1. Tunel bazowy Świętego Gotarda (Szwajcaria) – 57 km

Tunel bazowy Świętego Gotarda. Fot. alptransit.ch

Słynny Gotthard Base Tunnel od dnia otwarcia (11 grudnia 2016 r.) jest niekwestionowanym liderem rankingu najdłuższych tuneli komunikacyjnych na świecie. Obiekt znajduje się pod przełęczą Świętego Gotarda w Alpach Leopontyjskich (południowo-wschodnia Szwajcaria), a w najwyższym punkcie leży na wysokości 550 m n.p.m. Na placu jego budowy pracował nie jeden, a kilku, odpowiedzialnych za poszczególne jego sekcje wykonawców (wraz z licznymi podwykonawcami), którzy regularnie natrafiali na geologiczne „niespodzianki”. Trudne warunki, związane z niekorzystnym układem geologicznym w rejonie placu budowy, powodowały liczne przestoje i konieczność zastosowania nowoczesnych technologii i rozwiązań. Jedną z najważniejszych było zastosowanie maszyn TBM (ang. Tunnel Boring Machine) – w taki sposób wydrążono większość tego blisko 60-kilometrowego obiektu.

Budowa najdłuższego i najgłębiej położonego tunelu na świecie trwała 17 lat i pochłonęła około 11 mld EUR. Finalnie pod masywem przełęczy Świętego Gotarda powstały dwie równoległe nitki, połączone szybami tuneli technicznych, które pełnią rolę wyjść ewakuacyjnych (taką funkcję mają także znajdujące się wewnątrz obiektu stacje Faido i Sedrun). Przejazd tunelem zajmuje około 17 min. Każdego dnia przejechać nim może (z prędkością 100 km/godz.) 250 pociągów towarowych i 65 pociągów pasażerskich (maksymalna prędkość: 200 km/godz.). Dzięki realizacji tej kolejowej inwestycji udało się skrócić podróż m.in. pomiędzy Zurychem a Mediolanem o prawie 2 godz., a także zmniejszyć natężenie ruchu tranzytowego, co wpłynęło pozytywnie także na górski ekosystem.

2. Tunel Seikan (Japonia) – 54 km

Tunel Seikan. Fot. seikan-tunnel-museum.jp

Łączący japońskie wyspy Hokkaido i Honsiu tunel do momentu powstania obiektu pod szwajcarską przełęczą Świętego Gotarda był najdłuższym tunelem na świecie. Krótszy od niego o zaledwie 3 km wciąż jednak „dzierży” palmę pierwszeństwa w innej kategorii: jest najdłuższym podmorskim tunelem kolejowym na całym globie. Obiekt powstał częściowo pod cieśniną Tsugaru, która łączy Morze Japońskie i Ocean Spokojny – część podmorska stanowi 23,3 km całkowitej długości tunelu. Kolejny rekord Seikan „znajduje się” w jego wnętrzu: szeroka na 16 m i długa na 91 m baza serwisowa jest największym tego typu centrum na świecie.

Pierwsze pociągi przez Seikan przejechały w 1988 r., ale obiekt rozpoczęto projektować jeszcze w latach 30 ub.w. Sama budowa wystartowała jednak dopiero w 1971 r. Jednym z najtrudniejszych jej etapów było przekroczenie skał wulkanicznych pod cieśniną. Ostatecznie znaczna ich część została wysadzona za pomocą dynamitu – w sumie do budowy tunelu zużyto około 1900 ton materiałów wybuchowych i 168 tys. ton stali. Celem budowy obiektu było usprawnienie transportu między wyspami, który dotychczas realizowany był za pomocą promów (na jakość usług wpływały często trudne warunki pogodowe). Założenie zostało zrealizowane: podróż z Honsiu na Hokkaido, która trwała ponad 4,5 godz., dziś zajmuje niespełna dwie.

3. Eurotunel (Wielka Brytania) – 50,45 km

Białe Klify w Dover (Wielka Brytania). Fot. Sergii Figurnyi / Adobe Stock

Słynny Channel Tunnel to najdłuższy tunel kolejowy w Europie. Łączy dwa portowe miasta: francuskie Calais oraz brytyjskie Folkestone. Na wytyczony pod kanałem La Manche (a właściwie najwęższą jego częścią – Cieśniną Kaletańską) obiekt składają się w sumie trzy pojedyncze nitki – po jednej dla każdego kierunku jazdy oraz nitki serwisowej; każda z nich ma około 50 km. Transport aut (także ciężarowych) oraz osób odbywa się tam dzięki specjalnym wahadłowym pociągom, które mogą jeździć z prędkością 160 km/godz. W sumie z Francji do Wielkiej Brytanii (od terminalu do terminalu) można tym sposobem dostać się w 35 min. Odcinek przeprowadzony przez tunel jest częścią trasy kolejowej łączącej Londyn z Paryżem i Brukselą.

Historia Eurotunelu sięga początków XIX w. – to wtedy po raz pierwszy sformułowano ideę budowy obiektu pod kanałem La Manche. Na ostateczny projekt tunelu trzeba było jednak czekać ponad 170 lat – do tego czasu nikt bowiem nie znalazł rozwiązania wszystkich problemów geologicznych, jakie napotkano na drodze opracowywania koncepcji obiektu. Ostatecznie jego budowa rozpoczęła się  dopiero w 1987 r. Do pokonania mas skalnych użyto w sumie sześciu maszyn TBM. Część urobku wykorzystano pod budowę terminali oraz Samphire Hoe Country Park, który znajduje się tuż obok Dover.

4. Tunel Yulhyeon (Korea Południowa) – 50,3 km

Gangnam w Seulu. Fot. SeanPavonePhoto / Adobe Stock

Yulhyeon to część koreańskiej sieci kolei dużych prędkości. Tunel stanowi ponad 80% odcinka kolei pomiędzy Seulem a skrzyżowaniem z linią kolejową w prowincji Gyeongngi-do, w kierunku Busan (to drugie pod względem liczby ludności miasto w Korei Południowej).

Dwunawowy obiekt budowano od 2012 r. z wykorzystaniem metod tradycyjnych (m.in. NATM – Nowa Austriacka Metoda Górnicza), a do użytku oddano go w 2016 r. Pociągi tunel pokonują ze średnią prędkością 250 km/godz. w około 14 min. Inwestycja została zrealizowana w ramach programu, którego ideą jest usprawnienie komunikacji kolejowej w kraju, a celem umożliwienie podróży między dwoma dowolnymi punktami na mapie Korei Południowej w czasie krótszym niż pół dnia.

5. Tunel bazowy Lötschberg (Szwajcaria) – 34,6 km

Portal północny tunelu Lötschberg w Frutigen. Fot. Cooper.ch / Wikipedia Commons

Kolejny szwajcarski tunel prowadzi przez Frutigen, Berne, Raron i Valais – miejscowości położone w rejonie Alp Berneńskich. Prace nad tunelem Lötschberg rozpoczęły się w 1999 r. Podczas budowy wykorzystano głównie technologie wiertniczą oraz strzelniczą, a samo drążenie odbywało się na głębokości 2000 m. Ponad 34-kilometrowy tunel otwarto po ośmiu latach od rozpoczęcia prac budowlanych.

Budowa obiektu była ważna zarówno z punktu widzenia przewozów towarowych (możliwy stał się transport dłuższych i cięższych składów), ale także pasażerskich – trasą tą przemieszcza się wielu turystów zmierzających do szwajcarskich ośrodków narciarskich. Każdego dnia przejeżdża nim około 110 pociągów (blisko 30% to pociągi pasażerskie, pozostałe – towarowe), w tym składy ciężkie o masie 4 tys. ton i długości nawet 1,5 km.

6. Tunel New Guanjiao (Chiny) – 32,6 km

Tunel New New Guanjiao. Fot. mayanming / Wikipedia Commons

Najdłuższy tunel kolejowy w Chinach to zlokalizowany w prowincji Quinhai dwutorowy obiekt, który jest częścią tzw. kolei tybetańskiej. Znajduje się w ciągu linii kolejowej łączącej miasto Xining z Lhasą, która jest stolicą Tybetańskiego Regionu Autonomicznego. To najwyżej położony szlak kolejowy na świecie – w kilku miejscach tunel znajduje się na wysokościach przekraczających 3,3 tys. m.n.p.m.

Jego budowa trwała pięć lat i była dla wykonawcy sporym wyzwaniem. Ze względu na niską zawartość tlenu i ciśnienie atmosferyczne, wewnątrz obiektu pojawił się problem z wentylacją i redukcją emisji spalin. Z tego powodu zdecydowano się na wdrożenie innowacyjnego systemu, bazującego na działaniu hiperbarycznych komór tlenowych w portalach obiektu.

7. Tunel Guadarrama (Hiszpania) – 28,4 km

Góry Sierra de Guadarrama. Fot. Andrés García / Adobe Stock

W Hiszpanii najdłuższe odcinki tunelowe to fragmenty madryckiego metra („rekordzistą” jest linia 12, licząca 41 km), ale jeśli weźmiemy pod uwagę wyłącznie tunele kolejowe i drogowe, liderem zestawienia okaże się obiekt przecinający Sierra de Guadarrama – pasmo Gór Kastylijskich. Trasa tego kolejowego tunelu prowadzi wzdłuż drogi szybkiego ruchu łączącej stolicę Hiszpanii z Valladolid. Dzięki szybkim pociągom, jeżdżących tym odcinkiem z maksymalną prędkością 320 km/godz., między tymi miastami można przeprawić się w około 50 min.

Na obiekt składają się dwa tory o zbliżonej, przekraczającej 28,4 km długości. Budowa tunelu była w Hiszpanii sporym wydarzeniem. Na jej placu pracowało w sumie ponad 4 tys. osób. Skala przedsięwzięcia była tak duża, że do dziś jego realizacja uważana jest za największy sukces inżynierii lądowej w kraju.

8. Tunel West Qinling (Chiny) – 28,2 km

Tunel West Quinling. Fot. ilustr. kei u / Adobe Stock

Drugi co do długości chiński tunel, również kolejowy, powstał w 2013 r. Znajduje się w centralnej części linii kolejowej Chongqing–Lanzhou, która umożliwia podróż między miastem wydzielonym Chińskiej Republiki Ludowej oraz prowincją Gansu nad rzeką Huang He. Powstanie obiektu skróciło czas transportu towarów o blisko 10 godz. (z 17 do 6,5 godz.)!

Tunel West Qinling składa się z dwóch naw o długości ponad 28,2 km każda. Podczas jego budowy wykonawca musiał pokonać twarde warstwy łupka krystalicznego i wapienia. Drążeniem „zajmowały się” dwie maszyny TBM  (średnice tarcz – 10,2 m). Na etapie powstawania obiektu (2011 r.) postęp ich pracy był rekordowy w skali świata dla zakresu średnic tarcz 10–11 m – w najlepszym tygodniu jedna z maszyn wydrążyła 235 m tunelu. Prace prowadzone były na wysokości około 1000 m n.p.m.

9. Tunel Taihang (Chiny) – 27,85 km

Góry Taihang. Fot. aloph / Adobe Stock

Dwutorowy tunel Taihang zlokalizowany jest w północnej części Chin, w górach Taihang, w ciągu linii kolejowej, łączącej stolice dwóch prowincji – Hebei oraz Shanxi. Przejazd obiektem pozwolił skrócić podróż między Shijiazhuang oraz Taiyuan z sześciu do zaledwie jednej godziny. Budowa tunelu rozpoczęła się w 2005 r. i trwała zaledwie dwa lata. Drążenie odbywało się na wysokości ponad 1311 m n.pm.m.

10. Tunel Hakkōda (Japonia) – 26,455 km

Tunel Hakkōda w trakcie budowy. Fot. Angaurits / Wikipedia Commons

Otwarty w 2010 r. obiekt Hakkōda swoją nazwę wziął od pasma górskiego leżącego w prefekturze Aomori, w północnej części japońskiej wyspy Honsiu. Budowa tunelu okazała się skomplikowana i trwała w sumie ponad 12 lat. Przeszkodą były m.in. trudne warunki geologiczne – góry tworzące liczne skały wulkaniczne oraz napływ wody, która przenikała do obiektu pod wpływem górskich procesów wulkanicznych.

* Zestawienie obejmuje tunele komunikacyjne, z wyłączeniem odcinków metra.

Przeczytaj także: Tunele w Polsce [ranking]