Donbass", 1500 km; "KARPATY" - Lviv- Uzhgorod, 250 km, itp.).

A.K.: Czy może Pani przybliżyć czytelnikom "Inżynierii Bezwykopowej", jakie ciekawe projekty wykonano w ostatnich latach na Ukrainie w zakresie bezwykopowej budowy, jak i rehabilitacji sieci?
O.M.: Poza wspomnianymi projektami w zakresie układania światłowodów zrealizowanych przez firmy SIMEX i SVEMON, na uwagę zasługują również:
- projekt budowy i rekonstrukcji gazociągu z polietylenu zrealizowany przez firmę "Spetsmontazh";
- projekt budowy i naprawy miejskiej sieci kanalizacyjnej z wykorzystaniem m.in. technologii HDD zrealizowany przez AQUASPETSSTROY;
- instalacja kabli elektrycznych przez firmę Enegrospetsmontazh.
Wysokim stopniem utrudnienia i złożonością charakteryzowały się projekty związane z układaniem rurociągów pod rzekami, w tym w szczególności pod rzeką Stryi, Bystritsa ("Svemon Privden") oraz Ingul ("Aquaspetsstroy). Ostatnio, na jesieni 2006 r., firma SVYAZMONTAZH z sukcesem zakończyła realizację projektu układania kabli pod rzeką Yuzhniy Bug, przy którym maksymalna głębokość, na której prowadzono prace, wyniosła ponad 20 m, a długość otworu była bliska 2000 m.

A.K.: Czy chciałaby Pani jeszcze coś dodatkowo przekazać polskim czytelnikom czasopisma "Inżynieria Bezwykopowa"?
O.M.: Podsumowując, jeszcze raz chciałabym podziękować za możliwość podzielenia się z polskimi czytelnikami naszymi doświadczeniami w zakresie technologii bezwykopowych. Problemy, z którymi boryka się większość krajów (w mniejszym lub szerszym zakresie), są wciąż te same: wszyscy stajemy przed koniecznością rozwiązywania trudności wynikających nie tylko ze starzenia się sieci i urządzeń wodociągowych, ale również potrzeby wypracowania najbardziej ekonomicznego sposobu utrzymania i rozbudowy sieci infrastruktury. Z tego też względu (mając na uwadze cel postawiony przez USTT) staramy się na Ukrainie zwrócić uwagę szerszej grupy osób, wliczając w to struktury rządowe, na korzyści wynikające z zastosowania technologii bezwykopowych, w tym korzyści ekonomiczne i społeczne związane m.in. z ograniczeniem uciążliwości dla środowiska, a także możliwością uniknięcia wysokich kosztów społecznych w porównaniu z tradycyjnymi metodami wykopowymi.