Enkoder jest urządzeniem, które wykrywa położenie lub ruch czegoś i zamienia zmierzoną wielkość (pozycje kątową, pozycję liniową, prędkość)na sygnał elektryczny. Enkodery są stosowane w maszynach budowlanych do wykrywania pozycji ruchomych części i przekształcania tych informacji w sygnał cyfrowy lub analogowy. Sygnał ten może być następnie wykorzystany do sterowania maszyną lub przekazania informacji zwrotnej operatorowi.

Istnieje wiele różnych typów enkoderów, ale najbardziej powszechnym typem stosowanym w maszynach budowlanych jest:

Enkodery magnetyczne wykorzystują pole magnetyczne do wykrywania pozycji poruszającego się obiektu. Są one często stosowane w maszynach budowlanych, ponieważ są wytrzymałe i mogą wytrzymać trudne warunki. Charakteryzują się wysoką odpornością na wstrząsy i wibracje, wilgoć oraz zakurzenie. Enkodery wykonane w tej technologii wyróżnia również wysoki stopień ochrony, do IP69K, istotny przy pracy urządzenia w deszczu lub podczas mycia maszyny.

Enkodery optyczne wykorzystują światło i tarczę kodową do wykrywania pozycji ruchomego obiektu. Są one często stosowane w maszynach budowlanych, ponieważ są dokładne i mają wysoką rozdzielczość. Właśnie ze względu na wysoką precyzję pomiarów są chętnie stosowane w maszynach budowlanych. Choć warto zaznaczyć, że enkodery magnetyczne nowej generacji zapewniają już prawie tę samą dokładność.

Enkodery są używane w maszynach budowlanych do wielu różnych zastosowań, takich jak:

• wykrywanie pozycji łyżki na koparce ,
• wykrywanie położenia wysięgnika na żurawiu,
• wykrywanie położenia lemiesza w spychaczu,
• dostarczanie operatorowi informacji zwrotnej o prędkości i kierunku ruchu maszyny.
• Dostarczanie informacji operatorowi o przechyleniu wybranych elementów maszyny

Koparki

Enkodery są stosowane w koparkach, aby pomóc w dokładności kopania. Poprzez śledzenie ruchu ramienia koparki, enkoder pomaga zapewnić, że ramię porusza się dokładnie tam, gdzie powinno. Pomaga to uniknąć wypadków i uszkodzeń maszyn. Dane pomiarowe trafiają bowiem bezpośrednio do układu sterowania, kontrolując tym samym pracę operatora. Operator ma natomiast możliwość podglądu aktualnych wskazań czujników, przez co może bardziej precyzyjnie wykonywać określone zadania.

Żurawie

Enkoder to urządzenie służące do pomiaru położenia lub ruchu obiektu. W dźwigach enkodery są wykorzystywane do pomiaru stopnia obrotu wysięgnika dźwigu. Informacje te są wykorzystywane do obliczania dokładnego położenia wysięgnika i zapewnienia bezpiecznej eksploatacji. I w tym przypadku informacja o zmierzonej pozycji i/lub prędkości trafia do układu sterowania, a także do operatora. Dzięki temu wzrasta bezpieczeństwo osób pracujących w najbliższym otoczeniu żurawia.

Buldożery

Enkoder to podstawowe narzędzie wykorzystywane w spychaczach do różnych celów. Służą do wykrywania pozycji i prędkości lemiesza, a także kąta nachylenia lemiesza. Informacje te są następnie wykorzystywane do pomocy w kontrolowaniu ruchu spychacza. Dzięki informacjom z enkoderów operator może właściwie sterować maszyną, ograniczając ryzyko wystąpienia awarii, uszkodzenia wybranych jej elementów. Od maszyn tego typu wymaga się bowiem, by pracowały niezawodnie przez długi czas, a przestoje były możliwie jak najkrótsze.

Walce

Enkodery są stosowane w walcach, aby pomóc kontrolować i monitorować prędkość walca. Jest to ważne, aby zapewnić, że walec porusza się ze stałą prędkością, co jest konieczne przy takich zadaniach jak układanie dróg lub wałowanie asfaltu. W tych aplikacjach ważna jest precyzja pomiarów, ale również niezawodność pracy enkoderów. Informacje z czujników trafiają do automatycznego układu sterowania maszyny, który reguluje pracę napędu elektrycznego. Takie automatyczne sterowanie zapewnia stabilną i niezawodną pracę urządzenia, niweluje ryzyko awarii oraz zapewnia bezpieczeństwo osób pracujących w bezpośrednim sąsiedztwie maszyny.

Każda nowoczesna maszyna, również maszyna budowlana, posiada szereg czujników, które monitorują stan jej pracy. Enkodery to podstawowe czujniki, mierzące istotne parametry, w tym pozycję kątową, pozycję liniową, prędkość ruchomych elementów i części maszyn. W maszynach budowlanych stosowane są najczęściej enkodery magnetyczne, które charakteryzuje wysoka odporność na wstrząsy, wibracje, uderzenia. Czujniki te są odporne na wilgoć, na trudne warunki atmosferyczne, również niskie temperatury pracy. W maszynach budowlanych stosuje się zazwyczaj enkodery z interfejsem cyfrowym (CANopen lub SAE J1939), rzadziej enkodery analogowe, z wyjściem napięciowym lub prądowym. W żurawiach często stosuje się inne interfejsy, w tym popularny w automatyce PROFIBUS lub PROFINET. Należy zaznaczyć, że niektóre maszyny budowlane mogą pracować w strefach zagrożonych wybuchem. Do tego typu aplikacji proponuje się enkodery w wykonaniu przeciwwybuchowym, które posiadają certyfikat ATEX.