Budowa stopnia wodnego była konieczna, bo, jak podaje Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu (RZGW), „postępująca erozja denna spowodowała obniżenie zwierciadła wody w rzece o około 2,5 m (...) i przesuszenie terenów przyległych do rzeki w pasie szerokości ponad 1 km na odcinku do Malczyc. Według badań prowadzonych od 1970 r. przez Akademię Rolniczą we Wrocławiu poziom wód gruntowych obniżył się od 44 cm w odległości 550 m od rzeki do 65 cm w odległości 120 m. Na terenach tych znajdują się łąki, grunty orne oraz cenne lasy łęgowe. Erozja dolnego stanowiska stopnia w Brzegu Dolnym spowodowała zagrożenie utraty stateczności stopnia przy dalszym postępie zjawisk erozyjnych. Obniżenie dna w korycie rzeki spowodowało zwężenie szlaku żeglownego i zmniejszenie głębokości tranzytowych”.


Podjęte działania miały na celu nie tylko zabezpieczenie stopnia przed podmywaniem i utratą stateczności oraz powstrzymanie procesów erozyjnych, ale także przywrócenie parametrów szlaku żeglugowego oraz produkcję energii elektrycznej przez elektrownię wodną zlokalizowaną przy stopniu.

W ramach przedsięwzięcia powstały dwa jazy: klapowy z przepławką dla ryb oraz stały (o długości około 300 m), śluza żeglugowa z awanportami o długości użytkowej 190 m i szerokości 12 m, elektrownia wodna, która wyprodukuje rocznie średnio 49 800 MWh, a także liczne obiekty gospodarki wodno-ściekowej, teletechniczne i energetyczne. Dodatkowo po spiętrzeniu wód w przekroju stopnia zwierciadło wody średniej na odcinku 17,5 km zostało podniesione o około 4 m.


Długi czas realizacji inwestycji to wynik m.in. częstych zmian projektowych, ogłoszenia upadłości przez wykonawcę, firmę Maxer S.A., oraz problemów z finansowaniem przedsięwzięcia. Szacowany na 250-300 mln zł koszt inwestycji w ciągu kilkunastu lat wzrósł do blisko 1,1 mld zł.

Budowa stopnia wodnego Malczyce figuruje jako jedno z zadań w „Programie dla Odry 2006” – wieloletnim programie modernizacji Odrzańskiego Systemu Wodnego. Jego główne cele to poprawa zabezpieczeń przeciwpowodziowych na Odrze, utrzymanie i rozwój żeglugi śródlądowej oraz energetyczne wykorzystanie rzek. W ramach programu realizowana jest także inna duża inwestycja – budowa zbiornika Racibórz Dolny – której termin zakończenia jest również od wielu lat przekładany. Więcej o tym przedsięwzięciu pisaliśmy tutaj.

Przeczytaj także: Ekolodzy zaskarżyli decyzję o budowie stopnia w Siarzewie