W dniach 20-22 września 2022 r. w Dworze w Tomaszowicach zebrali się przedstawiciele wszystkich stron procesu inwestycyjnego, naukowcy, badacze i innowatorzy, by wspólnie poszerzać horyzonty i wytyczać nowe standardy w branży geoinżynierii i budownictwa podziemnego. 

Siła polskiej branży geoinżynieryjnej i tunelowej poparta międzynarodowym uznaniem

Organizatorowi Kongresu – Wydawnictwu Inżynieria – udało się zgromadzić blisko pół tysiąca uczestników biorących udział zarówno osobiście jak i online za pośrednictwem pratformy edukacyjnej Akademia Inżyneiria, 50 prelegentów, 24 sponsorów, 20 stoisk branżowych oraz 13 patronatów honorowych. To imponujący wynik potwierdzający, że pomimo ekonomicznych i geopolitycznych zawirowań branża trzyma się dzielnie i rośnie w siłę pokonując trudności. 

Fot. Quality Studio

Pierwszy dzień Kongresu został poświęcony tematom związanym z geoinżynierią. Wystąpienia merytoryczne podzielono na trzy sesje techniczne. Podobnego podziału dokonano drugiego dnia, który dedykowany został zagadnieniom tunelowym. Obrady tunelowe zainaugurowali międzynarodowi eksperci: Arnold Dix - profesor inżynierii, prawniki i naukowiec, nowo wydbrany prezes International Tunnelling and Underground Space Association - Międzynarodowego Stowarzyszenia Tunelowania i Przestrzeni Podziemnej oraz Olivier Vion, który przez ponad 10 lat pełnił funkcję dyrektora wykonawczego tego stowarzyszenia.

Debaty wskazują kierunki rozwoju

Kongres stał się także forum do przeprowadzenia trzech debat dotyczących ważnych obszarów sektora tunelowego oraz geoinżynierii. W dwóch z nich głos zabrał m.in. Tomasz Żuchowski – p. o. Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad jako przedstawiciel głównego zamawiającego. Pomysłodawcą i prowadzącym trzeciej debaty był Sponsor Platynowy Kongresu – firma Keller Polska, która do rozmów o kobiecych standardach geoinżynierii i tworzeniu przyjaznego środowiska pracy w branży zaprosiła przedstawicielki świata nauki z uczelni technicznych oraz ekspertki zajmujące wysokie stanowiska w firmach będących liderami tego sektora.  

Geotechnika w służbie dużych inwestycji infrastrukturalnych 

Po rejestracji uczestników i oficjalnym powitaniu przez Monikę Sochę-Kośmider, przewodniczącą Kongresu, część merytoryczną otworzyło wystąpienie dr inż. Jarosława Rybaka z Politechniki Wrocławskiej, który omówił priorytety w realizacji dużych inwestycji infrastrukturalnych oraz racjonalność doboru inżynierskich rozwiązań geotechnicznych.

dr inż. Jarosław Rybak z Politechniki Wrocławskiej Fot. Quality Studio

Bywa, że projekty są przewymiarowane, nie najlepiej zaprojektowane. Ale trudno je zmieniać, ponieważ nikt nie jest zainteresowany. Warto tworzyć panele eksperckie. W prawie jest nakazane uwględnienie przez projektanta skutków inwestycji w dłuższym horyzoncie czasowym – ekspert kontestował obecne podejście młodego środowiska inżynierskiego, które nie praktykuje omawiania projektów w szerszym gronie, co może nieść negatywne skutki, które ujawnią się dopiero za dziesięciolecia.

Kontynuacją tematyki związanej z rozwiązaniami geotechnicznymi przy realizacji dużych inwestycji infrastrukturalnych były referaty dr hab. inż. Tomasz Godlewskiego z Zakładu Konstrukcji Budowlanych i Geotechniki, Michała Januszewskiego - dyrektora wykonawczego w ArcelorMittal, będącego Sponsorem Generalnym Kongresu oraz Marcina Pomiernego z KELLER Polska. 

Michał Januszewski na przykładzie budowy drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską omówił wyzwania dużych inwestycji infrastrukturalnych: Czas, miejsce, pogoda i harmonogram to główne wyzwania dla wykonawcy. Kluczowym elementem była logistyka przy niewielkiej możliwości składowania materiałów – mówił dyrektor ArcelorMittal i przyznawał - Nie wszystko zawsze się udawało. Np. wykonana główka falochronu następnego dnia zniknęła, porwana przez sztorm.

Michał Januszewski - Dyrektor wykonawczy ArcelorMittal Commercial RPS Fot. Quality Studio

Tomasz Godlewski rozważał natomiast ogólne zagadnienie zależności lokalnych w interpretacji badań podłoża, a Marcin Pomierny przedstawił własne doświadczenia z konkretnej realizacji - budowy nowych odcinków S19 Via Carpatia, które wymagały niestandardowych metod wzmacniania podłoża przy wykonywaniu obiektów infrastrukturalnych. 

Interesujące treści, dopełniające powyższą tematykę przedstawił dr hab. inż. Grzegorz Horodecki z Politechniki Gdańskiej, który zajął się zagadnieniem roszczeń w zakresie geotechniki. Badacz rozważał, czy można ich uniknąć oraz jaka jest rola uczestników procesu inwestycyjnego w rozwiązywaniu problemu roszczeń „geotechnicznych”, zarówno w formule Buduj jak i Projektuj i Buduj.

Pierwszą sesję techniczną Kongresu zamknęło wystąpienie dr Edyty Majer z Państwowego Instytutu Geologicznego. Zgodnie ze swoimi zainteresowaniami badawczymi dotyczącymi procesu dokumentowania badań podłoża oraz określania warunków geologiczno-inżynierskich, dr Majer wygłosiła interesujący referat o cyfrowych danych wspomagających rozpoznanie podłoża budowlanego z wykorzystaniem Bazy Danych Geologiczno – Inżynierskich (BDGI) stanowiącej unikatowy w kraju zbiór cyfrowych danych o podłożu budowlanym.

Posadowienia obiektów inżynierskich – wyzwania i technologie 

Druga sesja techniczna pierwszego dnia Kongresu poświęcona była w dużej mierze wyzwaniom projektowym i realizacyjnym dotyczącym obiektów inżynierskich. Po przerwie kawowej połączonej z możliwością zwiedzania biznesowej wystawy wewnętrznej jako pierwszy zabrał głos wybitny autorytet z Politechniki Gdańskiej - prof. dr hab. inż. Kazimierz Gwizdała, członek ISSMFE, European Reginal Technical Committee 3 „Piles”, ERTC 3 oraz rzeczoznawca NOT w zakresie geotechniki i fundamentowania.

Obiekty mostowe posadowione są obecnie przede wszystkim w złożonych i skomplikowanych warunkach gruntowych. Projektowanie, obliczenia i wykonawstwo wymaga zatem niestandardowych metod. Klasyczne metody obliczeń i stosowane technologie muszą być modyfikowane oraz dostosowane do konkretnych, lokalnych warunków występujących w podłożu gruntowym - tłumaczył profesor w swoim wystąpieniu o wybranych zagadnieniach posadowienia obiektów mostowych.

Piotr Rychlewski - Instytut Badawczy Dróg i Mostów Fot. Quality Studio

Posadowienie to jednak nie wszystko, równie istotnym zagadnieniem są interakcje konstrukcji inżynierskich – o nich mówił ekspert z Instytutu Badawczego Dróg i Mostów, kierownik Pracowni Inżynierii Geotechnicznej w Zakładzie Geotechniki – Piotr Rychlewski. 

Podczas budowy mostów i wiaduktów często stawia się przeprawę, a potem wykonuje nasyp. To często się nie sprawdza, bo dwóch podwykonawców pracuje niezależnie. Nasyp wywiera parcie na przyczółek, a ten w efekcie się odkształca. Przy słabych gruntach przyczółek się obniża, a do góry wypływają np. torfy, wskutek czego dochodzi do zaciśnięcia dylatacji. Wiele takich obiektów istnieje w Polsce – przyznał specjalista.

Pale IS, trenchmixing, georuszty i grodzice winylowe – innowacyjne technologie w służbie geoinżynierii

Dalszą część merytoryczną poprowadzili prelegenci przybliżający słuchaczom technologie stosowane przy posadowieniach obiektów inżynierskich na różnych podłożach. O palach z iniekcyjnie poszerzaną podstawą – tzw. palach IS opowiedział Daniel Słowikowski z Polbud-Pomorze Sp. z o.o. – firmy będącej Sponsorem Złotym Kongresu.

Daniel Słowikowski, Polbud-Pomorze sp. z o.o. Fot. Quality Studio

Parametry geotechniczne na małych przestrzeniach baret zmieniały się diametralnie. Należało zmienić rozwiązanie baret z poszerzoną podstawą z odpowiednio makymalną nośnością pozwalającą na wypłycenie. Poszerzenie wykonano metodą iniekcji strumieniowej oraz niskociśnienowej. To połączenie trzech metod geotechnicznych pozwalające uniknąć przebić hydraulicznych - ekspert opisywał technologię na podstawie konkretnej realizacji - posadowienia estakady w ciągu drogi ekspresowej S6, obwodnica Koszalina.

Robert Sołtysik oraz Maciej Szczygielski z Soley sp. z o.o. (również Sponsora Złotego Kongresu) zaprezentowali zastosowanie metody trenchmixing (CDMM). Rożne rozwiązania dają różne rezultaty. Zaletą trenchmixingu jest homogeniczne wymieszania wszystkich warstw podłoża w pełnym profilu pionowym oraz zaczynem cementowym. Dopiero technologia CDMM daje jednorodny materiał. Próbki gruntu z podpór umożliwiają przygotowanie zarobów próbnych, a efekty podczas realizacji się sprawdzają. Można uzyskać fibrogruntobeton o bardzo dobrych parametrach – tłumaczył Robert Sołtysik, prezes spółki.

Fot. Quality Studio

O georusztach niezbędnych do bezpiecznego wprowadzania sprzętu na plac budowy oraz do stabilizowania dróg technologicznych mówił dr Remigiusz Duszyńskiego z firmy Tensar Polska, będącej Sponsorem Złotym Kongresu.

Kolejną technologią przybliżoną słuchaczom w Tomaszowicach były grodzice winylowe, w których produkcji i implementacji specjalizuje się Grupa Pietrucha (również Sponsor Złoty). Dawid Jasiński - geotechnik i doradca projektowy tak opisywał możliwość wykorzystania tej metody: Można budować długie grodzice, np. 13 m, a także stosować je z oczepem żelbetowym. Mają liczne zastosowania w budowie zbiorników retencyjnych, murów oporowych, a nawet wyspy dla ptaków, gdzie grodzice dają też schronienie awifaunie.

Geoinżynieryjne rozważania II sesji technicznej zakończył referat dr inż. Mateusza Richtera z Uniwersytetu Rolniczego, który omówił studium analityczno-numeryczne oceny stateczności ciężkich gąsienicowych maszyn budowlanych wykonujących pracę na podłożu słabonośnym z wykorzystaniem platform roboczych. Prelegent przedstawił także zaproponowany przez siebie i dr hab. inż. Aleksandra Urbańskiego z Politechniki Krakowskiej algorytm projektowania platform roboczych.

Budowa dróg, obiektów podziemnych i budowli liniowych

Wszystkich uczestników Kongresu zainteresowanych tematyką geotechniki i inżynierii drogowej z pewnością zaciekawiła III sesja techniczna. Po przerwie słuchacze mieli możliwość skorzystania z wiedzy i doświadczenia badaczy-naukowców oraz przedstawicieli wykonawców, a także producentów związanych z budownictwem drogowym, geoinżynieryjnym i obiektami liniowymi. 

dr hab. inż. Jędrzej Wierzbicki, prof. UAM, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Fot. Quality Studio

Ostatnia sesja techniczna tego dnia rozpoczęła się wykładem znamienitego przedstawiciela środowiska naukowego - dr hab. inż. Jędrzeja Wierzbickiego, profesora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza oraz członka Komisji Dokumentacji Geologiczno-Inżynierskich przy Ministrze Środowiska. Ekspert-badacz omówił kwestie szacowania ryzyka w aspekcie oceny właściwości geotechnicznych podłoża obiektów liniowych. Obiekty liniowe przecinają często grunty o niekorzystnych warunkach gruntowych. Standardowe rozpoznanie nie wystarcza, często trzeba powtarzać badania - przyznał specjalista.

Naturalną kontynuacją tematu było wystąpienie Pawła Pietrzykowskiego z firmy Widmo Spectral Technologies (Sponsora Srebrnego Kongresu), który mówił o danych spektralnych jako nowej jakości w dokumentowaniu geologicznym. Pomiary pozwalają na dobre interpretacje. Można rozróżnić np. warstwy żwiru od warstw gliny, woda nie zaburza obrazu. Widać też wydzielenie warstwy nasypu od warstwy podłoża czy piasków nad żwirami, gliny (zwykle tłumią sygnał, a w naszej metodzie nie) i piasku glinowego. Dzięki nim możemy podnosić jakość dokumentacji - przekonywał specjalista.

Kolejny prelegent - dr Adrian Ciołczyk z Politechniki Śląskiej skupił się na zagadnieniu dotyczącym zastosowania wybranych odpadów antropogenicznych w budownictwie drogowym. 

Know-how cenniejsze niż złoto

Praktycznym doświadczeniem z realizacji projektów z obszarów omówionych przez badaczy podzielili się przedstawiciele wykonawców i producentów – Sponsorów Srebrnych Kongresu, na co dzień mierzący się z geoinżynieryjnymi wyzwaniami konkretnych inwestycji. Ich wystąpienia domknęły ostatnią sesję techniczną pierwszego dnia kongresu. Należy w tym miejscu podkreślić, że wystąpienia przedstawicieli sponsorów Kongresu były także ogólnodostępne dla słuchaczy online w otwartej transmisji streamingowane live za pośrednictwem portalu inzynieria.com oraz fanpage Geoinżynieria drogi mosty tunele - GDMT.

Marek Dmochowski, CEMEX Fot. Quality Studio

Marek Dmochowski z CEMEX Polska opowiedział o trendach i możliwościach technicznych związanych ze stosowaniem różnego rodzaju mieszanek betonowych w  budownictwie geoinżynieryjnym i podziemnym. 

Przedstawiciel firmy HEADS sp. z o.o. - Rafał Leśniak - zapoznał słuchaczy z tajnikami technologii wierceń horyzontalnych - w szczególności z technologią płynów wiertniczych, konfiguracji zestawów do wiercenia otworów pilotowych oraz poszerzania otworu we wszystkich formacjach geologicznych.

O systemach miksujących firmy HANY opowiedział Tomasz Gądek, przedstawiciel JL Maskiner w Polsce sp. z o.o. będącej dystrybutorem marki na terenie naszego kraju. Natomiast o  zastosowaniu keramzytu w geotechnice i inżynierii drogowej, jako metodzie która pozwala na gruntach nienośnych, bez posadowienia pośredniego wykonać drogę z gwarancją, że nie będzie osiadała, referat wygłosił Sławomir Dekert, kierownik rynku geotechnicznego w Leca Polska sp. z o.o. 

Lepsza przyszłość zaczyna się od rozmowy 

Zwieńczeniem pierwszego dnia Kongresu była debata „Dobre praktyki realizacji inwestycji geotechnicznych”, w której głos zabrali przedstawiciele wszystkich stron procesu inwestycyjnego.

Debata – Dobre praktyki realizacji inwestycji geotechnicznych / fot. Quality Studio

O tym, jak usprawnić komunikację, a co za tym idzie realizację inwestycji, poczynając od przetargu, poprzez projekt, dobór technologii oraz produktów, aż do samego wykonawstwa rozmawiali: 

• Remigiusz Duszyński - Business Development Manager w firmie Tensar
• Michał Januszewski - dyrektor wykonawczy ArcelorMittal
• Dawid Jasiński - geotechnik i doradca projektowy w Grupie Pietrucha
• Marcin Pomierny - kierownik projektu w Keller Polska
• Szymon Reichmann - team leader w firmie Strabag
• Andrzej Repel - regionalny dyrektor sprzedaży AARSLEFF sp. z.o.o.
• Daniel Słowikowski - dyrektor Zespołu Robót Geotechnicznych w firmie Polbud Pomorze
• Robert Sołtysik - prezes spółki Soley 
• Tomasz Żuchowski - p.o. Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad

Dyskusję wyznaczającą nowe branżowe trendy prowadzili: Grzegorz Kacprzak, adiunkt w Zespole Geotechniki, Mostów i Budowli Podziemnych Instytutu Dróg i Mostów na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej oraz dr inż. Jacek Kawalec z Politechniki Ślaskiej, przewodniczący Komitetu Technicznego TC-Stabilization Międzynarodowego Stowarzyszenia Geosyntetcznego IGS.

Debata – Dobre praktyki realizacji inwestycji geotechnicznych / fot. Quality Studio

Uczestnicy debaty poruszali też kwestie związane z ochroną środowiska i zmniejszeniem emisyjności dwutlenku węgla: Realizujemy wielomiliardowe inwestycje w rozwiązania redukujące emisje o kilkadziesiąt procent. Mamy strategię osiągnięcia neutralności emisyjnej. Np. zielone grodzice powstają z wykorzystaniem odnawialnych żródeł energii. Mało jest odbiorców, brakuje regulacji - mówił Michał Januszewski, dyrektor ArcellorMittal.

Życie pokazuje, że praktyka jest trudniejsza niż plany i debaty. rynek ma technolgie i procesy, ale trudne do wdrożenia. Są problemy z uzyskaniem decyzji środowiskowych, które wymagają stosowania rozwiązań ograniczających wpływ na środowisko. Czas życia obiektu jest różnie pojmowany. Gospodarka cyrkularna to np. destrukt. To wciąż odpady i trudno je wbudowywać podczas budowy dróg - przyznał Tomasz Żuchowski p.o. Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad.

Tunele i budownictwo podziemne – nieunikniony rozwój infrastruktury

Obrady drugiego dnia Kongresu Geoinżynieria i Budownictwo Podziemne (środa, 21 września 2022 r.) rozpoczęły się od niezwykle interesującej debaty Sponsora Platynowego kongresu, firmy Keller Polska sp. z o.o.

Debata sponsora platynowego Keller Polska sp. z o.o. – kobiecy standard nie trend. W jakim stopniu tworzymy przyjazne środowisko pracy w branży? Co osiągnęliśmy, a co możemy więcej. / fot. Quality Studio

Dyskusję pod hasłem „Kobiecy standard, nie trend. W jakim stopniu tworzymy przyjazne środowisko pracy w branży? Co osiągnęliśmy, a co możemy więcej?” poprowadziła Małgorzata Bednarska, dyrektor zarządzająca Keller Polska. Wzięły w niej udział: 

• Izabela Ciemięga – dyrektor personalny i członek zarządu Mota-Engil Central Europe S.A.
• Anna Karyś-Sosińska – dyrektor Zarządzania Zasobami Ludzkimi w Budimex S.A
• dr inż. Natalia Schmidt-Polończyk z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie
• prof. dr hab. inż. Anna Siemińska-Lewandowska z Politechniki Warszawskiej, 
• Urszula Tomczak – główny projektant i główny ekspert w Soletanche Polska sp. z o.o. 

Ekspertki rozmawiały między innymi o przyczynach niewielkiego odsetka pań na budowach oraz o tym, w jaki sposób można zachęcić kobiety do wybierania kariery inżynierskiej. Dyrektor personalna Budimexu przyznała, że korporacyjna kultura pracy sprzyja zatrudnianiu kobiet, ale kobiety aplikują do pracy w branży inżynieryjnej w ograniczonym zakresie. 

Od lewej: prof. Anna Siemińsla-Lewandowska, Urszula Tomczak - Soletanche Polska Fot. Quality Studio

Na Politechnice Warszawskiej mamy około 35% kobiet. Nie stawiamy żadnych barier. Ale niewielki udział pań w branży budowlanej to też ich wybór. Zwykle nie chcą jeździć po budowach w całej Polsce - zauważyła prof. Anna Siemińska-Lewandowska.

Tunele. Nowoczesne metody, najciekawsze realizacje

Zaraz po zakończeniu debaty pierwszą sesję techniczną otworzył Arlond Dix, prezes International Tunneling and Underground Space Association, który dzięki połączeniu online skierował do uczestników Kongresu słowa uznania i życzenia interesujących obrad. Podkresił, że budownictwo podziemne i tunele to jedna z kluczowych branż służąca zrównoważonemu rozwojowi. Jestem przekonany, że Polska także zmierza w tym kierunku. To ważne w tych trudnych czasach - podkreślił uznany specjalista.

prof. dr hab. inż. Anna Siemińska-Lewandowska, Politechnika Warszawska / fot. Quality Studio

Następnie głos zabrała prof. dr hab. inż. Anna Siemińska-Lewandowska z Politechniki Warszawskiej. Jej wystąpienie dotyczyło metody tarczowej budowy tuneli. Naukowiec o uznanym dorobku przedstawiła najciekawsze realizacje ostatnich lat. Profesor zaprezentowała przykłady tuneli wybudowanych na świecie tarczami zmechanizowanymi o rekordowych średnicach, długościach i głębokościach.  Z powodu nieobecności dr hab. inż. Moniki Mitew-Czajewskiej z Instytutu Dróg i Mostów Politechniki Warszawskiej, która z niezależnych przyczyn nie była w stanie dotrzeć do Tomaszowic, jej referat dotyczą krajowych realizacji tuneli komunikacyjnych również został wygłoszony przez profesor Siemieńską-Lewandowską.

Tematykę tunelową kontynuował kolejny znakomity przedstawiciel świata nauki, prof. dr hab. inż. Marek Cała, dziekan Wydziału Inżynierii Lądowej i Gospodarki Zasobami Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, który skupił się na omówieniu aktualnych problemów budownictwa tunelowego w Polsce. 

prof. dr hab. inż. Marek Cała, Akademia Górniczo-Hutnicza / fot. Quality Studio

Problemem jest prawo budowlane kontra prawo górnicze i geologiczne. Prawa budowlanego nie stosuje się do wyrobisk górniczych, natomiast górnicze i budowlane nie jest stosowane do budowy tuneli metodami TBM – wyjaśniał ekspert i podawał konkretne przykłady: Są problemy z odpowiedzialnością za inwestycje i nadzór. W tunelu w ciągu S7, czyli zakopianki działa zakład górniczy. Wątpliwości budzi też kwestia odpowiedzialności za np. materiały wybuchowe.

Po wystąpieniach naukowców nadszedł czas na prelekcje branżowych przedstawicieli sektora wykonawców i producentów będących Sponsorami Srebrnymi Kongresu. Paweł Kraciuk z Herrenknecht AG kompleksowo zaprezentował nowoczesne metody drążenia tuneli metodami Variable Density (VD) oraz TBM. - Do Honkongu dostarczyliśmy TBM z tarczą o średnicy 17,3 m. To złożone urządzenie z zapleczem odprowadzającym urobek i oczyszczającym płuczkę - opowiadał o dokonaniach firmy.

Natomiast Paweł Niewiadomski z Haba-Beton przedstawił, z punktu widzenia producenta rur, co powoduje, że produkt dostarczany na budowę jest godny zaufania i długowieczny w użytkowaniu. Nasz największy zakład prefabrykacji ma powierzchnię 30 ha i jest rekordowy w Europie. Produkujemy w nim m.in. rury betonowe i żelbetowe, rury do mikrotunelowania, odwodnienia liniowe czy zbiorniki retencyjne - tłumaczył specjalista.

Budowa tuneli - wyzwania i doświadczenia

Po przerwie, drugą sesję techniczną otworzyło wystąpienie Oliviera Vion'a, który mówił o projektach tunelowych oraz wykorzystaniu przestrzeni podziemnej dla zrównoważonego transportu, ekologii i bioróżnorodności.

Olivier Vion, International Tunneling and Underground Space Association Fot. Quality Studio

Zrównoważony rozwój wymaga stosowania różnych metod, także w budownictwie podziemnym. Chcemy przekonać decydentów, że budowa tuneli wpisuje się w tę koncepcję. Schodząc pod ziemię chronimy obszary na powierzchni. Tunele drogowe, kolejowe, infrastruktura kanalizacyjno-wodociągowa czy zbiorniki retencyjne pod ziemią pomagają chronić środowisko. Branża tunelowa rośnie na całym świecie, a zejście pod ziemię uwalnia tereny na powierzchni. Zmniejszają się zatory w gęsto zabudowanych miastach, nie dochodzi do niszczenia środowiska - mówił w swym referacie dyrektor wykonawczy ITA-AITES.

Jako następny prelegent zabrał głos dr. inż. Rafała Sieńko z Politechniki Krakowskiej. Przedmiotem jego wystąpienia było zagadnienie monitoringu konstrukcji obiektów tunelowych czujnikami światłowodowymi DFOS. 

Po nim, Marcin Itczak z Keller Polska sp. z o.o. podzielił się doświadczeniami wynikającymi z zadania polegającego na zabezpieczeniu skarp dla potrzeb wykonania portali tunelowych na budowie drogi ekspresowej S1, czyli obejścia Węgierskiej Górki. Zabezpieczamy wszystkie skarpy, 29 miejsc na trasie. 2 tys. metrów pali. Duży zakres prac, cztery rodzaje zabezpieczeń – relacjonował specjalista i podawał szczegóły: W jednym z portali znajdowały się pustki powodujące duży odpływ zaczynu podczas gwoździowania. Połączono techniki gwoździ i iniekcji, to rozwiązało problem. W kolejnym portalu wykonano podwójną palisadę chroniącą przed zsuwem. Najtrudniejszy był portal północny. W podłożu były miękoplastyczne soczewki gruntu. Spowodowało to znaczne zwiększenie zakresu prac. Zastosowano 6 tys. gwoździ zamiast planowanych 3 tys.

Arkadiusz Gaczewski, ArcelorMittal Syców sp. z o.o. / fot. Quality Studio

Kolejne wystąpienie merytoryczne przygotował Arkadiusz Gaczewski ze spółki ArcelorMittal Fibres specjalizującej się w wytwarzaniu produktów stosując technologię przeciągania drutu. Jego prelekcja dotyczyła włókien stalowych jako jedynego zbrojenia segmentów obudowy tuneli.

Przed udaniem się na przerwę, uczestnicy Kongresu mieli jeszcze okazję zapoznać się z prelekcją Rosario Russo z IRB Biuro Projektów Sp. z o.o., który swym referacie przedstawił wybrane aspekty projektowania tunelu T-1 o długości 2255 m i średnicy 14,65 m, budowanego w ciągu drogi ekspresowej S19. Omówił także charakterystykę techniczną podziemnego obiektu i warunki geologiczno-inżynierskie fliszu karpackiego w rejonie tunelu. Ekspert poruszył temat drążenia za pomocą tarczy mechanicznej, a także aspekty projektowania geotechnicznego i konstrukcyjnego obiektu. Na zakończenie prelegent przedstawił wybrane konstrukcje tymczasowe w rejonie portali: kołyskę startową dla tarczy oraz startową konstrukcję oporową.

Jak zapewnić bezpieczeństwo w tunelach?

Wystąpienia III sesji technicznej koncentrowały się wokół niezwykle istotnego zagadnienia, jakim jest bezpieczeństwo obiektów tunelowych. 

dr inż. Natalia Schmidt-Polończyk, Akademia Górniczo-Hutnicza / fot. Quality Studio

Ze względu na charakterystykę geometryczną tuneli drogowych skutki sytuacji niebezpiecznych mogą mieć inną skalę w porównaniu do otwartych przestrzeni drogowych. Konsekwencje wypadków w częściowo zamkniętych przestrzeniach, takich jak tunele, mogą być znacznie poważniejsze. Istnieje również prawdopodobieństwo rozprzestrzeniania się ognia na inne pojazdy, powodując wzrost mocy pożaru - podkreślała dr inż. Natalia Schmidt-Polończyk, adiunkt na Wydziale Inżynierii Lądowej i Gospodarki Zasobami Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, która jest współautorką pierwszych w Polsce naukowych badań ewakuacji ludzi w rzeczywistych tunelach drogowych w warunkach zadymienia. Wnioskami płynącymi z tych badań podzieliła się w swoim wystąpieniu z uczestnikami Kongresu.

O bezpieczeństwie przeciwpożarowym parkingów podziemnych, ze szczególnym uwzględnieniem prawd i mitów dotyczących rozwiązań stalowych w tym aspekcie, wypowiedział się przedstawiciel Sponsora Generalnego Kongresu - firmy ArcelorMittal - Paweł Szmyt. W przypadku pożaru grodzice się nie topią. Projektujemy je tak, by były odporne na ogień w określonym czasie. W przypadku parkingów podziemnych zabezpieczenia określa dyrektywa, muszą ograniczać rozprzestrzenianie się płomieni - tłumaczył prelegent.

Paweł Szmyt, ArcelorMittal / fot. Quality Studio

Natomiast o tym, co należy robić, by do pożaru w tunelu nie doszło, mówił Jacek Ćwikliński z firmy Promat Techniczna Ochrona Przeciwpożarowa. Podczas wystąpienia zwrócił uwagę na istotne elementy związane z zagadnieniem bezpieczeństwa pożarowego, które należy uwzględniać w trakcie projektowania tuneli. Każda konstrukcja musi być projektowana z uwzględnieniem różnych zagrożeń, nie tylko pożarów. Projektowanie odbywa się z wykorzystaniem krzywej ogniowej. Uwzględnia się obciążenie ogniowe. Podczas pożaru obniża się granica plastyczności, pojawiają się odkształcenia i utrata liniowej relacji wydłużenie i naprężenia - wyjaśniał.

Kolejny prelegent, Rafał Pełka z Pentol-Enviro Polska sp. z o.o. przedstawił obecne trendy i kierunki rozwoju aparatury do monitoringu atmosfery w tunelach, ze szczególnym uwzględnieniem aspektów technicznych i legislacyjnych. Niedawno pojawiła się bardzo rozbudowana norma ISO. Trwają prace nad europejską normą dla monitoringu. W Polsce obowiązuje rozporządzenie. Cel monitorowania ma służyć optymalnemu ustawieniu wentylacji, także do skutecznej ewakuacji - tłumaczył ekspert.

Natomiast Jan Zając z Voltar System sp. z o.o., w wystąpieniu kończącym trzecią sesję techniczną, omówił systemy bezpieczeństwa w tunelach drogowych na przykładzie niedawno otwartej Trasy Łagiewnickiej w Krakowie. 

Debata ekspertów. Perspektywy rynku budownictwa tunelowego

Na zakończeni części naukowej uczestnicy Kongresu mieli okazję przysłuchiwać się debacie, „Co czeka rynek realizacji budownictwa tunelowego w najbliższych latach?” Zwiększone koszty wykonawstwa znacząco wpłynęły na realizację inwestycji. O tym, jakie środki przedsięwziąć, aby inwestycje infrastrukturalne realizowane były w jak najszerszym zakresie, a także jak usprawnić komunikację pomiędzy różnymi stronami procesu inwestycyjnego, poczynając od przetargu, poprzez projekt, dobór technologii oraz produktów, aż do samej realizacji dyskutowali przedstawiciele inwestorów, generalnych wykonawców, wykonawców branżowych, a także producentów i dostawców.

Debata – co czeka rynek realizacji budownictwa tunelowego w najbliższych latach / fot. Quality Studio

W debacie, którą poprowadzili prof. dr hab. inż. Anna Siemińska-Lewandowska i prof. dr hab. inż. Marek Cała wzięli udział:

• Jacek Ćwikliński - kierownik rozwoju technicznego w Promat - Techniczna Ochrona Przeciwpożarowa
• Krzysztof Migdał – członek zarządu spółki Trasa Łagiewnicka S.A
• Rafał Pełka - menedżer techniczny w Pentol Enviro Polska sp. z o.o.
• Sławomir Płyś - dyrektor w Keller Polska
• Bogusław Przebinda - koordynator robót podziemnych w firmie Gulermak - oddział w Polsce
• Urszula Tomczak - główny projektant i główny ekspert w Soletanche Polska sp. z o.o.
• Tomasz Żuchowski - p.o. Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad. 

Skok cen materiałów i robót jest nieprawdopodobnie wysoki. Musimy ustabilizować sytuację we współpracy z zamawiającymi. Najtrudniejszą sytuację mają firmy na kontraktach ryczałtowych. Trzeba działać natychmiast. Mechanizm waloryzacyjny istnieje, ale nie dla podwykonawców – alarmował Sławomir Płyś.

Urszula Tomczak - Soletanche Fot. Quality Studio

Trudno nie startować w wielkich przetargach tunelowych. Ale kontrakty ryczałtowe nie będą się sprawdzać – potwierdziła Urszula Tomczak. Jednak przedstawiciel GDDKiA uspokajał: Tunele to pewne novum w Polsce, użytkowane są dwa tunele drogowe w Lalikach i pod Ursynowem. Dziewięć jest w budowie, a sześć w fazie projektowania. Będzie więcej zamówień. Nabieramy doświadczenia. Kosztów nie unikniemy, na ceny energii nie mamy wpływu. Nie warto rywalizować ceną w przetargach.

Uroczysta gala, prestiżowe Tytany, wyjątkowa wycieczka

Wieczorem drugiego dnia Kongresu odbyła się uroczysta gala wręczenia nagród TYTAN 2022. Są znane, rozpoznawalne i cenione. Decyzję o tym, komu przyznać nagrodę, podejmuje jury, w skład którego wchodzą uznani eksperci – uczestnicy rynku i przedstawiciele ośrodków naukowych, badawczych oraz branżowych stowarzyszeń.

Członkowie komisji rozdzielili pulę punktów w każdej kategorii. Po ich zsumowaniu wyłoniono laureatów. 

Uroczysta Gala, Rozdanie Nagród TYTAN 2022 / fot. Quality Studio

Listę kongresowych atrakcji zamknęła wycieczka techniczna na plac budowy północnej obwodnicy Krakowa w ciągu drogi S52, na którą można było się wybrać w czwartek 22 września przed południem. Uczestnikom towarzyszli i służyli fachową wiedzą przedstawiciele Gurelmak Polska – głównego wykonawcy robót zleconych przez GDDKiA oraz Polską Spółkę Gazownictwa.

Kolejna edycja Kongresu Geoinżynieria i Budownictwo Podziemne już za rok – 19-21 września 2023 r. Już dziś zapraszamy.

Przeczytaj także: Kongres Geoinżynieria i Budownictwo - TYTANY 2022 wręczone

Sponsorzy Kongresu Geoinżynieria i BUdownictwo Podziemne: