Cywilne zastosowania energii jądrowej rozpoczęło się w latach 50. XX w. Pierwszy reaktor PWR (wodny ciśnieniowy) uruchomiono w 1956 r., a w 1959 r. blok działał już komercyjnie. Ta technologia rozwinęła się w kolejnych latach, a współcześnie jest najczęściej wykorzystywana w elektrowniach atomowych.

Po kilku dekadach intensywnego rozwoju, w latach 80. XX w. rozpoczął się odwrót spowodowany przede wszystkim awarią w Czarnobylu. Ostatnio branża przeżywa renesans – reaktory jądrowe to jedyne stabilne źródło energii bezemisyjnej.

Jak podaje World Nuclear Association (WNA), aktualnie na świecie działa 437 reaktorów o łącznej mocy niemal 394 GWe. W budowie jest 60 (prawie 62 GWe), z czego 18 powstaje w Chinach. Do 2022 r. zamknięto 204 reaktory (99 GW), w tym roku pięć. W 2022 r. rozpoczęło się osiem inwestycji, a do sieci elektroenergetycznej podłączono sześć jednostek. Energetyka atomowa wytwarza ponad 10% energii elektrycznej produkowanej na świecie. Najwięcej w Stanach Zjednoczonych. Francja zaspokaja w ten sposób około 70% zapotrzebowania na energię elektryczną, a Ukraina (przed rosyjskim najazdem), Słowacja, Belgia i Węgry - mniej więcej połowę.

Na świecie istnieje wyraźne zapotrzebowanie na nowe moce wytwórcze, zarówno w celu zastąpienia starych jednostek na paliwa kopalne, zwłaszcza węglowe, które emitują dużo CO₂, jak i po to, by zaspokoić zwiększone zapotrzebowanie na energię elektryczną. W 2019 r. 63% energii elektrycznej pochodziło ze spalania paliw kopalnych. Pomimo silnego wsparcia i rozwoju odnawialnych źródeł energii (OZE) w ostatnich latach, udział paliw kopalnych w wytwarzaniu spada powoli.

Jednak scenariusz zrównoważonego rozwoju Międzynarodowej Agencji Energii zakłada, że do 2050 r. moc elektrowni atomowych wzrośnie do 669 GWe, a produkcja do ponad 4700 TWh. WNA w programie Harmony ocenia, że możliwe jest do tego czasu dodanie 1000 GWe, a łączna moc (uwzględniając wyłączanie starych reaktorów) wyniesie 1250 GW. Wytwarzanie na poziomie 10 tys. TWh zaspokoi 25% światowych potrzeb. Rozwój energetyki jądrowej oznacza zmniejszenie poziomu emisji gazów cieplarnianych i poprawę jakości powietrza.

Według danych z serwisu PRIS (ang. Power Reactor Information System) należącego do Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (ang. International Atomic Energy Agency – IAEA) 15 największych na świecie elektrowni atomowych znajduje się w Korei Południowej, Chinach, Japonii, Francji, Kanadzie i Ukrainie. Zapraszamy do rankingu.

15. Elektrownia jądrowa Wolseong, Korea Południowa

Elektrownia jądrowa Wolseong. Fot. KHNP

Moc brutto: 3913 MWe

Moc netto: 3754 MWe

W siłowni działa pięć reaktorów, dwa najnowsze (typ PWR) o mocach brutto 1048 i 1050 MWe oraz trzy o mocach brutto na poziomie 600–620 MW (CANDU PHWR). Szósty (683 MW), który uruchomiono pod koniec 1982 r., został wyłączony z eksploatacji. Trzy najstarsze podłączano do sieci w latach 1997–1999, a dwie jednostki PWR w 2012 r. i 2015 r.

Elektrownia znajduje się w Gyeongju w prowincji Gyeongsang Północny na wybrzeżu Morza Japońskiego. Budowę pierwszego reaktora rozpoczęto w 1997 r. W drugiej fazie powstały dwie mocniejsze jednostki, początek prac to 2007 i 2008 r. Właścicielem i operatorem jest Korea Hydro & Nuclear Power (KHNP).

14. Elektrownia jądrowa Ningde, Chiny

Elektrowania jądrowa Ningde. Fot. Fujian Ningde Nuclear Power

Moc brutto: 4356 MWe

Moc netto: 3913 MWe

Obiekt położony jest w prowincji Fujian. Wybudowano go nad morzem w wiosce Beiwan, w sąsiedztwie miast Qinyu, Fuding, Ningde, Fujian. Działają tam cztery reaktory typu PWR o mocy brutto 1089 MWe. Jednostki CPR-1000 powstawały od 2008 i 2010 r., a działalność operacyjną rozpoczynały rok po roku w latach 2013–2016. Właścicielem i operatorem jest spółka Ningde Nuclear Power. W kolejnej fazie mają zostać wybudowane jeszcze dwa reaktory HPR-1000 (WPR III generacji). Finansowaniem inwestycji w obu etapach zajmuje się konsorcjum firm Guangdong Nuclear Investment Company, Datang International Power Generation oraz Fujian Coal Group.

13. Elektrownia jądrowa Kori, Korea Południowa

Elektrownia jądrowa Kori. Fot. KHNP

Moc brutto: 4866 MWe

Moc netto: 4655 MWe

Budowę pierwszego reaktora (607 MWe brutto) rozpoczęto w sierpniu 1972 r., uruchomiono go w kwietniu 1978 r., a zamknięto w czerwcu 2017 r. Kolejne reaktory powstawały od lat 1977–1988, a dalsze inwestycje rozpoczynano w latach 2006–2009 (jednostki APR-1400). Aktualnie działa pięć reaktorów: trzy o mocach brutto 1046 MWe, jeden 1047 MWe i jeden 681 MWe. W kwietniu 2017 r. i we wrześniu 2018 r. ruszyły inwestycje w dwie kolejne jednostki APR-1400. Mają one zostać oddane do użytku w marcu 2023 r. i czerwcu 2024 r. Obsługą elektrowni zajmuje się jej właściciel, KHNP.

12. Elektrownia jądrowa Cattenom, Francja

Elektrownia jądrowa Cattenom. Fot. Stefan Kühn/wikimedia

Moc brutto: 5448 MWe

Moc netto: 5200 MWe

Należąca do EDP elektrownia atomowa znajduje się w regionie administracyjnym Grand Est w gminie Cattenom w pobliżu granicy z Luksemburgiem. Działają tu cztery reaktory PWR wyprodukowane przez Framatome o jednostkowych mocach brutto 1362 MW. Początki ich budowy to lata 1979–1983, do sieci były włączane w okresie 1987–1992. Do chłodzenia wykorzystywana jest woda z Mozeli w ilości około 890 mln m³ rocznie. Parę wodną odprowadzają cztery chłodnie kominowe. Dodatkowo utworzono jezioro Mirgenbach, jako rezerwuar rezerwowy. Doprowadziło to do zalewania okolicznych terenów. W 1985 r. wybudowano jeszcze jeden zbiornik zapasowy.

W marcu 2001 r. z powodu fałszywego alarmu ewakuowano pracowników jednego z reaktorów. Dwukrotnie doszło do napromieniowania, (łącznie dziewięciu osób), jednak dawki nie przekraczały dopuszczalnych norm. W 2013 r. dwukrotnie doszło do pożarów transformatorów, nie było ofiar, a reaktory wyłączały się automatycznie. Z powodu incydentów aktywiści, przede wszystkim z Greenpeace, organizowali protesty. W 2018 r. doprowadziło to wyroku sądowego nakazującego organizacji zapłatę 50 tys. euro na rzecz EDF za straty moralne. Dwóch członków skazano na dwa miesiące więzienia. W Luksemburgu działalność elektrowni atomowej się nie podoba, ale francuski rząd nie zamierza jej zamykać.

11. Elektrownia jądrowa Paluel, Francja

Elektrownia jądrowa Paluel. Fot. Francis Chanteloup/ EDF

Moc brutto: 5528 MWe

Moc netto: 5320 MWe

Położona w Normandii, w odległości 40 km od Dieppe jest drugą pod względem wielkości elektrownią atomową we Francji. Moc zapewniają cztery reaktory PWR, każdy ma 1382 MWe brutto (1330 MW netto). Obiekt zajmuje powierzchnię 160 ha. Woda do chłodzenia pochodzi z Kanału La Manche. Właścicielem i operatorem jest EDF, reaktory dostarczyła spółka Framatome. Działalność rozpoczęły w latach 1984–1986. Prace budowlane pierwszego bloku rozpoczęły się w 1977 r., a ostatniego w 1980 r.

W przeszłości pojawił się problem z chłodzeniem jednego reaktora po zablokowaniu przez algi napływu wody chłodzącej. Jednostka wyłączyła się samoczynnie. Doprowadziło to do powstania rozwiązań uniemożliwiających powtórzenie się takiej sytuacji. Do większej awarii doszło podczas przerwy konserwacyjnej reaktora Paluel 2 trwającej od maja 2015 r. W jego obudowę w 2016 r. uderzył 450-tonowy generator pary. Opóźniło to uruchomienie do 2018 r.

10. Elektrownia jądrowa Gravelines, Francja

Fot. Ralf Bächle/wikimedia

Moc brutto: 5706 MWe

Moc netto: 5460 MWe

Elektrownia atomowa znajduje się w departamencie Nord graniczącym z Belgią, w regionie administracyjnym Hauts-de-France. Jest oddalona o około 20 km od Dunkierki i Calais. Składa się na nią sześć bloków z reaktorami o mocy brutto 951 MW każdy (910 MW netto). Do ich chłodzenia wykorzystywana jest woda z Morza Północnego. Ciepło odpadowe wykorzystywane jest na potrzeby akwakultury do chowu dorad i labraksów w farmach morskich w pobliżu Route De L'aquaculture.

Budowę rozpoczęto w 1979 r., a kolejne jednostki oddawano do użytku po dwie: w 1980, 1981 i 1985 r. Dwa ostatnie reaktory miały być wyeksportowane do Iranu, jedna z realizacji zamówienia zrezygnowano z powodu irańskiej rewolucji w 1979 r. i przejęciu władzy przez ajatollahów.

W latach 2006 i 2007 odnotowano kilka incydentów zaliczonych do anomalii w skali INES, czyli zdarzeń bez znaczenia dla działania elektrowni atomowej. W sierpniu 2009 r. podczas załadunku paliwa do reaktora nr 1 doszło do wypadnięcia pręta paliwowego. Prace przerwano, przeprowadzono ewakuację, a budynek bloku izolowano. Z energii elektrycznej produkowanej w elektrowni korzysta duża firma informatyczna OVH położona w pobliżu.

9. Zaporoska Elektrownia Jądrowa, Ukraina

Zaporoska elektrownia jądrowa. Fot. Ralf1969/wikimedia

Moc brutto: 6000 MWe

Moc netto: 5700 MWe

Składająca się z sześciu reaktorów jądrowych o mocy brutto 1000 MW każdy (950 MW netto) znajduje się w pobliżu Enerhodaru w obwodzie zaporoskim. Wybudowano ją za czasów Związku Radzieckiego. Budowę bloków rozpoczynano w latach 1980–1986, po jednym każdego roku z wyjątkiem 1984. Pięć z nich uruchamiano w latach 1985–1989, a ostatni dopiero w 1996 r. Reaktory wodne ciśnieniowe (PWR) to model VVER-1000 produkowany przez radziecką firmę państwową OKB Gidropress. Woda do ich chłodzenia pochodzi ze Zbiornika Kachowskiego. Prąd jest wyprowadzany czterema liniami elektroenergetycznymi 750 kV i jedną 330 kV.

Po rosyjskiej agresji na Ukrainę od 3 marca 2022 r. obiekt jest okupowany przez Rosjan i kontrolowany przez Rostam (legalnie należy do ukraińskiego Energoatomu). Reaktory są w stanie operacyjnym, ale stopniowo je wyłączano. Ostatni we wrześniu 2022 r. po inspekcji ekspertów Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej. W raporcie po wizycie opublikowano informacje o uszkodzeniach i zagrożeniach dla siłowni. Reaktory są w stanie tzw. zimnego wyłączenia, podczas którego ich aktywność jest minimalna.

8. Elektrownia jądrowa Hanbit, Korea Południowa

Elektrownia jądrowa Hanbit. Fot. KHNP

Moc brutto: 6216 MWe

Moc netto: 5924 MWe

Elektrownia atomowa położona jest w prowincji Jeonnam w południowo-zachodnim regionie kraju. Do 2013 r. jej nazwa brzmiała Yeonggwang, jednak podobno na prośbę miejscowych rybaków zmieniono ją na Hanbit. Moce sześciu reaktorów są nieco zróżnicowane: od 1022 do 1053 MW brutto (970–995 MW netto). Wszystkie są ciśnieniowymi reaktorami wodnymi. Jednostki od 1 i 2 były zaprojektowane przez amerykańską firmę Westinghouse, dwie kolejne pochodzą z zakładu Combustion Engineering (C-E) w USA. Ich typ to System 80, a dostarczono ja na podstawie umowy o transferze technologii. Dwa ostatnie reaktory to już koreański standard OPR-1000.

Budowa pierwszych dwóch rozpoczęła się w 1981 r., a do systemu przesyłowego podłączono je w latach 1986–1987. Kolejna para powstawała od 1989 i 1990 r., do użytku przekazano je w 1995 i 1996 r. Ostanie dwa reaktory budowano od 1997 r. a eksploatowane są od 2002 r.

Po awarii japońskiej elektrowni atomowej w Fukushimie, w 2012 r. przeprowadzono kontrolę bezpieczeństw w Hanbit i wykryto sfałszowane certyfikaty jakości wydane przez ośmiu poddostawców na prawie 7700 egzemplarzy części i urządzeń. Dwa reaktory zamknięto na osiem tygodni. W 2019 r. z powodu błędnych obliczeń i braku ostrożności doszło do zwiększenia mocy w reaktorze nr 1 ponad limit podczas testu niskiego poboru mocy. Zdarzenie zakwalifikowano jako incydent w skali INES (zakłócenie pracy bez narażenia na promieniowanie).

7. Elektrownia jądrowa Yangjiang, Chiny

Elektrownia jądrowa Yangjiang. Fot. China General Nuclear Power Corporation

Moc brutto: 6516 MWe

Moc netto: 6000 MWe

Obiekt znajduje się w zachodniej części prowincji Guangdong w jednostce administracyjnej Dongping, na wybrzeżu Morza Południowochińskiego. Działa tu sześć reaktorów o jednostkowej mocy 1000 MW netto (1086 MW brutto). Podczas pierwszej fazy budowy rozpoczętej w latach 2008–2012 powstały cztery jednostki wytwórcze – dwie typu CPR-1000 i dwie CPR-1000+. Do sieci podłączano je w okresie 2013–2017. W fazie drugiej dołączyły do nich dwa reaktory ACPR-1000 w 2018 i 2019 r. Ich realizacja wystartowała w 2013 r. Konstrukcje są wzorowane na francuskich rozwiązaniach firmy Areva (Framatome).

Miejsce do postawienia elektrowni atomowej wybrano w 1988 r., a projekt zatwierdzono w 2004 r. Początkowo zakładano montaż reaktorów PWR AP1000, później wybrano konstrukcje EPR, a ostatecznie powrócono do pierwotnej koncepcji wybierając typ CPR-1000.

Właścicielem elektrowni atomowej jest Guangdong Nuclear Power Joint Venture Company, a operatorem Yangjiang Nuclear Power Company.

6. Elektrownia jądrowa Fuqing, Chiny

Elektrownia jądrowa Fuqing. Fot. China National Nuclear Corporation

Moc brutto: 6656 MWe

Moc netto: 6150 MWe

Na sześć reaktorów PWR w elektrowni atomowej Fuqing cztery typu CNP-1000 mają po 1089 MW mocy brutto i 1000 MW netto, a dwa (HPR-1000) odpowiednio po 1150 MW i 1075 MW. Pierwsza grupa była uruchamiana w latach 2014–2017 (rok po roku), a ich budowy rozpoczynały się między 2008 a 2012 r. Prace przy dwóch najnowszych ruszyły w 2015 r., a do użytku oddano je w 2021 i 2022 r.

Siłownia znajduje się na wybrzeżu zatoki Xinghua, w pobliżu wioski Qianxue w mieście Sanshan (prowincja Fujian) na wybrzeżu Cieśniny Tajwańskiej. Generalnym wykonawcą elektrowni było konsorcjum firm China National Nuclear Corporation (51%), China Huadian (39%) oraz Fujian Investment & Development (10%). Zajmuje się też jej obsługą.

5. Elektrownia jądrowa Tianwan, Chiny

Elektrownia jądrowa Tianwan. Fot. Rosatom

Moc brutto: 6608 MWe

Moc netto: 6240 MWe

Elektrownia atomowa powstała w okolicach Lianyungang w prowincji Jiangsu na wybrzeżu Morza Żółtego w odległości około 30 km od samego miasta. Właścicielem jest firma Jiangsu Nuclear Power Corporation joint venture państwowej spółki China National Nuclear Corporation i rosyjskiego Rosatomu.

W elektrowni atomowej działa sześć reaktorów PWR. Cztery z nich są typu VVER-1000/428 i VVER-1000/428M – dwa o mocy brutto 1060 MW (990 MW netto) każdy i dwa o mocach jednostkowych 1126 MW brutto i 1045 MW netto. Pozostałe dwa, ACPR-1000, oferują 1118 MW mocy brutto i 1000 MW netto. Budowano je etapami, prace rozpoczynano w latach 1999–2000 i 2012–2016. Do użytku trafiały w 2007 r. (pierwsze dwa) oraz w okresie 2018–2021 (pozostałe). W 2026 i 2027 r. mają do nich dołączyć reaktory VVER-1200 (1200 MW brutto i 1150 MW netto). Wtedy Tianwan stanie się największą chińską elektrownią jądrową.

4. Elektrownia jądrowa Hongyanhe, Chiny

Elektrownia jądrowa Hongyanhe. Fot. China General Nuclear

Moc brutto: 6714 MWe

Moc netto: 6366 MWe

Projekt budowy elektrowni atomowej zatwierdzono w kwietniu 2006 r. a finasowanie inwestycji zapewniły China Power Investment Corporation, China General Nuclear Power Group (CGNPG) i dwie firmy z grupy Liaoning. Właścicielem i operatorem jest spółka joint venture Liaoning Hongyanhe Nuclear Power. Jej udziałowcy to State Power Investment Corporation (45%), CGNPG (45%) i Dalian Construction Investment Group (10%).

Elektrownia jądrowa Hongyanhe znajduje się na terenie prowincji Liaoning w północno-wschodnich Chinach, w obszarze administracyjnym Wafangdian na północ od miasta Dalian. Wodę do chłodzenia pobiera z Morza Żółtego. Znajduje się w niej sześć reaktorów o mocach brutto 1119 MW (1061 MW netto) każdy. W pierwszej fazie powstały cztery reaktory typu CPR-1000. Roboty budowlane kolejnych bloków ruszały w latach 2007–2009, a obiekty uruchamiano rok po roku od 2013 do 2016 r. W drugiej fazie, która rozpoczęła się w 2015 r. wykonano dwa reaktory ACPR1000, które uruchomiono w lipcu 2021 r. i czerwcu 2022 r.

3. Elektrownia jądrowa Bruce, Kanada

Elektrownia jądrowa Bruce. Fot. Chuck Szmurlo/wikimedia

Moc brutto: 6944 MWe brutto

Moc netto: 6358 MWe

Elektrownia atomowa znajduje się na wschodnim brzegu jeziora Huron w Ontario w Kanadzie. Zajmuje 932 ha. Jej nazwa pochodzi od lokalnej gminy Bruce Township (aktualnie Kincardine).

Składa się ośmiu ciśnieniowych reaktorów ciężkowodnych PHWR CANDU w dwóch zespołach po cztery bloki energetyczne. Każda jednostka ma turbozespół, z jedną turbiną wysokiego ciśnienia i trzema turbinami niskiego ciśnienia. Wysokość wytwornic pary wynosi 12 m, a ich jednostkowa masa to 100 ton. W każdej grupie znajdują się trzy urządzenia do podawania paliwa obsługujące po cztery reaktory. Moc brutto wynosi, w zależności od reaktora od 836 do 891 MW (769–817 MW netto).

Elektrownia jest największym pracodawcą w hrabstwie Bruce, pracuje w niej około 4 tys. osób. Obiekt budowała etapami w latach 1970-1987 korporacja Crown Ontario Hydro. Reaktory oddawano do użytku od 1977 r. do 1987 r. Po podziale firmy w 1999 r. obiekt przejęła firma Ontario Power Generation. Operatorem jest spółka Bruce Power na mocy długoterminowej umowy dzierżawy. Aktualnie jest ona zależna od podmiotów państwowych: TC Energy, Ontario Municipal Employees Retirement Systems (OMERS), The Power Workers’ Union i The Society of United Professionals. Dwa reaktory zostały już odnowione, sześć pozostałych też przejdzie ten proces. Będą mogły produkować prąd do 2064 r. Elektrownia pokrywa jedną trzecią zapotrzebowania stanu Ontario.

2. Elektrownia jądrowa Hanul, Korea Południowa

Elektrownia jądrowa Hanul. Fot. KHNP

Moc brutto: 7626 MWe brutto

Moc netto: 7264 MWe

Największa w Korei Południowej elektrownia atomowa Hanul składa się z siedmiu reaktorów PWR. Sześć z nich ma moce brutto od 1010 do 1053 MW (966–999 MW netto). Do 2013 r. siłownia nazywała się Uljin. Powstawała w trzech etapach do 2005 r., trwa kolejna faza jej rozbudowy. Start budowy pierwszych dwóch reaktorów typu France CPI natąpił w 1983 r. Uruchomiono je w 1988 i 1989 r. Początek prac przy dwóch kolejnych (typ OPR-1000) to 1993 r. Do eksploatacji weszły w 1998 i 1999 r. Następną parę tego samego typu podłączono do sieci w 2004 i 2005 r. (roboty budowlane trwały od 1999 i 2000 r.).

W czerwcu 2022 r. oddano do użytku w pełni koreański reaktor APR-1400 o mocy netto 1340 MW (1400 MW brutto), od 2013 r. trwa budowa kolejnego. W planach są jeszcze dwa. Takie same jednostki są w Barakah w Zjednoczonych Emiratach Arabskich (trzy już działają, powstaje czwarta). Prawdopodobnie będą także w Polsce, w drugiej elektrowni atomowej. Pierwszą wybudują Amerykanie.

1. Elektrownia jądrowa Kashiwazaki-Kariwa, Japonia

Elektrownia jądrowa Kashiwazaki-Kariwa. Fot. Triglav/wikimedia

Moc brutto: 8212 MWe brutto

Moc netto: 7965 MWe

Japońska Kashiwazaki-Kariwa od kilku lat jest największą elektrownią atomową na świecie. Ma siedem reaktorów o łącznej mocy brutto 8212 MW. Dla pięciu jednostek to 1100 MW (1067 netto), a dla dwóch odpowiednio 1356 MW i 1315 MW. Są to reaktory wodne wrzące (BWR) z pierwszymi na świecie jednostkami ABWR, czyli III generacji. Bloki i chłodnie zajmują powierzchnię 4,2 km², siłownia znajduje się w okolicach miast Kashiwazaki i Kariwa w prefekturze Niigata, a woda do chłodzenia pochodzi z Morza Japońskiego. Właścicielem i operatorem jest Tokyo Electric Power Company.

Po bardzo silnym trzęsieniu ziemi na morzu Chūetsu w lipcu 2007 r. z epicentrum odległym o 19 km od elektrowni atomowej reaktory wyłączono na 21 miesięcy. W maju 2009 r. uruchomiono jeden, a później kolejne trzy. Pozostałe wciąż pozostawały nieczynne do czasu kolejnego trzęsienia ziemi w 2011 r. w Fukushimie, choć wtedy elektrownia nie ucierpiała. Aktualnie dwa najmocniejsze bloki (ABWR) działają, pozostałych siedem pozostaje w stanie zawieszenia do czasu uzyskania ponownej certyfikacji przez Japoński Urząd Regulacji Jądrowej.

Wszystkie dane pochodzą z PISA należącego do Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej IAEA .

Przeczytaj także: Największe lotniska w Polsce