W ramach budowy podziemnych obiektów powstaje wiele różnego typu tuneli, w tym tunele kolejowe (które budowane są już od XIX przez XX w. aż po chwilę obecną; w dzisiejszych czasach powstają głównie w ramach budowy tras Kolei Dużych Prędkości), tunele drogowe (takie jak obecnie najdłuższy w Polsce tunel pod Martwą Wisłą), tunele metra – szlakowe i stacyjne, tunele tramwajowe oraz tunele dla pieszych. Zawsze powstają one po to, aby pokonywana przez człowieka (zarówno pieszo, jak i z wykorzystaniem różnych środków transportu) trasa była bezpieczniejsza, a pokonywanie jej – możliwie jak najszybsze. 

Kolejna grupa tuneli to tunele transportowe: tunele wodne, tunele kanalizacyjne, zapewniające ochronę przed klęskami żywiołowymi, budowane w celach naukowych (tak jak w przypadku Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych CERN) oraz te związane z budownictwem hydrotechnicznym. 

Jak przypomniała prof. Siemińska-Lewandowska, tunele dzielimy też na górskie, podwodne i miejskie. W przypadku każdego z tych trzech typów obiektów różnice wynikające z lokalizacji, m.in. środowiskowe czy geologiczne, będą wpływać na sposób realizacji budowy tuneli.


Technologie budowy tuneli – kierunki rozwoju

Warto nadmienić, że budowa tunelu zawsze wiąże się z większym ryzykiem niż realizacja inwestycji w innym obszarze budownictwa, szczególnie z uwagi na zmienne warunki geologiczne czy konieczność bezpiecznego prowadzenia prac pod ziemią.

Obecnie wykorzystuje się kilka technologii budowy tuneli, tj. metodę tarczową (w której stosowane są maszyny TBM – ang. Tunnel Boring Machines. Średnice tarczy takich maszyn wahają się od 2 do 17,4 m; powstaje już nawet tarcza o średnicy ponad 19 m), metodę NATM (Nowa Metoda Austriacka)/ADECO-RS, metody odkrywkowe, metodę stropową i wykorzystującą zastosowanie ścian szczelinowych (do 40–60 m głębokości). 

Jaki możemy przewidywać rozwój tego rynku? W przypadku metody tarczowej pewnym kierunkiem zmian jest wzrost wielkości średnic tarcz maszyn TBM; w Petersburgu, w ramach budowy tunelu pod Newą, zaplanowano wykorzystanie tarczy o średnicy 19,5 m. 

Nadal i z coraz większą częstotliwością realizowane będą tunele w obudowach betonowych i żelbetowych, kontynuowane będzie zastosowanie betonu natryskowego i fibrobetonu natryskowego. Większy ma być udział prefabrykatów betonowych i obudów segmentowych.

International Tunelling Association już od lat przygotowuje zalecenia dla branży budowlanej zaangażowanej w realizację inwestycji tunelowych, a ostatnio również przy Komisji Europejskiej powstała grupa robocza, w ramach której powstaną standardy obejmujące budowę tuneli, mające wesprzeć branżę w realizacji coraz śmielszych projektów (obejmujacych w szczególny sposób tunele drogowe, tunele kolejowe i tunele metra).

Przeczytaj także: „Z betonu da się budować szybko, dobrze i trwale”. X Dni Betonu