Czym są pasy zębate?

Korzenie współczesnych pasów zębatych sięgają aż 15 roku p.n.e. – wtedy pasy wykorzystywano do nawijania włókien jedwabiu na szpule, a także we wrzecionach. Pasy zębate są elementami przekładni napędowych i służą do przenoszenia napędu. Jak wskazuje nazwa, każdy pas jest wyposażony w zęby, perforacje dopasowane do kół zębatych. Połączenie ich kształtów tworzy mocny układ zwiększający wydajność w wielu zakładach przemysłowych i nie tylko.

Pas zębaty – sposób działania

Zasada pracy pasów zębatych nie jest zbyt skomplikowana – to dość proste elementy, w których drzemie zaskakująca moc. Wszystko dzięki zazębianiu się wypustek na kole i na pasach. Koło zębate napędzane silnikiem obraca się, a wraz z nim – nałożony na koło pas zębaty. Pas przenosi napęd na kolejne koło lub wał napędowy, a później – kolejny pas. W zależności od zastosowania pasy zębate mają zróżnicowane parametry, np. maksymalną prędkość, elastyczność czy obciążenie.

Dlaczego warto wykorzystywać pasy zębate?

Odpowiedź na powyższe pytanie brzmi: tak! Nic dziwnego, że w wielu zastosowaniach pasy zębate wyparły częściowo pasy klinowe i napędy łańcuchowe. Każdy pas zębaty ma szereg zalet, wśród których trzeba wymienić:

  • przenoszenie napędu bez poślizgu,
  • cichą pracę,
  • minimalizację wibracji,
  • czystość,
  • łatwość naprawy lub wymiany pasów,
  • niskie koszty utrzymania.

Pasy zębate – zastosowanie

Obecnie trudno jest wyobrazić sobie pracę maszyny napędowej bez pasów zębowych – takie elementy znajdują szerokie zastosowanie w przemyśle i nie tylko. Pasy zębate z powodzeniem mogą pracować w obu kierunkach, a także realizować napęd dwustronny w napędach wieloosiowych. Opisywane komponenty wykonują ruch w niemal każdej pozycji.

Najczęściej pasy wykorzystuje się do przenoszenia momentu obrotowego, np. w motoryzacji i lotnictwie. Tutaj paski przenoszą moc z silnika na inne podzespoły. W przemyśle prezentowane komponenty stosują specjalistyczne maszyny do cięcia ceramiki lub szkła, prasy drukarskie i nie tylko. Pasy zębate są również obecne w robotyce do synchronizacji działania urządzeń albo ich części.

Opisywane pasy zębate mogą stanowić także sposób transportu wytwarzanych towarów. Dzieje się tak w różnego rodzaju sortowniach, logistyce, przemyśle spożywczym, papierniczym, włókniarskim oraz farmaceutycznym. Przed zakupem takich pasów warto sprawdzić, czy przewożone produkty będą dobrze trzymać się podłoża, a także czy materiał pozwala na dokładne czyszczenie i dezynfekcję pasów (zwłaszcza przy transporcie żywności i leków).

Pasy zębate są także obecne m.in. w:

  • drzwiach automatycznych i windach,
  • maszynach pakujących,
  • urządzeniach do cięcia ceramiki i szkła,
  • wentylatorach oraz wiertarkach.

Rodzaje pasów zębatych

Pasy zębate dostępne dzisiaj na rynku można podzielić ze względu na kilka parametrów – jeden z nich to materiał wykonania. Z czego produkuje się pasy zębate?

  • Guma – ten surowiec sprawia, że pas zębaty zyskuje odporność na wysokie temperatury (od -20 do +100℃) i wilgoć, a jego praca jest bardzo cicha.
  • Poliuretan (PU) – materiał wykazuje dużą odporność na działanie smarów, olejów, kwasów i innych substancji chemicznych oraz promieniowania UV.

Aby pasy zębate z poliuretanu lub gumy jak najlepiej spełniały swoje zadanie i utrzymywały swój kształt, często producenci zatapiają w nich kordy. Rdzenie z aramidu, włókna szklanego czy stali w litej konstrukcji skutecznie zwiększają wytrzymałość pasów. Co więcej, w zależności od zastosowania pasy zębate z tworzyw można dociąć do potrzebnych wymiarów.

Każdy pas zębaty można również podzielić pod względem budowy. Na rynku znajdują się m.in. pasy:

  • jednostronne i dwustronne (z zębami ułożonymi symetrycznie lub naprzemianlegle),
  • otwarte i zamknięte (bezkońcowe),
  • z zębami w kształcie trapezów, trójkątów, kwadratów i nie tylko,
  • z zębami w różnych odległościach.

Jak wygląda konserwacja pasów zębatych?

Mimo prostej budowy komponenty takie jak pasy zębate wymagają odpowiedniej troski, aby służyły przedsiębiorstwu jak najdłużej. Przede wszystkim pasy powinny być eksploatowanie według zaleceń producenta – muszą pracować jedynie z określoną szybkością i wyznaczonym obciążeniem. Oprócz tego warto zachować pasy w czystości.

Nie można zapominać również o rutynowych kontrolach pracy komponentów. Pasy zębate, zupełnie jak inne części instalacji, ulegają zużyciu, należy więc doglądać ich stanu technicznego. Piszczenie, trzepotanie czy inne niepokojące objawy sygnalizują potrzebę naprawy lub wymiany pasa. Warto zrobić to jak najszybciej – zwłoka może doprowadzić do zepsucia innych elementów mechanizmu. Regularne przeglądy i proste działania konserwacyjne wystarczą, aby pasy zębate usprawniały pracę firmy przez długie miesiące.