Do sztandarowych programów oferowanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) należy „Adaptacja do zmian klimatu oraz ograniczanie zagrożeń środowiska”. Jest skierowany przede wszystkim do jednostek samorządu terytorialnego i spółek komunalnych, ale także do przedsiębiorstw państwowych i instytucji tworzących system szkolnictwa wyższego i nauki.

Anna Czyżewska, dyrektor Departamentu Adaptacji do Zmian Klimatu i Zagrożeń Środowiska w NFOŚiGW, informuje, że w programie formą finansowania projektów są niskooprocentowane pożyczki – 2%. Co ważne, beneficjenci, którzy efektywnie zrealizują przedsięwzięcia, mogą liczyć na częściowe umorzenie pożyczki: w zależności od projektu może to być 30% lub 50%.

Program umożliwia sfinansowanie szerokiego zakresu działań, od projektów mitygacji i adaptacji miast do zmian klimatu, przez zagospodarowanie wód deszczowych, po inwestycje w zieleń miejską. Według Anny Czyżewskiej, bardzo istotne są też projekty związane z zapewnieniem ludności wody pitnej, szczególnie w coraz częściej występujących okresach suszy.

NFOŚiGW sfinansował już programy adaptacji do zmian klimatu w 44 miastach. Udziela wsparcia, nie tylko na konkretne przedsięwzięcia, ale także na działania planistyczne.

Fundusz mocno dofinansowuje miejskie inwestycje w zagospodarowanie wód deszczowych. Anna Czyżewska podkreśla, że na takie działania fundusz zablokował 1 mld zł z funduszy unijnych, które wygenerowały przedsięwzięcia o wartości przekraczającej 1,6 mld zł. NFOŚiGW jest na etapie oceny kolejnych takich projektów w czwartym już konkursie, a Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, czyli instytucja zarządzająca, ogłosiła nabór do piątego konkursu dotyczącego gospodarowania wodami opadowymi.

Także na przedsięwzięcia związane z zagospodarowaniem zieleni, jak informuje Anna Czyżewska, podpisano 173 umowy na łączną kwotę dofinansowania w wysokości przekraczającej 1 mld zł.

Dyrektor Departamentu Adaptacji do Zmian Klimatu i Zagrożeń Środowiska poinformowała też, że Michał Kurtyka, minister klimatu, właśnie ogłosił agendę miejską, złożoną z elementów gospodarowania w mieście infrastrukturą zielono-niebieską, ekologicznego transportu, gospodarki w obiegu zamkniętym i budownictwa.

W agendę wpisują się działania Funduszu, który oferuje specyficzną formę dotacji w postaci nagród dla najwyżej ocenianych inwestycji już rozpoczętych lub tuż przed rozpoczęciem. Anna Czyżewska podkreśla, że w ten sposób instytucja propaguje najlepsze rozwiązania, które staną się punktem wyjścia do myślenia o synergii programów adaptacyjnych, zarządzania ryzykiem i problemami klimatycznymi, jak i inwestycji w niebiesko-zieloną infrastrukturę.

Wsparcie dotyczy także gospodarstw domowych i mniejszych organizacji – takie programy, jak „Czyste powietrze” czy „Mój Prąd” są traktowane priorytetowo. W tym drugim złożono już około 700 tys. wniosków.

NFOŚiGW zajmuje się nie tylko finansowaniem przedsięwzięć służących lepszemu radzeniu sobie ze skutkami zmian klimatu. Jest także w Polsce koordynatorem Porozumienia Burmistrzów, inicjatywy Komisji Europejskiej, która od 2015 r. skupia miasta aktywnie prowadzące działania adaptacyjne. By wejść do tego grona, władze miast muszą zaprezentować program prowadzonych i planowanych przedsięwzięć w tym zakresie. A później aktualizować go co dwa lata.

W ramach tych działań Fundusz dzieli się wiedzą i czerpie z doświadczeń miast. Informuje o możliwościach finansowania i wymaganiach w nowej perspektywie finansowej. A tu, jak twierdzi Anna Czyżewska, odpowiednie przygotowanie będzie kluczowe: wymagania będą wyższe, a środków prawdopodobnie znacznie mniej. Polska ma tu jednak szanse, ponieważ w zakresie planowania adaptacji do zmian klimatu jest już na zaawansowanym etapie.

Inicjatyw w Europie jest bardzo dużo, to m.in. Zielone Miasto, Porozumienie Burmistrzów czy Energy Cities i wiele innych. Anna Czyżewska podkreśla, że należy je zintegrować i skoordynować, bo współpraca wciąż nie jest idealna.

Anna Czyżewska jest dyrektorem Departamentu Adaptacji do Zmian Klimatu i Zagrożeń Środowiska w NFOŚiGW, gdzie pracuje od 1994 r. Była też członkiem zarządu MPWiK w Warszawie i członkiem Krajowej Rady Gospodarki Wodnej. Podczas trwającej w dniach 3–5 marca br. konferencji Stormwater Poland 2020 wygłosiła referat pt. Działania NFOŚiGW w zakresie adaptacji do zmian klimatu.

Zobacz także: Woda deszczowa nie do przecenienia