Polityka zrównoważonego rozwoju nie jest, a przynajmniej nie powinna być jedynie pustym hasłem. Dlaczego jest ważna? Otóż zrównoważony rozwój zaspokaja podstawowe potrzeby wszystkich ludzi, nie zagrażając możliwości zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń i nie przekraczając granic pojemności ekosystemu Ziemi. Z tego powodu wszystkie działania, które podejmujemy, szczególnie w kwestii adaptacji do zmian klimatu, powinny być procedowane w sposób zrównoważony. Aby móc jednak podejmować działania systemowe, potrzebujemy wielu czynników, które muszą być ze sobą skorelowane.

W Polsce, wśród wielu innych tego typu działań, przeprowadzono projekt opracowania planów adaptacji do zmian klimatu 44 miast powyżej 100 tys. mieszkańców (projekt MPA). Partnerami projektu było również kilka mniejszych miejscowości, związanych z miastami większymi. Głównym celem tej akcji była przede wszystkim identyfikacja zagrożeń, analiza ryzyk i podniesienie świadomości społecznej. Efektem działań, w perspektywie, będą też dotacje finansowe. Co konkretnie jednak badano? 

Jak zmienia się klimat? Co nam grozi? Źródło: 44mpa.pl

Zmiany klimatu mogą generować bardzo różne, negatywne konsekwencje, jak widać na załączonej powyżej grafice. Dlatego w ramach projektu MPA, prowadzonego przez resort środowiska, wykonane zostały dwie analizy: wrażliwości i podatności na zmiany klimatu. Następnie przeprowadzono analizę ryzyk i rozpisano możliwości adaptacji. Oceniono opcje i dopiero na tej podstawie przygotowano dokumenty: gotowe modele adaptacji do zmian klimatu, które są obecnie własnością miast. 

Warto zauważyć, iż wszystkie miasta w analizie wrażliwości wykazały podtopienia, powodzie błyskawiczne, zalania związane z deszczami nawalnymi. Chociażby w Płocku zanotowano m.in.: wzrost liczby dni z temperaturą maksymalną powietrza i fal upałów, występowanie deszczy nawalnych, a także powodzi, osuwisk oraz wzrost koncentracji zanieczyszczeń powietrza. Jak podkreślił Piotr Czarnocki z Ministerstwa Środowiska, przystosowanie systemów gospodarowania wodami opadowymi zarówno do obecnie obserwowanych zmian klimatu, jak i prognozowanych zmian, jest niewystarczające. 

Efekty zmian klimatu. Źródło: inzynieria.com

Brakuje też rozwiązań mających być lekarstwem na coraz silniejsze miejskie wyspy ciepła, które jeszcze kilkanaście lat temu były określane jako zaledwie bryzy ciepła, a teraz mogą powodować dotkliwe susze. Według Czarnockiego odpowiedzią na obydwa zjawiska może być budowa systemów retencyjnych i zielono-niebieskiej infrastruktury, która potrafi zarówno przyjąć nadmiar wody, jak i „oddać go” w odpowiednim momencie.

Pomocne w budowie takich systemów mają być w kolejnych perspektywach, tak samo jak w latach poprzednich, fundusze unijne. Unia Europejska przeznaczy w następnych latach na cele klimatyczne w ramach polityki rozwojowej nawet więcej środków, i to aż o 5% (z 20% budżet wzrośnie do 25%). W projektowanym programie operacyjnym polskich resortów środowiska oraz inwestycji i rozwoju suma alokacji na systemu gospodarowania wodami opadowymi na terenach miejskich to już 1 mld zł.

Jakiego typu inwestycje będzie można zrealizować dzięki dotacjom z programu operacyjnego? Między innymi budowę systemu informacji o zagrożeniach w przestrzeni publicznej, udrażnianie koryt rzek, budowę lub modernizację zabezpieczeń przeciwpowodziowych, budowę zbiorników retencyjnych, a nawet tworzenie terenów zielonych, w tym zieleńców i parków, stref z ograniczonym ruchem pojazdów spalinowych i upowszechnienie korzystania z transportu publicznego.

Cytowany Piotr Czarnocki wziął udział w gdańskiej konferencji Stormwater Poland. ​​​​​​Patronat medialny nad wydarzeniem sprawował portal inzynieria.com.

Więcej informacji nt. konferencji w relacji z wydarzenia: Zarządzanie systemami wód opadowych to najważniejsze wyzwanie