Rozprzestrzeniający się wirus SARS-CoV-19 sparaliżował działania na całym świecie, jednak nie wszystkie branże mogły pozwolić sobie na przestój. Niemożliwe było zatrzymanie przesyłu wody czy odbioru ścieków, trudno byłoby sobie też wyobrazić zamrożenie wszystkich prac remontowych i modernizacyjnych w zakresie infrastruktury podziemnej. Przedsiębiorstwa wod-kan oraz firmy z branży bezwykopowej musiały szybko zareagować na sytuację kryzysową. Jak się do niej przystosowały? Jakie zmiany zostały wprowadzone? I co z dalszymi planami?

18 lat temu, w maju 2002 r., polski rząd przyjął program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest. Jego zapisy utrzymano w Programie Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032, który ogłoszono w związku ze zmianami, jakie nastąpiły m.in. po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej. W dokumencie z 2010 r. oszacowano, że na terenie całego kraju użytkowanych jest 14,5 mln ton wyrobów zawierających azbest (w latach 2003–2008 usunięto 1 mln ton). Jak z usuwaniem rur z azbestocementu (AC) radzą sobie spółki zarządzające siecią wodno-kanalizacyjną? Sprawdziliśmy to w kilku miastach.

Koronawirus, pandemia, lockdown – cały świat zamarł na kilka-kilkanaście tygodni, a przynajmniej tak się wydawało. Zamknięci w domach mieszkańcy nie mieli możliwości obserwować, jak branża budowlana (w tym bezwykopowa) z narażeniem zdrowia nieprzerwanie realizuje kluczowe zadania dla funkcjonowania miast. Dr Samuel T. Ariaratnam, profesor i wykładowca w School of Sustainable Engineering & the Built Environment na stanowym uniwersytecie w Arizonie, opowiada nam, jak sytuacja wygląda na rynku w USA.

Szybkie rozprzestrzenianie się koronawirusa SARS-CoV-2 wpłynęło na każdy aspekt życia społecznego i gospodarczego. Kluczowe dla społeczeństwa usługi, takie, jak dostawy wody i odbiór ścieków, nie mogły być jednak wstrzymane. To samo dotyczyło inwestycji związanych z infrastrukturą podziemną. O tym, jak w czasie pandemii radzą sobie nasi zachodni sąsiedzi, opowiedział nam Dipl.-Ök. Roland W. Waniek, dyrektor zarządzający niezależnym niemieckim Instytutem Infrastruktury Podziemnej (IKT – Institut für UnterirdischeInfrastruktur gGmbH).

Ubiegły rok był bardzo ważny dla całego spektrum przedsiębiorstw związanych z branżą bezwykopową. Firmy wykonawcze pozyskiwały duże kontrakty, dostawcy notowali historyczne wyniki, a spółki wodno-kanalizacyjne musiały nauczyć się działać w nowym otoczeniu prawnym. Rozpoczęto także prace nad wdrożeniem branżowych wytycznych, związanych z budową i renowacją podziemnych sieci. O podsumowanie minionego roku i wskazanie czynników, które utrudniają funkcjonowanie przedsiębiorstw, poprosiliśmy przedstawicieli rynku

Jak szacują eksperci, w związku z pandemią koronawirusa straty polskiej gospodarki mogą wynieść nawet 50 mld zł. Kłopoty dotkną większości przedsiębiorstw, w tym także te działające w obszarze bezwykopowej renowacji i budowy sieci podziemnych. – Ważne jest, aby już dzisiaj psychicznie przygotować się na wykonanie ogromu pracy, jaka czeka nas po zakończeniu pandemii – mówi rektor Politechniki Wrocławskiej, prof. dr hab. inż. Cezary Madryas.

Odpowiedzialność za zdrowie i życie naszych pracowników to także odpowiedzialność za zapewnienie im środków do życia. Najbardziej skuteczną gwarancją utrzymania standardu wynagradzania jest kontynuowanie prowadzonych prac tak długo, jak długo nie generuje to bezpośredniego negatywnego wpływu na stan zdrowia załogi – mówi Przemysław Nowak, dyrektor generalny i prokurent spółki Aarsleff sp. z o.o.

Czy pracodawca może zlecić dodatkowe badania lekarskie pracownikowi, który powraca do pracy po wyjeździe do regionu/kraju, w którym był narażony na zakażenie koronawirusem?

Epidemia koronawirusa zatacza coraz szersze kręgi, w kolejnych krajach notowane są przypadki zachorowań. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, by nie podejmować podróży na tereny krajów, w których panuje epidemia. Jak regulowana jest kwestia wyjazdów służbowych w takim przypadku?

Zasady, tryb czy sposób kontroli udzielania zamówień publicznych określone są w ustawie Prawo zamówień publicznych. Podczas IV Konferencji „Renowacja Wykładzinami (Rękawami) Utwardzanymi na Miejscu” o możliwościach zakupu zaawansowanych technologii w zamówieniach publicznych na przykładzie renowacji kanałów metodą CIPP (ang. Cured In Place Pipe) mówił Dariusz Ziembiński (Kancelaria Radcy Prawnego Dariusz Ziembiński & Partnerzy).

Międzynarodowa Konferencja, Wystawa i Pokazy Technologii „INŻYNIERIA Bezwykopowa” to coroczne spotkanie przedstawicieli inwestorów, firm wykonawczych, dostawczych, producenckich, projektantów, stowarzyszeń oraz ośrodków naukowych i badawczych, których wspólną – zawodową, a często i prywatną – pasją są technologie bezwykopowe. W Tomaszowicach k. Krakowa , w dniach 11–14 czerwca br., odbyła się już siedemnasta edycja tego wydarzenia.

Technologie bezwykopowe stają się coraz bardziej popularne w sektorze przesyłu gazu. Trudno wyobrazić sobie obecnie budowę rurociągu przesyłowego bez możliwości wykorzystania metod no-dig do przekraczania rzek, ulic oraz innych przeszkód. Które z dostępnych technologii są wybierane najchętniej? O metodach, ich zaletach i wadach, podczas Konferencji „INŻYNIERIA Bezwykopowa” 2019 opowiadał Roland Kośka z Gaz-System S.A.

Przebudowa mostów Pomorskich – Północnego, Środkowego i Południowego – znajduje się w planach inwestycyjnych Wrocławia od lat. Aby projekt można było zrealizować, konieczne jest jednak przełożenie sieci ciepłowniczej jednej z przepraw pod dno Odry. Na wykonanie tych robót miasto szuka chętnego od blisko… dwóch lat. Czy do mikrotunelowania pod rzeką w ogóle dojdzie i – co najważniejsze – czy mieszkańcy stolicy Dolnego Śląska doczekają się wyremontowanych mostów?

Każde z przedsiębiorstw wodno-kanalizacyjnych odpowiedzialne za zarządzanie infrastrukturą wod-kan staje przed decyzją: czy konieczne modernizacje należy zlecać na zewnątrz, czy też wykonywać je siłami własnymi spółki.

Wpływ jakości pobranych próbek rękawów CIPP na wyniki badań ich parametrów wytrzymałościowych to bardzo ważne zagadnienie – mówi dr inż. Dariusz Zwierzchowski z Centrum Badań i Certyfikacji sp. z o.o.

Wykładziny z włókna szklanego, stosowane do renowacji przewodów, mogą być wykonane przy wykorzystaniu różnych technologii. Wśród nich dużą popularnością cieszą się technologie nawojowa i składana. Jakie są ich atuty i ograniczenia? Dyskutowano o tym podczas III Konferencji CIPP Technology Days, która została zorganizowana w dniach 9–11 stycznia br. we Wrocławiu. Charakterystykę obu rozwiązań przedstawił Michał Milczarek z Mazur sp. z o.o. – spółki należącej do firmy BLEJKAN S.A., Sponsora Platynowego wydarzenia.

Badania długoterminowe, które wykonujemy od kilkudziesięciu lat pokazują, że rękawy CIPP z każdą stosowaną żywicą dają dobre wyniki. Dlaczego? Bo to niewłaściwe kryterium oceny rękawów CIPP. Powinniśmy badać to, co robimy pod ziemią, a nie to, co przekazujemy do laboratorium – apeluje Bogusław Wójtowicz z firmy POliner sp. z.o.o, który swoimi refleksjami na temat kryteriów oceny rękawów CIPP podzielił się z uczestnikami III Konferencji CIPP Technology Days, odbywającej się we Wrocławiu.

Magazyn „Underground Construction” po raz dwudziesty opublikował wyniki ankiety wskazującej na aktualną kondycję rynku HDD w Ameryce Północnej. Jak wynika z opracowania, HDD jest postrzegane jako kluczowa i wiodąca technika budowy, wykorzystywana zarówno do pokonywania przeszkód terenowych, jak i do prac liniowych. Konsekwentnie przy tym jest poszerzany zakres aplikacji dla tej technologii.

Dokumentacja projektowa jest fundamentem realizacji inwestycji. Błędy na etapie jej przygotowywania mogą skutkować wzrostem kosztów przedsięwzięcia, wydłużeniem czasu realizacji, a nawet jej niepowodzeniem. W jakim zakresie projektant odpowiada za te usterki? Jakie umowy regulują jego odpowiedzialność w tym zakresie? Wreszcie – jakie wady dokumentacji można w ogóle uznać za błędy popełnione przez jego autora?

Właściwości laminatów szklano-żywicznych nowej generacji, dobór rur Top Performance z wykładziną poliuretanową, zastosowanie rur z żeliwa sferoidalnego – to tylko trzy z wielu zagadnień, jakie w tematyce rur stosowanych w pracach bezwykopowych, poruszyli prelegenci XVI Konferencji „INŻYNIERIA Bezwykopowa”. Wydarzenie odbyło się w dniach 20–22 czerwca br. w Tomaszowicach nieopodal Krakowa i przyciągnęło liczne grono inwestorów, projektantów, wykonawców, pracowników akademickich oraz innych osób zainteresowanych wykorzystaniem technologii no-dig w realizacji inwestycji różnego typu.

– Proces przetargowy od przygotowania oferty do podpisania umowy trwa zbyt długo. To są miesiące, podczas których zmienić się może niemal wszystko – od cen materiałów i surowców aż po chęci oferentów do realizacji inwestycji – twierdzi Jacek Piotrowicz. Przedstawiciel firmy IDS-BUD S.A., wraz z Robertem Osikowiczem z ROE, poprowadził podczas XVI Konferencji „INŻYNIERIA Bezwykopowa” warsztaty poświęcone problemom wykonawczym na każdym etapie realizacji projektu.

Realizacja projektów z wykorzystaniem techniki HDD (ang. Horizontal Directional Drilling), czyli horyzontalnego wiercenia kierunkowego, bywa dla wykonawcy sporym wyzwaniem. Presja czasu, oczekiwania dotyczące redukcji kosztów, kontrola tempa i postępów wiercenia sprawiają, że poszukuje on rozwiązań, które przyspieszą i usprawnią prace. Jednym z nich jest stosowanie lubrykantów wiertniczych.

Absolwent studiów na wydziale inżynierii środowiska o technologiach bezwykopowych wie bardzo niewiele. O projektowaniu z ich zastosowaniem – jeszcze mniej. Jako projektant, nawet posiadając uprawnienia, nie ma wystarczającej wiedzy i doświadczenia, by poprawnie zrealizować zlecone mu zadanie – tak wynika z analiz Beaty Nienartowicz z Politechniki Wrocławskiej, która zajmuje się naukowo m.in. tematyką projektowania w technologiach bezwykopowych.

Niekorzystna struktura wiekowa lub materiałowa sieci wodociągowej wymusza na niejednym przedsiębiorstwie opracowanie długofalowej strategii odnowy sieci wodociągowej. Dr inż. Florian Piechurski z Politechniki Śląskiej w Gliwicach podczas konferencji „INŻYNIERIA Bezwykopowa” 2018 poddał analizie jedno z funkcjonujących przedsiębiorstw (PWiK), które boryka się z obydwoma problemami: ponad 64% rurociągów jest starszych niż 25 lat, a niemal 20 km przewodów wykonano z azbestocementu.

Większość infrastruktury podziemnej w Polsce została już zbudowana; obecnie należy się o nią troszczyć, zabezpieczać i poddawać naprawom – czy raczej szeroko pojętej odnowie. Dr inż. Bogdan Przybyła z Politechniki Wrocławskiej przedstawił uczestnikom Konferencji „INŻYNIERIA Bezwykopowa” 2018 schemat wyboru właściwej metody rehabilitacji sieci.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), w Polsce w latach 2012–2016 wybudowano 17,9 tys. km sieci wodociągowej i 28,4 tys. km sieci kanalizacyjnej. Ta blisko dwukrotna różnica w najbliższych latach nie tylko się zatrze, ale i całkowicie odwróci: więcej budować będziemy wodociągów, nie kolejnych odcinków kanalizacji. To niebezpieczne zjawisko – ocenia dr inż. Tadeusz Rzepecki, prezes Tarnowskich Wodociągów sp. z o.o., przewodniczący Rady Izby Gospodarczej „Wodociągi Polskie”.

Wybór odpowiedniego rozwiązania konstrukcyjnego jest jednym z najczęstszych problemów inżynierskich. Wątpliwości, czy wybrana technika jest odpowiednia dla danej realizacji, będą zawsze. By je zminimalizować, należy przeanalizować dokładnie możliwości i ograniczenia, jakie oferują dane rozwiązania. Jak przedstawia się to w przypadku technik wiertniczych?

Jak określić i zapewnić jakość w kontekście działalności wiertniczej? Jak analiza tej jakości wpływa na realizację projektów? Kiedy takie opracowanie warto wykonać? Wreszcie: jak postrzegają tę kwestię największe spółki w branży? Na pytania te podczas XVI Międzynarodowej Konferencji, Wystawy i Pokazów Technologii "INŻYNIERIA Bezwykopowa" odpowiedział Kamil Kasprzak z firmy Robert Osikowicz Engineering (ROE).

Ostatnim etapem realizacji inwestycji polegającej na renowacji przewodów jest odbiór prac. W jaki sposób go przeprowadzić, by nie dopuścić do przeoczenia błędów lub nieprawidłowo wykonanej naprawy?

Współpraca z Państwowym Gospodarstwem Wodnym Wody Polskie nie należy do łatwych, ale trzeba mieć świadomość, że system jest nowy i wszyscy się go dopiero uczą – tak można podsumować ocenę współpracy z nowym organem gospodarującym wodami, jaką wystawia na ten moment branża wod-kan. O wyzwaniach w tym obszarze podczas XVI Konferencji "INŻYNIERIA Bezwykopowa" mówił Bartosz Łuszczek, zastępca dyrektora ds. technologii i analiz, główny technolog w Miejskim Przedsiębiorstwie Wodociągów i Kanalizacji S.A. w Krakowie (MPWiK).

Skala problemu renowacji przewodów będzie coraz większa. W ciągu około 13 lat długość samej sieci wodociągowej zwiększyła się o 22,6%, z 245,6 tys. km w 2005 r. do około 301 tys. km obecnie. Już teraz nasycenie rynku w tym zakresie wynosi powyżej 90%, za kilka lat potrzeby budowy sieci będą minimalne, pozostanie utrzymanie istniejącej infrastruktury, jej renowacja i naprawy.

Budowa infrastruktury podziemnej, takiej jak np. gazociągi wysokiego ciśnienia, związana jest z koniecznością przekraczania różnorodnych obiektów, zarówno naturalnych (np. rzeki), jak i zbudowanych przez człowieka. Coraz częściej inwestorzy i wykonawcy sięgają w tym celu po metody bezwykopowe: przewierty HDD (ang. Horizontal Directional Drilling), Direct Pipe oraz przekroczenia z zastosowaniem komór, czyli: mikrotuneli, przewiertów i przecisków. Technologie te są już dość dobrze znane i coraz chętniej stosowane, dlatego warto obecnie skupić się na kwestii wymagań związanych z projektowaniem i odbiorem zadań inwestycyjnych, a także wymagań jakościowych, dotyczących przygotowania i realizacji, a także odbioru prac zrealizowanych bezwykopowo.

Wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW) stoją dziś przed poważnym wyzwaniem. W związku z rewolucją, jaką przyniosło nowe prawo wodne, jednostki te otrzymywać będą mniej funduszy na inwestycje. Ale to nie jedyny problem, z jakim muszą się zmierzyć. Jak podczas XVI Konferencji "INŻYNIERIA Bezwykopowa" mówił Piotr Skrzyniarz, zastępca kierownika pionu dotacji w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie, dziś najwięcej środków przeznaczane jest na walkę ze smogiem. W konsekwencji realizacja wielu przedsięwzięć wod-kan schodzi na dalszy plan lub jest przekładana na kolejny rok.

Wraz z wejściem w życie nowego prawa wodnego przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne zostały zmuszone do uważnego przyjrzenia się opłatom za usługi wodne i wprowadzenia dyktowanych przez regulacje zmian. Zwrócono też uwagę na źródła finansowania inwestycji: można powiedzieć nawet, że wprowadzono zupełnie nowy model obrotu pieniądzem w tej branży.

IKT – Institut für Unterirdische Infrastruktur (IKT, pl. Instytut Infrastruktury Podziemnej) co roku publikuje raport (LinerReport), w którym ocenia wykładziny renowacyjne w odniesieniu do czterech kryteriów: modułu sprężystości, wytrzymałości na zginanie, grubości ścianki oraz szczelności. Jak podkreślają eksperci z IKT: naprawdę dobre produkty powinny przejść pozytywnie wszystkie cztery testy.

Tematem budzącym wiele wątpliwości w zakresie wykonywania renowacji sieci pozostają dla branży kwestie związane z kontrolą jakości tego typu prac.