• Reaktor EPR to pierwsza od 40 lat nowa jednostka oddana do użytku
• Wraz z dwoma pozostałymi w elektrowni Olkiluoto pokryje 30% potrzeb krajowych
• Łączna moc siłowni wyniesie 3380 MW

Nowy blok po wielu latach

Nowy blok jądrowy jest pierwszym od 40 lat oddanym do użytku w Finlandii. W Europie ostatni reaktor uruchomiono 15 lat temu. Rozpoczął pracę 21 grudnia 2021 r., jednak produkcja energii elektrycznej rozpocznie się pod koniec stycznia 2022 r., po podłączeniu do krajowej sieci przesyłowej. Początkowo wykorzystane będzie około 25% pełnej mocy (mniej więcej 300–400 MW), jednostka stopniowo osiągnie pełną moc.

Ten moment zostanie na zawsze zapamiętany jako demonstracja wytrwałej pracy nad uruchomieniem naszego nowego bloku elektrowni. Odzwierciedla profesjonalizm i chęć urzeczywistnienia największego fińskiego przedsięwzięcia na rzecz klimatu – powiedział Marjo Mustonen, starszy wiceprezes TVO ds. produkcji energii elektrycznej.

W elektrowni Olkiluoto należącej do firmy Teollisuuden Voima Oyj (TVO) działają jeszcze dwa reaktory uruchomione 40 lat temu. Moc każdego z nich wynosi 890 MW. Wraz z nową jednostką wytwórczą zapewnią około 30% energii elektrycznej wytwarzanej w Finlandii.

Budowa z problemami od 2005 r.

Parlament Finlandii zatwierdził projekt budowy piątego reaktora jądrowego w kraju w 2002 r. Była to pierwsza od ponad 10 lat taka decyzja w Europie. Jako miejsce docelowo wybrano elektrownię Olkiluoto z dwoma reaktorami BWR (z wrzącą wodą). Jako preferowaną wybrano jednostkę EPR francuskiej firmy Framatome ANP o mocy 1600 MW ze względu na koszty operacyjne. Dostawcą turbin i generatorów została spółka Siemens, a kontrakt na budowę pod klucz o wartości 3,2 mld euro podpisano z konsorcjum firm Areva NP i Siemens w grudniu 2003 r. Budowa rozpoczęła się w 2005 r., uruchomienie bloku zaplanowano na 2009 r. Do tego jednak nie doszło ze względu na liczne opóźnienia, problemy i niepowodzenia.

Złożyło się na nie wiele czynników, w tym nadmierny optymizm w obliczu nowej technologii, regulacje administracyjne, kwestie bezpieczeństwa i rosnące koszty. Podczas prac pojawiały się problemy z jakością materiałów, brakowało też wykwalifikowanych kadr (specjaliści z dawnych budów byli już na emeryturach). Nieprawidłowości dotyczyły też zarządzania przedsięwzięciem i współpracy z dostawcami. Fińska Agencja ds. Bezpieczeństwa Radiacyjnego i Jądrowego (STUK) w czasie budowy wiele razy zgłaszała zastrzeżenia do przedsięwzięcia.

Wnętrze elektrowni. Fot. TVO

Ukończenie robót i rozruch

Ostatecznie w marcu 2019 r. fiński rząd przyznał koncesję na trzeci blok w elektrowni Olkiluoto, a STUK wydał zgodę na załadunek paliwa w marcu 2021 r. (zakończono go 1 kwietnia). Uruchomienie reaktora przewidywano początkowo na październik, jednak przełożono je, by przeprowadzić prace remontowe oraz inspekcję turbin.

Po uruchomieniu jednostki w grudniu, jej moc będzie sukcesywnie zwiększana, a na każdym etapie zostaną przeprowadzone testy. Wprowadzanie energii elektrycznej do sieci rozpocznie się po osiągnięciu 30% poziomu mocy, co ma nastąpić pod koniec stycznia 2022 r. Na pełnej mocy reaktor EPR zacznie działać w czerwcu.

CEO Framatome Bernard Fontana podziękował zespołom projektowym Framatome i Areva za wytrwałość dodając, że ten kamień milowy toruje drogę do bezpiecznego, niezawodnego i niskoemisyjnego wytwarzania energii elektrycznej dla mieszkańców Finlandii. Firma będzie świadczyć usługi na potrzeby reaktora, od produkcji paliwa po długoterminowe wsparcie operacyjne i przy przestojach. Biorąc pod uwagę wieloletnie opóźnienie „wytrwałość” trafnie opisuje realizację projektu.

Reaktory EPR na świecie

Elektrownia Olkiluoto to jeden z dwóch takich obiektów w Finlandii. Mieści się w Eurajoki, 100 km na północ od Turku. Dwa reaktory działają też w elektrowni w Loviisa na południu, około 100 km na wschód od Helsinek.

Jednostki EPR pojawiły się początkowo w Chinach w elektrowni Taishan. Pierwsza rozpoczęła wytwarzanie w 2018 r., a druga we wrześniu 2019 r. W Europie te reaktory są budowane we Francji i Wielkiej Brytanii: blok Flamanville 3 zostanie uruchomiony w 2023 r., a działalność komercyjną rozpocznie w 2024 r., natomiast w Hinkley Point C oddanie do eksploatacji dwóch jednostek przewidziano na 2026 i 2027 r.

Przeczytaj także: Kanadyjczycy pomogą w budowie małych reaktorów jądrowych w Polsce