W Polsce w 2017 r. wymagania stawiane drogom wodnym o znaczeniu międzynarodowym (klasy IV i V) spełniało 5,9% długości dróg wodnych (214 km). Pozostałą sieć dróg wodnych tworzą drogi o znaczeniu regionalnym (klasy I, II i III), których łączna długość to 3440 km (94,1% ogólnej długości dróg wodnych).

Spośród krajów Unii Europejskiej (UE), dłuższą siecią dróg wodnych mogą pochwalić się tylko Niemcy, Finlandia, Francja i Holandia. W 2016 r. w naszym kraju na 1000 km² przypadło 11,7 km dróg żeglownych. Średnia UE to z kolei 9,3 km/1000 km². Sieć dróg wodnych w Polsce ukształtował naturalny układ rzek oraz kanały, wybudowane przede wszystkim w XVIII i XIX w.

Najdłuższe odcinki dróg wodnych w Polsce:

1. Wisła od ujścia rzeki Sanny do Płocka – 324,8 km długości; klasa drogi wodnej Ib
2. Odra od śluzy w miejscowości Brzeg Dolny do ujścia Nysy Łużyckiej – 259,8 km; klasa drogi wodnej II
3. Bug od ujścia rzeki Muchawiec do ujścia do Narwi – 224,2 km; klasa drogi wodnej Ia
4. Wisła od stopnia wodnego Przewóz do ujścia Sanny – 203 km; klasa drogi wodnej Ib
5. Wisła od ujścia Tążyny do Tczewa – 190,5 km; klasa drogi wodnej II
6. Odra od śluzy w Kędzierzynie-Koźlu do śluzy w Brzegu Dolnym – 187,1 km; klasa drogi wodnej III
7. Narew od ujścia Biebrzy do Pułtuska – 186 km; klasa drogi wodnej Ia
8. Warta od Lubonia do ujścia Noteci – 183,8 km; klasa drogi wodnej Ib
9. Warta od Kanału Ślesińskiego do Lubonia – 154,6 km; klasa drogi wodnej Ia
10. Noteć górna od jeziora Gopło do połączenia z Kanałem Górnonoteckim oraz Kanał Górnonotecki do połączenia z Kanałem Bydgoskim – 87,1 km; klasa drogi wodnej Ia

W Polsce podział klas dróg wodnych zależy od maksymalnych parametry statków, jakie mogą być dopuszczone do żeglugi. W naszym kraju klasę dróg wodnych określają przepisy ustawy o żegludze śródlądowej.

Klasy dróg wodnych w Polsce. Źródło: GUS

Polską klasyfikację dróg wodnych do standardów międzynarodowych, obowiązujących w UE, dostosowują zapisy Rozporządzenia Rady Ministrów. Zgodnie z nimi, wymagania klas IV i V, pozwalające na eksploatację statków o tonażu powyżej 1000 t, spełnia w Polsce około 6% z całej długości dróg wodnych. To łącznie jedynie 214,1 km dróg posiadających parametry niezbędne dla nowoczesnej żeglugi.

Do dróg wodnych o parametrach klas międzynarodowych należą w Polsce:

• Wisła od ujścia Przemszy do połączenia z Kanałem Łączyńskim – 37,5 km (klasa IV),
• Wisła od Płocka do stopnia wodnego Włocławek – 55 km (klasa Va),
• Martwa Wisła – 11,5 km (klasa Vb),
• Jezioro Dąbie do granicy z morskimi wodami wewnętrznymi – 9,5 km (klasa Vb),
• Odra od miejscowości Ognica do Przekopu Klucz-Ustowo i dalej jako Regalica do ujścia do jeziora Dąbie – 44,6 km (klasa Vb),
• Odra Zachodnia – 36,3 km (klasa Vb),
• rzeka Parnica i Przekop Parnicki od Odry Zachodniej do granicy z morskimi wodami wewnętrznymi – 6,9 km (klasa Vb).

Z kolei pod koniec 2016 r. trzy drogi wodne biegnące przez Polskę zostały ujętych w europejskiej Konwencji AGN, która zasięgiem obejmuje obszar od Atlantyku po Ural, łącząc 28 europejskich krajów. Przez Polską prowadzą trzy spośród szlaków żeglugowych znajdujących się w wykazie standardów i parametrów sieci dróg wodnych międzynarodowego znaczenia zawartych w „Niebieskiej Księdze” wydanej na podstawie porozumienia AGN5:

• E30 – łączący Morze Bałtyckie z Dunajem w Bratysławie, na terenie Polski obejmując Odrę od Świnoujścia do granicy z Czechami;
• E40 – łączący Morze Bałtyckie w Gdańsku z Dnieprem w rejonie Czarnobyla i dalej z Morzem Czarnym, na terenie Polski obejmując Wisłę od Gdańska do Warszawy, Narew oraz Bug do Brześcia;
• E70 – łączący Holandię z Rosją i Litwą, na terenie Polski obejmując Odrę od ujścia Kanału Odra-Hawela do ujścia Warty w Kostrzynie, drogę wodną Wisła-Odra oraz od Bydgoszczy dolną Wisłę i Szkarpawę lub Wisłę Gdańską.

Dodatkowo AGN wskazuje 10 lokalizacji polskich portów śródlądowych o międzynarodowym znaczeniu: Świnoujście, Szczecin, Kostrzyn, Wrocław, Koźle, Gliwice, Gdańsk, Bydgoszcz, Warszawa, Elbląg.

Przystąpienie Polski do Konwencji AGN jest jednym z elementów realizacji postanowień Białej Księgi Transportu (czyli strategii Unii Europejskiej dotyczącej rozwoju transportu). Zgodnie z nią do 2030 r. 30% drogowego transportu towarów na odległość większą niż 300 km należy przenieść na inne środki transportu, np. kolej lub transport wodny, zaś do 2050 r. powinno to być ponad 50% tego typu transportu. Dokument zakłada również m.in., że do 2050 r. nastąpi osiągnięcie wysokiej jakości i przepustowości sieci.

Przeczytaj także: 13 lat - czy to wystarczy, by żegluga śródlądowa znowu funkcjonowała? [wywiad]