10. Autostradowy most w Mszanie – najszerszy most typu extradosed na świecie

Autostradowy most w Mszanie. Fot. Piotr Hojka/Wikimedia

To obiekt typu extradosed, czyli łączy ideę mostu podwieszanego i belkowego sprężonego. W tego typu konstrukcjach część kabli sprężających poprowadzonych jest nad podporami (poza przekrojem dźwigara), które wykonane w formie niskich pylonów pełnią rolę tzw. dewiatorów. Takie mosty wyglądem przypominają przeprawy podwieszane, ich parametry odpowiadają belkowym, przy czym wysokości konstrukcyjne dźwigarów głównych są znacznie mniejsze niż w mostach belkowych, a pylony są ponad dwukrotnie niższe niż w podwieszanych. Czteroprzęsłowy most w Mszanie umożliwia przejazd nad doliną potoku Kolejówki. Jest elementem autostrady A1 między Świerklanami a Gorzyczkami, do użytku oddano go w maju 2014 r. Ma 402,5 m długości, szerokość waha się od 38,58 m do 47,45 m, tym samym jest najszerszym mostem extradosed na świecie.

9. Most im. Jana Pawła II w Puławach – najdłuższy most łukowy w Polsce

Most im. Jana Pawła II w Puławach. Fot. Kreatorex/Adobe Stock

Otwarty w lipcu 2008 r., umożliwia przejazd nad Wisłą. Całkowita długość przeprawy to 1038 m, a rozpiętość głównego przęsła nurtowego wynosi 212 m. Całkowita wysokość łuku to 36 m. Most ma 22,3 m szerokości, posiadając łącznie cztery pasy ruchu oraz 1,5-metrowy chodnik dla pieszych z jednej strony. W trakcie budowy użyto przęsła łukowego o nowoczesnej konstrukcji, które wcześniej w Polsce nie było stosowane, a w Europie jedynie w przypadku kilku obiektów. Dzięki budowie tej przeprawy zlikwidowano wąskie gardło na drodze krajowej nr 12, jakim była konstrukcja z 1934 r. o szerokości jezdni wynoszącej jedynie 5,4 m.

8. Most im. Bronisława Malinowskiego w Grudziądzu – najdłuższy w Polsce most kolejowo-drogowy

Most im. Bronisława Malinowskiego w Grudziądzu. Fot. zbg2/Adobe Stock

To przeprawa stalowa, kratownicowa z 11 przęsłami o rozpiętościach 100 m. Ma 1098 m długości. Budowana była w latach 1876–1879 w ciągu linii kolejowej Laskowice Pomorskie–Grudziądz (nr 208), a także obecnej drogi krajowej nr 16. W 1939 r. została zniszczona przez Wojsko Polskie, a w 1945 r. przez Niemców. Odbudowę prowadzono w latach 1947–1951.

Dzisiejszy most, choć wykonany z innych materiałów, wizualnie nie różni się od tego z XIX w. Nosi imię lekkoatlety, mistrza i wicemistrza olimpijskiego Bronisława Malinowskiego, który w 1981 r. zginął w wypadku drogowym właśnie na tej przeprawie.

7. Most Rędziński we Wrocławiu – największy powierzchniowo żelbetowy most na świecie

Most Rędziński we Wrocławiu. Fot. mariusz szczygieł/Adobe Stock

To most wantowy nad Odrą, będący częścią Autostradowej Obwodnicy Wrocławia (A8). Zawieszony jest na pylonie o wysokości 122 m. To najwyższy pylon mostowy w kraju – ma kształt litery H i wyrasta z wyspy na środku Odry. Do budowy pylonu wykorzystano ponad 12 tys. m³ betonu i 4,3 tys. ton stali – konstrukcja służy do utrzymywania dwóch podwieszonych wielopasmowych jezdni. Całkowita długość przeprawy to 1742 m. To również najdłuższy w Polsce most żelbetowy podwieszony (część podwieszona 2 × 256 m), a także m.in. największy powierzchniowo most żelbetowy na świecie (70 tys. m²).

6. Most nad Regalicą (Odrą Wschodnią) w Szczecinie – jedyny czynny zwodzony most kolejowy w Polsce

Most zwodzony nad Regalicą. Fot. Mike Mareen/Adobe Stock

Jest jedynym czynnym obecnie obiektem kolejowym tego typu w Polsce i jedynym z napędem mechanicznym w Europie. Powstał w 1877 r., był elementem budowy linii kolejowej Wrocław–Szczecin. Pierwotny most został wysadzony w 1945 r. przez wycofujących się Niemców. Zrekonstruowano go w 1949 r. Ma 262 m długości; 17,5 m długości przęsła zwodzonego. W skład przeprawy wchodzi pięć przęseł. Wkrótce zostanie rozebrany, bo z uwagi na zbyt niski prześwit pionowy, ale też awaryjność przęsła ruchomego, utrudnia ruch lodołamaczy. Nie spełnia też wymogów dla międzynarodowej klasy śródlądowej drogi wodnej Vb. Prace będą polegać m.in. na rozbiórce trzech stałych przęseł wraz z podporami – z wyjątkiem wpisanego do rejestru zabytków przęsła ruchomego. Nowy obiekt powstanie tuż obok.

5. Wiadukt w Bolesławcu – najdłuższy kamienny wiadukt kolejowy w Europie

Wiadukt kolejowy w Bolesławcu. Fot. Stanisław Błachowicz/Adobe Stock

Kamień węgielny pod budowę wmurowano w maju 1844 r., a oddano go do użytku w lipcu 1846 r.  Powstał w ramach budowy Kolei Dolnośląsko-Marchijskiej, która miała połączyć Wrocław z Berlinem przez Frankfurt oraz z Dreznem przez Zgorzelec. Umożliwia przejazd nad rzeką Bóbr, jej doliną i drogą. Ma 490 m długości i 8 m szerokości. Zaprojektował go Fryderyk Engelhardt Gansel, wzorując się na rzymskich akweduktach. Jak podał serwis pkp.boleslawiec.pl, do budowy wykorzystano jasnożółty piaskowiec z kamieniołomu w pobliskiej Dobrej, a na rusztowania zużyto 12 tys. pni. Bezpośrednio przy budowie pracowało ponad 600 osób, a kolejnych 3200 pośrednio.

W skład wiaduktu wchodzi 35 półkolistych przęseł; 36 filarów znajduje się od siebie w odległości  15 m, 11,5 m lub 5,65 m. W 1945 r. Niemcy wysadzili m.in. główne, zachodnie przęsło. Wszystko odbudowano w 1947 r. W 2009 r. zakończono gruntowny remont, dzięki czemu pociągi mogą przejeżdżać nim z prędkością 160 km/godz.

4. Most gotycki w Kłodzku – najstarszy most kamienny w Polsce

Most gotycki w Kłodzku. Fot. klodzko.pl

Wzniesiono go między 1281 r. a 1390 r., choć prawdopodobnie wcześniej w tym miejscu stał drewniany obiekt. To czteroprzęsłowy most łukowy wymurowany z piaskowcowych ciosanych klińców (zaprawą było spoiwo wapienne z dodatkiem kurzych białek). Ma około 52,5 m długości oraz niemal 6 m szerokości, do tego dwa przyczółki i trzy filary. Nazywany jest także mostem św. Jana oraz mostem Wita Stwosza. Często porównywany jest ze słynnym Mostem Karola w Pradze. Przeprawa nad kanałem Młynówka znajduje się między Rynkiem a kościołem klasztornym, łączy Stare Miasto i tzw. Piasek, czyli sztuczną wyspę.

3. Most ceglany w Grudziądzu – najstarszy most w Polsce

Most ceglany w Grudziądzu. Fot. Mariusz Nasieniewski, źródło: UM Grudziądz

Pochodzi z pierwszej połowy XIII w. To najprawdopodobniej najstarszy zachowany most w Polsce. Był częścią zespołu Bramy Toruńskiej w Grudziądzu (nie jest zachowana). Najstarszym elementem mostu jest łukowa arkada, zbudowana z cienkiej tzw. oliwskiej cegły, materiału charakterystycznego dla pierwszej połowy XIII w. (tak samo jak płyty ceglane, także wykorzystane przy budowie). W XIV w. musiał przejść modernizację – na ten wiek datuje się łuki wykonane z grubszej cegły, tzw. palcówki, oraz przypory podtrzymujące przęsła. Wybudowano go wcześniej niż Bramę Toruńską. Powstał jako łukowy z murem arkadowym, na który nakładano drewniany pomost. Na przełomie XIV i XV w. przeprawę przebudowano na całkowicie murowaną. W kolejnych wiekach na najstarsze konstrukcje ceglane nałożono kolejne warstwy, XIX i XX-wieczne. Obecnie znajduje się u wylotu ul. Klasztornej. Długość mostu to około 20 m. Do lat 70-tych XX w. płynęły pod nim wody kanału Trynka, obecnie w tym miejscu znajduje się alejka.

2. Most w Ozimku – najstarszy w Europie kontynentalnej żelazny most wiszący

Most wiszący w Ozimku. Fot. opolskie.pl

Powstał w 1827 r., a do budowy użyto prawie 57 ton odlewów z żeliwa i ponad 14 ton stali. Został zawieszony na bramach z płyt żeliwnych. Zaprojektowany przez królewskiego inspektora hutniczego Karla Schotteliusa, konstrukcję wykonała miejscowa Huta Małapanew. Umożliwia pokonanie rzeki Mała Panew.

Do 1938 r. służył ogólnej komunikacji na trasie Ozimek–Zawadzkie, potem, do 2010 r., na terenie Huty Małapanew wykorzystywany był jako kładka, wewnętrzna przeprawa dla pieszych. W 2009 r. rozpoczęła się renowacja, która trwała dwa lata (w jej trakcie okazało się, że most grozi zawaleniem). Każda z ponad 1500 części została oczyszczona i zakonserwowana, konstrukcję wzmocniono stalowymi linami. W marcu 2017 r. został wpisany na listę pomników historii. Obecnie jest udostępniony do użytku jako atrakcja turystyczna miasta.

1. Most w Maurzycach – pierwszy na świecie drogowy most spawany

Most spawany w Maurzycach. Fot. GDDKiA

Oddany do użytku w 1929 r. Ma 28 m długości, nośność to 30 ton. Głównym elementem są dwie stalowe belki kratowe, na których wsparto ruszt złożony z belek poprzecznych i podłużnych, które podtrzymują jezdnię. Ważną rolę pełnią też podpory betonowe pełnościenne, o korpusie pełnym, masywnym.

Zbudowała go firma K. Rudzki i S-ka w Mińsku Mazowieckim, projektantem był prof. Stefan Bryła, wówczas wykładowca na Politechnice Lwowskiej. Pierwotnie tylko podłużnice i poprzecznice miały być spawane, a cały most przewidziano jako konstrukcję nitowaną. Ostatecznie spawanie elektryczne zastąpiło stosowane do tamtej pory nity, co zmniejszyło masę mostu z ponad 70 do niespełna 56 ton. Dzięki temu budowa trwała krócej i pochłonęła mniej pieniędzy. To pierwszy na świecie drogowy most spawany. Na potrzeby tej budowy opracowano pierwsze na świecie przepisy spawania elektrycznego konstrukcji stalowych.

Umożliwiał przejazd przez rzekę Słudwię (dopływ Bzury) między miejscowościami Maurzyce i Niedźwiada w gminie Łowicz. Znajdował się w ciągu obecnej drogi krajowej nr 92. Służył do 1977 r., kiedy to został przesunięty o 20 m na północ – na jego miejscu wybudowano większy most. W 1987 r. uzupełniono ubytki w konstrukcji betonowej, a po 1998 r. wykonano prace antykorozyjne i malarskie. W 2009 r. zabytek już po remoncie generalnym (elementy wypiaskowano i pomalowano na jasnoszary kolor, jezdnię wyłożono granitową kostką) został udostępniony do zwiedzania. Można nim spacerować i obejrzeć od spodu. Posiada status zabytku klasy „zero”.

Powyższy ranking ma charakter subiektywny, a w zestawieniu z powodzeniem mogłyby znaleźć się też inne przeprawy. Jak choćby Most Solidarności w Płocku (najdłuższa w kraju rozpiętość pojedynczego przęsła – 375 m), autostradowy most w Rozgartach pod Grudziądzem (w ogóle najdłuższy w Polsce – 1953,6 m), most kolejowy w Tczewie (najdłuższy kolejowy – 1030 m) czy przeprawa w Rzuchowie (pierwszy polski typu extradosed).

Przeczytaj także: Największe firmy budowlane w Polsce 2020 – ranking