W 2017 r. w Krakowie wymieniono 6071 pieców i kotłowni węglowych. Dwa lata temu podsumowano 21 lat walki o czystsze powietrze: wtedy wyliczono, iż w małopolskiej stolicy zlikwidowano ponad 26 tys. pieców i 5 tys. kotłowni węglowych – łącznie jest to zatem ponad 40 tys. palenisk. 

Przez ostatnich pięć lat mieszkańcy Krakowa mogli wymieniać kotły węglowe, korzystając z pomocy finansowej w postaci miejskich dotacji i dopłat do rachunków za ogrzewanie. Zamiast ogrzewania węglowego magistrat proponuje ogrzewanie elektryczne lub gazowe, można też używać lekkiego oleju opałowego. 

Obecnie trwają też przygotowania do uruchomienia dotacji z ogólnopolskiego, rządowego programu „Czyste powietrze”. W jego budżecie mają znaleźć się 103 mld zł, które wydatkowane będą  przez kolejnych 12 lat na termomodernizację domów. Wnioski można składać od 19 września br. do 30 czerwca 2027 r.

Liczba pieców w Krakowie sukcesywnie się zmniejsza – podkreśla krakowski magistrat. Według danych Urzędu Miasta Krakowa, obecnie pozostało 9700 pieców do wymiany: wstępnie oszacowano, że do końca 2018 r. liczba ta zmniejszy się do około 4 tys.

Grafika: UM Kraków

Mimo podejmowanych działań, w ubiegłym roku Kraków przodował, jeśli chodzi o zanieczyszczenie pyłami PM10, tj. mieszaniną cząsteczek (zawieszonych w powietrzu) o średnicy nie większej niż 10 μm (mikrometrów). W skład zanieczyszczeń wchodzić mogą takie substancje, jak benzopireny, dioksyny czy furany. Stężenie średnioroczne w Krakowie w 2017 r. wynosiło 56,7 μm/m³, przekroczenia stężeń dobowych obserwowano łącznie w ciągu 165 dni.

Grafika: UM Kraków

Co istotne, walka z zanieczyszczeniami to nie tylko likwidacja szkodliwych w działaniu palenisk: jednym ze sposobów walki ze smogiem w Polsce jest też kontrolowanie jakości spalin pojazdów drogowych. Odpowiedni sprzęt kupili m.in. włodarze Krakowa. 

Podczas kontroli funkcjonariusze policji nie ograniczają się wyłącznie do kontroli pojazdów z silnikami benzynowymi. Wykorzystując dymomierz, czyli urządzenie do badania poziomu zadymienia, przeprowadzają kontrole pojazdów wyposażonych w silniki wysokoprężne (diesla). Również z inicjatywy Wydziału Ewidencji Pojazdów i Kierowców Urzędu Miasta Krakowa sprawującego nadzór nad działalnością krakowskich stacji kontroli pojazdów, na zaświadczeniu potwierdzającym przeprowadzenie okresowego badania technicznego wpisywany jest poziom emisji zanieczyszczeń w spalinach zmierzony podczas badania. Zobligowano także diagnostów do bezwzględnego przestrzegania prawa i w przypadku stwierdzenia przekroczenia dopuszczalnych norm emisji, określania wyników badania okresowego jako negatywne oraz zatrzymywania dowodów rejestracyjnych – wyjaśniają krakowscy urzędnicy.

Realizowane są też projekty mające na celu oczyszczenie powietrza; w ubiegłym roku w parku Jordana stanął Smog Free Project: największe na świecie urządzenie do oczyszczania powietrza ze smogu. 

W tym roku mieszkańcy Krakowa mieli już okazję odczuć poważny dyskomfort dróg oddechowych związany ze smogiem. 19 października br. w stolicy Małopolski stacje monitoringu jakości powietrza zanotowały znaczne przekroczenia norm zanieczyszczeń pyłami PM10 (średnia dobowa powyżej 50 μm/m³). Ogłoszono I stopień zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza.

Zanieczyszczenia to jednak nie tylko PM10, a również takie substancje, jak: 

• PM2,5 – cząstki pyłów o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra, które oprócz dróg oddechowych i płuc mogą przenikać także przez ściany naczyń komórkowych;
• B(a)P – benzo(a)piren – związek chemiczny o charakterze rakotwórczym, wykazujący zdolność do kumulowania się w organizmie;
• NO₂ – dwutlenek azotu to gaz, którego toksyczne działanie ogranicza dotlenie organizmu i może prowadzić do intensywnego podrażnienia dróg oddechowych oraz płuc.

Palenie węglem: będą mandaty

Nowe prawo to nie tylko obowiązki, ale też kary za ich nieprzestrzeganie: od września 2019 r. straż miejska w Krakowie będzie wystawiała mandaty o wysokości 500 zł za palenie w piecach węglem i drewnem lub kierowała sprawy do sądu. Zakaz dotyczy również domowych kominków.

Warto przypomnieć, iż w całej Małopolsce już teraz obowiązuje zakaz spalania najgorszej jakości węgla oraz mokrego drewna i biomasy w piecach i kominkach.

Przeczytaj także: Lepiej nie oddychać? NIK ostrzega przed smogiem w Polsce