• 25 przedsięwzięć za 120 mln zł przywróci odpowiednie poziomy wód podziemnych i powierzchniowych
• Zbiorniki w wyrobiskach po odkrywkowych kopalniach zgromadzą 800 mln m3 wody
• Zostaną odtworzone wysychające rzeki, jak Warcica

Trzy obszary

Program będzie realizowany w trzech obszarach: zwiększenia retencji zlewni rolniczych, jej rozwoju w celu przeciwdziałania niedoborom wody oraz budowy nowych zbiorników.

Rozwinięta sieć melioracyjna, regulacje koryt rzecznych, odwodnienia górnicze, wysoki pobór wody przez rolnictwo i przemysł w połączeniu z niską średnią ilością opadów powodują degradację ilościową wód podziemnych i powierzchniowych. By zapobiec jej postępowi opracowano plan działań złożony z 25 zadań inwestycyjnych i utrzymaniowych, które będą realizowane przez najbliższe pięć lat.

Program obejmuje:

• przekierowanie wód z odwodnienia funkcjonujących odkrywek w stronę zalewanych wyrobisk pokopalnianych;
• budowę rurociągów i kanałów przerzutowych wraz z systemem przepompowni, służących do poprawy stosunków wodnych w strefie oddziaływania zamykanych odkrywek oraz szybszego ich zalewania;
• odbudowę zastawek i progów na wypływach z jezior, mające na celu stabilizację ich poziomów wody;
• remonty i odbudowę zniszczonych jazów, bystrzy i progów stabilizujących, umożliwiających zwiększenie retencji korytowej rzek i odbudowę mokradeł;
• renaturyzację kanałów i odtworzenie sieci hydrograficznej w obszarze oddziaływania odkrywek węgla brunatnego;
• stworzenie łowisk specjalnych w powstałych zbiornikach;
• budowę farm fotowoltaicznych, służących zasilaniu pompowni i produkcji zielonej energii o wydajności 50 MW rocznie.

Mapa wyrobisk pogórniczych do rekultywacji. Źródło: Wody Polskie

Za kilka lat będzie lepiej

Zadania te oraz wypełnienie wyrobisk pokopalnianych powinny zostać zrealizowane do końca 2026 r. w rejonie tureckim i do 2028 r. w konińskim. W przypadku braku działań zalanie odkrywek oraz przywrócenie stosunków wodnych trwałoby około 15 lat w rejonie tureckim i aż 30 lat w rejonie konińskim. Dlatego współpraca Wód Polskich, spółki ZE PAK i samorządów jest kluczowa dla rozwoju wschodniej Wielkopolski i adaptacji tego regionu do zmian klimatycznych i wyzwań przez nie stawianych, takie jak częstsze susze i powodzie – czytamy w komunikacie.

Źródło: ZE PAK

W wyniku prac mają zostać przywrócone historyczne poziomy wody w jeziorach Pojezierza Gnieźnieńskiego i Kujawskiego, zwłaszcza w rejonie Powidzkiego Parku Krajobrazowego, a także na mokradłach i rzekach Wielkopolski wschodniej i terenów przyległych. Na terenach istniejących i nieczynnych odkrywek węgla brunatnego na powierzchni blisko 3500 ha powstaną zbiorniki o łącznej objętości przekraczającej 800 mln m³. Będą rezerwuarem dla potrzeb komunalnych, rolnictwa, leśnictwa i przemysłu. W efekcie inwestycji poprawi się bilans wodny w powiatach konińskim, tureckim, kolskim, słupeckim, mogileńskim oraz we wschodniej części gnieźnieńskiego (sumarycznie 3000 km²). Łączna ilość odtworzonych i zgromadzonych wód powierzchniowych wyniesie docelowo 1 mld m³, a wód podziemnych ponad 1,5 mld m³.

https://www.wody.gov.pl/images/Aktualnosci/22_04_22_retencja_Wielkopolska/Folder_Turek_Polski-2.jpg

Tanie sposoby na większą retencję

Wzrośnie też odporność na powodzie i susze. Przerzuty wody z Warty i Noteci uzupełniające utracone zasoby, wzmocnią ochronę przeciwpowodziową w dolinie środkowej Warty. Po przekierowaniu surowca do zbiorników pokopalnianych, ich rezerwa powodziowa wyniesie około 50 mln m³.

Budżet programu wynosi 120 zł – 70% kwoty pokryją środki unijne z Funduszu na Rzecz Sprawiedliwej Transformacji. 30% przekażą Wody Polskie, ZE PAK oraz samorządy. 25 planowanych zadań może zostać wykonanych przez lokalnych przedsiębiorców. Pierwsze zbiorniki zostaną przekazane przez ZE PAK Wodom Polskim w drugiej połowie 2022 r., a część przedsięwzięć zakończy się w pierwszej połowie 2023 r. Zwiększenie poziomu retencji nie będzie wymagało wysokich nakładów – to 0,1 zł na 1 m³ wody.

Już trwa inwestycja Wód Polskich, ZE PAK oraz gmin Kramsk i Koło, która odtworzy Warcicę i odbuduje wody gruntowe w strefie oddziaływania leja depresji związanego z odkrywką Drzewce. Rurociąg sprowadzi wodę z Warty do dopływu spod Dzieraw, skąd grawitacyjnie spłynie ona do rzeki. Zostanie też odrestaurowanych kilkanaście obiektów hydrotechnicznych na Warcicy i jej dopływach.

Przeczytaj także: Walczymy z suszą – 600 mln zł na działania proretencyjne