Wojciech Harpula: Czy może nam Pan przedstawić krótko firmę Rädlinger primus line GmbH i system Primus Line®?

Otakar Cigler: System Primus Line® jest dziełem niemieckiej firmy Rädlinger primus line GmbH, która weszła na rynek w 2001 roku. Jesteśmy częścią grupy Werner Rädlinger z siedzibą w Niemczech i filiami w Australii, USA, Kanadzie i Chinach. Do tej pory zrealizowaliśmy ponad 1000 projektów rehabilitacji rur ciśnieniowych.

W.H.: Jakie elastyczne rozwiązania oferuje Primus Line® do bezwykopowej renowacji rur ciśnieniowych?

O.C.: System oparty jest na elastycznej trójwarstwowej wykładzinie ze wzmocnieniem z włókien aramidowych i specjalnie opracowanymi połączeniami kołnierzowymi. Produkt dostępny jest w rozmiarach od DN150 do DN500 i w zakresie maksymalnych ciśnień roboczych od 12 do 82 barów, w zależności od wielkości i rodzaju wzmocnienia wykładziny. Ciśnienia robocze są w pełni przenoszone przez tkane wzmocnienie aramidowe. Liner jest uszczelniony przez wewnętrzną warstwę PE (polietylen) lub TPU (termoplastyczny poliuretan). Zewnętrzną ochronę zapewnia warstwa PE.

Cała warstwa pozostaje w pełni elastyczna i nawet przy niewielkiej grubości ścianki 6 mm lub 8 mm w wersji wysokociśnieniowej, wytrzymuje wspomniane ciśnienia robocze. Elastyczność wykładziny umożliwia standardowo rehabilitację rur z zagięciami do 45°. Przy promieniu zgięcia większym niż 1,5xD może znieść jeszcze więcej. Niewielki ciężar linera, wstępnie złożonego w kształcie litery U, o zminimalizowanym tarciu, a tym samym niewielkiej sile ciągnięcia, w połączeniu z osiowym wzmocnieniem aramidowym pozwala klientom na korzystanie z długich odcinków instalacyjnych do 2500 m za jednym razem, łącznie z zakrętami. System Primus Line® przenosi ciśnienie wewnętrzne samodzielnie, bez połączenia z rurą główną. Pomiędzy wykładziną a istniejącym rurociągiem pozostaje wolna przestrzeń pierścieniowa. Istniejący rurociąg pełni jedynie funkcję ochronną. Wykładzina nie wymaga żadnych procesów spawania, utwardzania, klejenia, parowania czy hartowania. Posiada ostateczne właściwości wytrzymałościowe już w fabryce. Montaż jest więc sprawny i bezpieczny, bez dodatkowego ryzyka związanego z procesami utwardzania lub parowania na miejscu. Wstępnie złożony kształt litery U przekształca się w kształt okrągły po prostu poprzez nadmuchanie sprężonym powietrzem o ciśnieniu 1 bar. Małe wykopy, krótki czas montażu oraz niewielki wpływ na środowisko, transport i budowę sprawiają, że Primus Line® jest idealną i efektywną technologią rehabilitacji rurociągów ciśnieniowych.

Wykładzina nie wymaga żadnych procesów spawania, utwardzania, klejenia, parowania czy hartowania

Elastyczna konstrukcja wykładziny z możliwością montażu przez kolana rur wraz z dużymi długościami zabudowy sprawiają, że system ten szczególnie nadaje się do rehabilitacji syfonów, rurociągów ssących lub rozdzielczych, rurociągów wznoszących się i kanalizacyjnych, rurociągów pod mostami z dylatacjami i rurociągów nadziemnych, rurociągów na obszarach aktywnych sejsmicznie i obszarach górniczych, rurociągów umieszczonych w kolektorach i studzienkach lub rurociągów w przemyśle.
Portfolio produktów obejmuje wykładziny do wody, ropy i gazu oraz do specjalnych zastosowań przemysłowych. System Primus Line® nadaje się nie tylko do rehabilitacji uszkodzonych rurociągów, ale także do zwiększenia ciśnienia roboczego w istniejących systemach rurowych i zabezpieczenia ich przed korozją. System może być również wygodnie stosowany do przebudowy rurociągów do innych celów. Ponadto operatorzy mogą czerpać korzyści z wolnej przestrzeni w obrębie pierścienia. W przestrzeni annulusowej w ramach instalacji Primus Line® można zainstalować kable światłowodowe, kable nadążne (dla nieżelaznych rur głównych) oraz inne rodzaje kabli do różnych zastosowań. Inne zastosowania obejmują budowę obwodnic i zasilania awaryjnego.

FOT. 2. | W Ostrawie zastosowano Primus Line® do renowacji nieizolowanego nadziemnego rurociągu stalowego

W.H.: Czy może Pan przedstawić nam projekty zrealizowane w Polsce lub krajach sąsiednich?

O.C.: W Polsce zrealizowano dotychczas niewiele projektów z wykorzystaniem systemu Primus Line®. Dużo więcej projektów zostało zrealizowanych w Niemczech, a ostatnio także na Słowacji i w Czechach. Zaczynamy jednak promować ten system. Otrzymaliśmy dopuszczenie PZH do stosowania w wodzie pitnej i jesteśmy gotowi do wejścia na polski rynek. Primus Line® to system o dużym potencjale, który musi zostać odpowiednio doceniony. System może naprawdę pomóc operatorom nawet w trudnych, krytycznych i delikatnych przypadkach, takich jak syfony i instalacje z wieloma zakrętami i słabą dostępnością. Ponadto system jest bardzo efektywny ekonomicznie przy długich ujęciach instalacji, zazwyczaj w rurociągach wznoszących, wlotowych lub rozdzielczych. Wśród projektów zrealizowanych w Polsce i krajach sąsiednich mogę wymienić te w Krakowie, Ostrawie i Trenczynie.

Otrzymaliśmy dopuszczenie PZH do stosowania w wodzie pitnej i jesteśmy gotowi do wejścia na polski rynek

W 2016 roku operator PSG potrzebował przeprowadzić renowację gazociągu ziemnego DN250 o długości 150 metrów pod rzeką Wisłą w centrum Krakowa w Polsce. Wybrano bezwykopową renowację przy użyciu Primus Line®, ponieważ ruch żeglugowy na rzece nie mógł zostać zakłócony, a tradycyjne metody naprawy lub budowa nowego obiektu nie wchodziły w grę. Konieczne było wykonanie suchych wykopów w odległości zaledwie jednego metra od brzegu rzeki. Następnie stalowy rurociąg został sprawdzony i oczyszczony za pomocą frezu w celu wygładzenia jego wewnętrznej powierzchni, po czym zainstalowano rury monitorujące. Instalacja systemu Primus Line® trwała zaledwie 10 godzin. Następnie pomyślnie zakończono próbę ciśnieniową przy ciśnieniu powietrza 10 barów i odnowiony odcinek można było podłączyć do istniejącego systemu rurociągów.

FOT. 3. | Po zamontowaniu łącznika można ponownie podłączyć rehabilitowany rurociąg do sieci

W Ostrawie w Czechach przeprowadzono renowację naziemnego rurociągu ścieków przemysłowych o długości 292 metrów i ciśnieniu roboczym 6 barów. Wstępnie oczyszczone ścieki fenolowo-amoniakalne z koksowni Liberty Steel Ostrava są transportowane napowietrznym wzmocnionym rurociągiem DN200 do kolektora ścieków komunalnych i dalej oczyszczane w oczyszczalni miejskiej. Mieszanie ścieków w oczyszczalni i utrzymanie niskiego stężenia chlorków nie było możliwe ze względu na masywny rurociąg ograniczający przepustowość.
Ponieważ rurociąg jest nieizolowaną, nadziemną rurą stalową, wybór metody rehabilitacji był bardzo ograniczony. Sytuację dodatkowo komplikują kompensatory typu „U” zainstalowane co 60 metrów. Początkowe pomysły wymiany na nowe rury stalowe zostały odrzucone ze względu na silnie korozyjne środowisko. Instalacja rur z tworzywa sztucznego wymagałaby znacznych modyfikacji konstrukcji nośnej oraz uwzględnienia rozszerzalności termicznej rur z tworzywa sztucznego, która jest 12 do 15 razy większa niż w przypadku rur stalowych.
Logicznym wyborem okazał się system Primus Line®. Produkt ten jest odporny na ciśnienie wewnętrzne i obciążenia chemiczne oraz dostosowuje się do rozszerzalności wzdłużnej spowodowanej zmianami temperatury. Istniejące kompensatory U zostały wycięte, a rura główna została wyprostowana z pasowaniem ślizgowym i 10-centymetrową szczeliną dylatacyjną w miejscu, gdzie pierwotnie znajdowały się kompensatory U. Dzięki temu cały odcinek został odnowiony „za jednym zamachem”, łącznie z przejściem dwóch łuków 20°, dwóch łuków 15° i jednego łuku 90°. Rura główna została oczyszczona za pomocą strumienia wody pod wysokim ciśnieniem 2300 barów. Montaż wykładziny wraz z instalacją łączników trwał jeden dzień, a cała realizacja od wyłączenia rury z eksploatacji do ponownego uruchomienia – 7 dni roboczych.

System może pomóc operatorom nawet w trudnych, krytycznych i delikatnych przypadkach, takich jak syfony i instalacje z wieloma zakrętami i słabą dostępnością

Istniejący rurociąg wodociągowy DN600 o długości 106 metrów i ciśnieniu roboczym 6 bar w pobliżu Trenczyna przebiega pod Wagiem, najdłuższą słowacką rzeką, wykorzystując syfon składający się z dwóch równoległych rur stalowych DN600. Jedna z linii syfonu była nieczynna z powodu kilku nieszczelności i znacznych strat wody; remont był jednak konieczny w celu zwiększenia bezpieczeństwa dostaw wody przez syfon. System Primus Line® został wybrany ze względu na kilka cech produktu: jego elastyczność przy zginaniu, możliwość przechodzenia przez wiele łuków – w tym przypadku dwa łuki 45°, jeden o kącie 20° i jeden o kącie 5° – oraz możliwość instalacji przez całkowicie zalaną rurę główną.
Czyszczenie przeprowadzono za pomocą wysokociśnieniowego urządzenia do strumieniowania wody o ciśnieniu 1300 barów i natężeniu przepływu 150 litrów na minutę. Nagromadzone osady zostały skutecznie usunięte, a rezultat czyszczenia był kontrolowany przez CCTV. Naciekającą wodę usunięto za pomocą wózka próżniowego, co pozwoliło na odpowiednie wykonanie monitoringu. Połączenie linowe zostało wykonane przy użyciu wózka CCTV, a następnie zainstalowano liner, napompowano go i zamontowano złącze. Odnowiony odcinek został poddany próbie ciśnieniowej z wynikiem pozytywnym i ponownie podłączony przy użyciu kształtek PE. Instalacja rękawa i złącza została wykonana w ciągu zaledwie 2 dni roboczych. Cały projekt od pierwszego wykopu do zasypania trwał około 3 tygodni.

W.H.: Dziękujemy za rozmowę.