Potrzeba matką wynalazku

Doskonałą ilustracją tej tezy były wystąpienia prelegentów, biorących udział w pierwszej konferencyjnej sesji, prowadzonej przez prof. Monikę Mitew-Czajewską z Politechniki Wrocławskiej (PWr). Już pierwszy z nich – przemawiający w imieniu Martina Herrenknechta Dymitr Petrow-Ganew z firmy Herrenknecht AG, która była Generalnym Sponsorem wydarzenia – zwrócił uwagę na fakt, że realizowane obecnie przedsięwzięcia są coraz bardziej skomplikowane. Wraz z rosnącymi wymaganiami technicznymi idzie więc rozwój technologii, czego dobrym przykładem jest choćby zmechanizowana budowa monopali, które dziś – na fali rozwoju offshore – są towarem szczególnie pożądanym.

Równie intensywny rozwój przeżywa metoda Direct Pipe, o której Petrow-Ganew mówił szerzej kolejnego dnia konferencji. Prelegent opowiedział wówczas o instalacjach w tej technologii – były to przekroczenia rzek Czarna Hańcza (320 m) oraz Narew (860 m). Innowacją był fakt, że zamiast pomp wirnikowych zaplanowano tu zastosowanie pompy strumieniowej, dzięki czemu możliwe jest użycie Direct Pipe do przekroczeń rurociągami o mniejszych średnicach, i to na znaczne odległości. Te będą zresztą jeszcze większe, co potwierdzają plany Herrenknechta, który obecnie przygotowuje się do przekroczenia o długości 1300 m.

Dymitr Petrow-Ganew, Herrenknecht AG. XIV Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Infrastruktura Podziemna Miast. Fot. Quality Studio dla www.inzynieria.com

Już nie tylko moda, ale i realna potrzeba stoi zaś za coraz bardziej powszechnym użyciem TBM (ang. Tunnel Boring Machine). Wykorzystywane do drążenia tuneli maszyny imponują nie tylko wyglądem i rozmiarem, ale przede wszystkim możliwościami, które oferują. Mówił o nich m.in. I wiceprezydent ITA-AITES, Lars Babendererde. Gość zwrócił uwagę na fakt, że taki sprzęt można dopasować do potrzeb danego projektu, uwzględniając choćby warunki gruntowe na trasie planowanego drążenia, co jest nieocenionym wkładem w sprawny postęp całego procesu budowlanego.

Jak wygląda to w praktyce, zaprezentowała Barbara Michalska, I Zastępca Prezydenta Miasta Świnoujście, opowiadając o zaawansowaniu prac nad budową drogowego połączenia wysp Uznam i Wolin, na których położone jest miasto. Obecnie kursują między nimi promy, ale już za rok mieszkańcy i odwiedzający kurort turyści będą mogli skorzystać z tunelu drogowego, powstającego pod cieśniną Świną. Podwodny obiekt wydrążyła właśnie maszyna TBM.

O innej technologii zastosowanej w Świnoujściu mówił podczas konferencji Bruno Rossi, przedstawiciel Złotego Sponsora wydarzenia – firmy ArcelorMittal. Prelegent omówił zbrojenia włóknem stalowym segmentów tego obiektu, skupiając się m.in. na standardach i procedurach jakościowych w tym obszarze.

Współpraca kluczem do sukcesu

Podczas realizacji tak trudnego i jednocześnie – w skali kraju – wciąż innowacyjnego projektu kluczowa jest współpraca. W przypadku inwestycji świnoujskiej chodzi nie tylko o relacje na linii inwestor–wykonawca, ale też inwestor główny–inwestor zastępczy, którymi w tym przypadku byli, odpowiednio, Gmina Miasto Świnoujście oraz Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA) Oddział Szczecin. O tym, za co odpowiadają poszczególne strony kontraktowe, opowiedział podczas kolejnej sesji (drugiego dnia konferencji) Łukasz Lendner. Dyrektor szczecińskiego oddziału GDDKiA zwrócił uwagę na fakt, że choć obiekt pod Świną znajdzie się w ciągu drogi krajowej, zarządzanie nim leży po stronie prezydenta miasta.

W tym aspekcie będzie mógł on skorzystać z doświadczeń podmiotów zaangażowanych w realizację zbliżonego przedsięwzięcia. W Polsce jedynym jak dotąd użytkowanym tunelem podwodnym jest obiekt pod Martwą Wisłą w Gdańsku. Warunki jego codziennej eksploatacji naświetlił Michał Adamkiewicz z Gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni. Prelegent opowiadał m.in. o organizowanych cyklicznie ćwiczeniach pożarowych oraz pracach serwisowych, które są niezbędne nie tylko z uwagi na procedury, ale i bezpieczeństwo użytkowników obiektu. A tych jest sporo – każdego dnia przez tunel pod Martwą Wisłą przejeżdża około 30 tys. pojazdów, co od początku użytkowania obiektu dało imponującą liczbę 44 mln aut.

Michał Adamkiewicz, Gdański Zarząd Dróg i Zieleni. XIV Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Infrastruktura Podziemna Miast. Fot. Quality Studio dla www.inzynieria.com

Już nie pod wodą, ale pod terenem silnie zurbanizowanym powstają tunele w Warszawie, gdzie rozbudowywana jest II linia metra. Jerzy Lejk, prezes spółki Metro Warszawskie, zwrócił uwagę na fakt, jak szybko rozwijają się technologie. Kiedy kończyliśmy I linię metra, uważano za sukces postęp drążenia na poziomie 1 m na dobę. Potem na centralnym odcinku II linii metra osiągano postępy nawet 46–45 m – mówił. Jak dodał, podziemne budownictwo komunikacyjne to olbrzymie wyzwanie, jednak dziś nikt nie ma wątpliwości, że trzeba stawić mu czoła. Potwierdził tym samym słowa, jakie padły z ust Oliviera Viona, dyrektora wykonawczego ITA-AITES, dzień wcześniej, który podczas sesji otwierającej konferencję mówił, że każdy transport, który może odbywać się pod ziemią, powinien odbywać się pod ziemią.

Nie tylko tunele

Ale infrastruktura podziemna to przecież nie tylko tunele. To także bogata sieć wodno-kanalizacyjna, rurociągi paliwowe, różnego rodzaju zbiorniki, obiekty kubaturowe, a także niewidoczne gołym okiem elementy naziemnych konstrukcji budowlanych.

O tym, jak liczne i zaawansowane prace wykonywane są pod ziemią, mówili podczas wydarzenia przedstawiciele wszystkich stron procesu inwestycyjnego: inwestorzy, projektanci, producenci oraz dystrybutorzy sprzętu, materiałów budowlanych, technologii czy innych usług z zakresu budownictwa podziemnego, wykonawcy, a także naukowcy i branżowi eksperci, występujący w kontraktach często w charakterze konsultantów.

Witold Ziomek z Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji we Wrocławiu (MPWiK) rzucił światło na inwestycje realizowane przez spółkę w stolicy Dolnego Śląska. Z kolei Ryszard Trykosko z Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa odsłonił kulisy realizacji jednej z największych inwestycji hydrotechnicznych w Polsce – przekopu Mierzei Wiślanej. Krzysztof Migdał, reprezentujący spółkę Trasa Łagiewnicka, opowiedział o budowie tego ważnego dla krakowian połączenia drogowego, częścią którego jest aż siedem tuneli. Prof. dr hab. inż. Marek Cała z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie mówił zaś o problemach w projektowaniu obudowy tuneli w południowej Polsce. Dr hab. inż. Tomasz Godlewski, prof. Instytutu Techniki Budowlanej, opowiedział o historyczno-geotechnicznych uwarunkowaniach związanych z odkryciem tuneli pod Górą Zamkową w Szczecinie, a Łukasz Grabowski z Politechniki Warszawskiej (PW) mówił o zarysowaniu termiczno-skurczowym w głębokich fundamentach.

Krzysztof Migdał, Trasa Łagiewnicka S.A. w Krakowie. XIV Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Infrastruktura Podziemna Miast. Fot. Quality Studio dla www.inzynieria.com

Konkretne rozwiązania przedstawili Klaudia Łużyńska-Mazurkiewicz oraz Maciej Król, reprezentujący firmę Keller Polska sp. z o.o., Sponsora Platynowego wydarzenia. Prelegenci opowiedzieli o wyzwaniu, jakim była przebudowa mostów Pomorskich we Wrocławiu, gdzie firma wykonała komory startową i odbiorczą dla mikrotunelu na potrzeby przebudowy ciepłociągu, stosując przy tym mikrościany szczelinowe. Dlaczego przedsięwzięcie było wyzwaniem? Nie chodziło tylko o skomplikowany projekt (głębokość komór sięgała 20 m, a grubość ściany 80 m), ale także o logistykę – plac budowy był niewielki, odbiór materiałów musiał być zaplanowany niemal co do minuty. W dodatku wszystko toczyło się w okresie największej niepewności związanej z pandemią COVID-19.

Ciekawym wątkiem, poruszonym podczas jednej z konferencyjnych sesji (prowadzonej przez dr. inż. Tomasza Abla z PWr), było oddziaływanie różnych czynników zewnętrznych na konstrukcje obiektów podziemnych. Kamil Burkacki, reprezentant Złotego Sponsora wydarzenia, firmy fischer Polska sp. z o.o., przedstawił wymagania stawiane systemom zamocowań w budownictwie podziemnym z zakresu odporności ogniowej, wodoszczelności oraz działania obciążeń dynamicznych. Podczas swojej prelekcji odniósł się m.in. do kwestii odporności ogniowej, wskazując, że zabezpieczenia przeciwogniowe są niewątpliwie jednymi z najistotniejszych w tunelu.

Wątek ten niejako rozwinął Leon Pajek z Promat d.o.o. (także Złoty Sponsor konferencji), który przekonywał, jak ważna jest pasywna ochrona przeciwpożarowa w obiektach tunelowych. Przypadki katastrof w ruchu lądowym są sytuacjami trudnymi, ale wypadki w tunelach sięgają nierzadko rozmiarów klęski. Ochrona przeciwpożarowa jest ważna, oczywiście ze względów bezpieczeństwa, ochrony ludzkiego życia i zdrowia, mienia, a także środowiska, ale też z uwagi na kwestie ekonomiczne. Tunel, który jest zamknięty, nie „zarabia” – mówił prelegent.

W roli głównej: rurociągi

Równie ważną częścią dyskusji była sesja poświęcona infrastrukturze wodno-kanalizacyjnej, prowadzona przez prof. dr. hab. inż. Józefa Dziopaka z Politechniki Rzeszowskiej (PRz). Mowa w niej była zarówno o renowacji kolektorów ceglanych (referat dr. inż. Leszka Wysockiego z PWr), jak i nowoczesnych metodach monitorowania wycieków wody w sieciach wodociągowych (prof. dr hab. inż. Marian Kwietniewski z PW). Z kolei Mariusz Iwanejko z firmy BLEJKAN S.A., Sponsora Platynowego spotkania, rzucił światło na bezwykopową renowację kanalizacji grawitacyjnej o dużych przekrojach niekołowych. Temat ten naświetlił na przykładzie inwestycji realizowanych przez spółkę z użyciem modułów fGRP.

Sporo miejsca zajęły także wody opadowe, a właściwie system kanalizacyjny służący do ich odprowadzania. Retencja była tematem prelekcji Joanny Szafron z firmy Uponor Infra sp. z o.o. Reprezentantka Sponsora Złotego konferencji mówiła m.in. o ostatnich realizacjach spółki, w których ta musiała się zmierzyć z trudnymi warunkami gruntowo-wodnymi. Dobrym uzupełnieniem tego referatu okazały się wykłady Piotra Tomali z ViaCon Polska sp. z o.o., który rozszerzył wątek retencjonowania wód opadowych o obszary zurbanizowane, a także prelekcja Radosława Szeiniga z Fabryki Armatury Hawle sp. z o.o. (Sponsor Srebrny), poruszająca temat wielkośrednicowych łączników blokowanych jako rozwiązania dla nietypowych połączeń rurociągów retencjonujących oraz odprowadzających deszczówkę. Od strony teorii i badań temat innowacyjnej kanalizacji deszczowej – jako efektywnej alternatywy kubaturowych obiektów retencyjnych – naświetliła Patrycja Stanowska z PRz.

Joanna Szafron, Uponor Infra sp. z o.o. XIV Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Techniczna Infrastruktura Podziemna Miast. Fot. Quality Studio dla www.inzynieria.com

Część wykładową konferencji dobrze podsumowali jej przewodniczący prof. dr hab. in. Cezary Madryas (PWr) oraz Monika Socha-Kośmider, wiceprezes Wydawnictwa INŻYNIERIA sp. z o.o., wskazując, iż intensywny rozwój infrastruktury podziemnej miast to świetny prognostyk dla całej branży budowlanej. W końcu nowe projekty rodzą się z potrzeb, a tych – na fali urbanizacji – z pewnością nie zabraknie.

Biznes i edukacja

W trzeci, ostatni dzień konferencji na uczestników czekała wyjątkowa atrakcja: wycieczka do Centrum Edukacji Ekologicznej „Hydropolis” – unikatowego w skali kraju miejsca wiedzy o wodzie, łączącego walory edukacyjne z nowoczesną formą wystawienniczą. Wrocławskie MPWiK gości zaprosiło na ekspozycję poświęconą wodzie do XIX-wiecznego podziemnego zbiornika wody czystej.

ZOBACZ FOTOGALERIĘ Z KONFERENCJI INFRASTRUKTURA PODZIEMNA MIAST

W trakcie trwania całej konferencji można było również zapoznać się z ofertą firm, realizujących prace w zakresie infrastruktury podziemnej lub dostarczających rozwiązania je wspierające (od produktów, przez technologie, po usługi): Sponsora Generalnego Konferencji firmę Herrenknecht AG, Sponsorów Platynowych: BLEJKAN S.A. oraz Keller Polska, Sponsorów Złotych: ArcelorMittal, fischer Polska, Promat, Uponor Infra, a także Sponsorów Srebrnych: Betonstal, COVER, Foamax oraz Fabryki Armatury Hawle.

Honorowym patronatem wydarzenie objęli: Akademia Górniczo-Hutnicza im. S. Staszica w Krakowie, International Tunneling and Underground Space Association, Metro Warszawskie sp. z o.o., Polska Akademia Nauk – Komitet Inżynierii Lądowej i Wodnej – Sekcja Geotechniki i Infrastruktury Podziemnej, Polskie Stowarzyszenie Technologii Bezwykopowych, Stowarzyszenie Inżynierów Doradców i Rzeczoznawców oraz Miasto Wrocław.

Kompleksową obsługę spotkania IT zapewniła New Idea House, a za realizację wizji/dźwięku oraz streaming odpowiadało Quality Studio. Patronami medialnymi były portal inzynieria.com, kwartalniki „GDMT geoinżynieria drogi mosty tunele” oraz „Inżynieria Bezwykopowa”, a udział w konferencji można było wziąć poprzez plaformę Akademia Inżynierii.