• Pierwsze prace służą wytyczeniu drogi i uzyskaniu decyzji środowiskowej
• Kolejne precyzują przebieg trasy, a ich zwieńczeniem jest pozwolenie na budowę
• W trakcie przygotowań inwestycji drogowych dwukrotnie organizuje się konsultacje społeczne

Studium korytarzowe

Początek to prace przygotowawcze, analizy gdzie i z jakich powodów należy lub nie realizować inwestycje drogowe. Pierwszy etap to opracowanie studium korytarzowego (SK), czyli przeniesienie pomysłu na bardziej konkretne zamierzenia. Podstawowy dokument projektowy przedstawia drogowe zamierzenia inwestycyjne – określa lokalizacją pasa (korytarza) obszaru pod drogę uwzględniając lokalne i regionalne uwarunkowania geograficzne, przyrodnicze i społeczne. Może to być też analiza z kilkoma wariantami korytarzy. Generalnie dokument pozwala na wstępną ocenę zasadności budowy drogi i podjęcie dalszych decyzji.

Środowisko, ekonomia i technika

SK jest punktem wyjścia do studium techniczno-ekonomiczno-środowiskowego (STEŚ), czyli doprowadzenia do wskazania konkretnego wariantu przebiegu drogi. Współcześnie często jest to dokument rozszerzony o elementy koncepcji programowej (STEŚ-R) – takie podejście skraca procedurę: organizuje się jeden przetarg, a nie dwa (na STEŚ i KP, czyli koncepcję programową).

Droga do decyzji środowiskowej

STEŚ i pierwsza faza STEŚ-R są dość ogólnymi opracowaniami projektowymi. Większość elementów przyszłej inwestycji jest szacowana wstępnie, tylko część, jak obiekty drogowe oraz inżynieryjne i infrastruktury technicznej, urządzenia ochrony środowiska, bezpieczeństwa i organizacji ruchu, a także infrastruktury zawiązanej i niezwiązanej z drogą, są określane szczegółowo. W tym czasie organizuje się spotkania z lokalnymi społecznościami i tworzy coraz bardziej szczegółowe warianty przebiegu przyszłej trasy. Szuka rozwiązań, które zostaną zaakceptowane przez wszystkich zainteresowanych. Przebiegi dróg analizuje się tu pod względem technicznym, ekonomicznym, środowiskowym i społecznym. Wybrany będzie rekomendowany we wniosku o wydanie decyzji środowiskowej. To zakończenie prac w przypadku STEŚ i pierwszego etapu STEŚ-R. W drugim wykonawca pracuje nad projektem – koncepcją programową – w czasie oczekiwania na decyzję właściwej regionalnej dyrekcji ochrony środowiska.

Koncepcja programowa

Z kolei podczas postępowania administracyjnego dotyczącego wpływu inwestycji na środowisko odbywają się kolejne konsultacje społeczne, a przed wydaniem decyzji ocenia się właśnie ten wpływ i weryfikuje dostarczony raport o oddziaływaniu planowanego przedsięwzięcia na przyrodę. Po otrzymaniu decyzji można dokończyć koncepcję programową w ramach STEŚ-R czy odrębnie. Wykonawca określa szczegółowy zakres rozwiązań geometrycznych dróg, konstrukcji drogowych obiektów inżynieryjnych, granic terenu zadania inwestycyjnego oraz przedmiaru robót i kosztorysu dla kluczowych elementów przedsięwzięcia, a także przygotowuje wytyczne dla projektu budowlanego i sporządza analizę wielokryterialną dla wyboru najkorzystniejszych wariantów technicznych do dalszej realizacji. Dla wskazanych w decyzji środowiskowej obszarów wykonuje się też badania geologiczne.

Źródło: GDDKiA

Rodzaje postępowań

Dalszy etap to przygotowanie przetargu. W metodzie tradycyjnej najpierw w postępowaniu wybiera się projektanta, który opracowuje dokumentację potrzebną do złożenia wniosku o wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (ZRID) oraz projekt wykonawczy. W kolejnym przetargu zostaje wyłoniony wykonawca robót budowlanych. W drugiej, częściej spotykanej wersji, czyli formule projektuj i buduj, wystarcza jedno postępowanie, a wykonawca przygotowuje projekt, uzyskuje ZRID, prowadzi prace budowlane i kończy otrzymaniem zgód na użytkowanie trasy.

Przetargi krótsze i dłuższe

Czas trwania przetargów zależy od wielu czynników, często niezależnych od zamawiającego, a roboty budowlane to zakończenie całego łańcucha działań. Przedłużenie czasu zakończenia inwestycji bywa spowodowane odwołaniami potencjalnych wykonawców podważających decyzję zamawiającego lub zapisy zawarte w dokumentacji przetargowej adresowane do Krajowej Izby Odwoławczej (KIO). Jeśli wnioski są odrzucane, przedsięwzięcie można kontynuować. Jeśli jednak nie, może to prowadzić do konieczności ogłoszenia kolejnego przetargu, a wtedy czas realizacji zadania znacząco się przedłuża.

Od 100 miesięcy w górę

W optymistycznym wariancie (bez odwołań) i przy sprawnych wykonawcach przejście całej ścieżki od pomysłu do oddania drogi kierowcom trwa w przypadku STEŚ-R i formuły projektuj i buduj około 100 miesięcy, a w wariancie tradycyjnym 116 miesięcy (od ośmiu lat i czterech miesięcy do dziewięciu lat i ośmiu miesięcy). W obu przypadkach są uwzględnione przerwy zimowe od 15 grudnia do 15 marca, kiedy nie musi się prowadzić robót budowlanych. Wszelkie odwołania, czy od decyzji administracyjnych czy przetargowych, przedłużają cały proces.

Przygotowania do budowy dróg

Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad aktualnie przygotowuje 106 zadań z Programu Budowy Dróg Krajowych o łącznej długości 2104,9 km oraz 87 obwodnic z Programu budowy 100 obwodnic o łącznej długości 751 km. Trwają też prace w zakresie studiów korytarzowych, dla np. metropolitalnej obwodnicy Warszawy (planowane drogi A50 i S50) i drogi ekspresowej S10, połączenia A1 z S7 drogą ekspresową S5 (Nowe Marzy–Ostróda) czy S7 od Krakowa do Myślenic.

Przeczytaj także: S7: jesienią pojedziemy 700-metrową estakadą w Małopolsce