W poprzednich trzech edycjach zgłoszono łącznie 240 projektów i 110 nominacji, a nagrodzono 30 projektów i osobowości.

Ceremonia wręczenia nagród 2018. Fot. International Tunnelling Association

Chiny, jako gospodarza tegorocznej ceremonii, wybrano nieprzypadkowo. Kraj ten mierzy się ze zwiększającym się brakiem przestrzeni – aby zaradzić temu problemowi, nieustannie rozwijane są innowacyjne projekty obejmujące przekształcenie przestrzeni zurbanizowanych. Największym jednak wyzwaniem jest budowa i modernizacja infrastruktury transportowej (głównie kolejowej) i przesyłowej (przede wszystkim obejmującej dostawy energii). Wiceprezes ITA, Jinxiu Yan, podkreśliła w swoim przemówieniu znaczenie przestrzeni podziemnej dla rozwoju chińskiej infrastruktury w ciągu ostatnich czterech dekad: Mimo trudnych warunków geologicznych oraz środowiskowych przez ostatnie 40 lat wybudowano w Chinach 45 tys. km tuneli.

Zestawienie ITA Tunelling Awards prezentuje się następująco:

• Projekt roku – duży (o wartości wyższej niż 500 mln EUR) – Tunel zatapiany w ciągu przeprawy mostowo-tunelowej Hong Kong­–Zhuhai–Makau (Chiny)

Budowa tego tunelu z 33 elementów o długości 180 m  wysokości 11,4 m i szerokości 37,95 m (całkowita długość tunelu to 6,7 km) zajęła osiem lat. Zatopiono go na głębokości 5,6 km, z pozostałymi częściami przeprawy (odcinkami mostowymi) łączą tunel wyspy. Łącznie przeprawa liczy 29 km i znajduje się w ciągu 55-kilometrowego odcinka autostrady. Otwarto ją w październiku br.

• Projekt roku (o wartości pomiędzy 50 a 500 mln EUR) - The Queershan Tunnel w ciągu drogi krajowej nr 317 (Chiny)

The Queershan Tunnel w ciągu drogi G317 budowano przez pięć lat; włączono go do eksploatacji w 2017 r. Realizacja projektu była ogromnym wyzwaniem z uwagi na konieczność pracy w terenie znajdującym się na dużej wysokości, w dodatku w bardzo niskich temperaturach. Konieczne okazało się też przekroczenie autostrady Syczuańsko-Tybetańskiej. Wartość projektu wyniosła 150 mln EUR. Warto nadmienić, że wszystkie prace wykonano w terminie, a ponadto nie zarejestrowano żadnych wypadków przy pracy.

Queershan Tunnel. Fot. CRI Türkçe/Twitter

• Projekt roku (o wartości do 50 mln EUR) – Budowa Zarbalizadeh Shallow Tunnel pod funkcjonującym odcinkiem linii kolejowej (Iran)

W ramach tego projektu wybudowano tunel pomiędzy wschodnią a zachodnią częścią Teheranu, stolicy Iranu, w celu zwiększenia przepustowości infrastruktury transportowej. Teheran jest miastem o dużym zagęszczeniu populacji (18 023 os./km², dla porównania w polskiej stolicy jest to zaledwie 3412 os./km²), dlatego władze nieustannie podejmują próby zwiększenia przepustowości obiektów infrastrukturalnych. Tunel Zarbalizadeh powstał pod linią metra (pociągi przejeżdżały co trzy minuty, wioząc każdego dnia łącznie 550 tys. podróżnych) oraz pod linią kolei północno-południowej (40 tys. pasażerów i tony dóbr dziennie). Prace tunelowe zakończono w czerwcu 2017 r., a łączna wartość inwestycji to 6,5 mln EUR.

• Innowacyjna technologia roku – Metoda zmechanizowana wykorzystująca tarczę EPB w kształcie podkowy/litery U, zastosowana po raz pierwszy na budowie Baicheng tunnel (Chiny)

W tej zmechanizowanej metodzie drążenia tuneli wykorzystuje się zamontowaną w maszynie TBM (ang. Tunnel Boring Machine) tarczę EPB w kształcie podkowy/litery U. W porównaniu z tradycyjną, okrągłą tarczą, nowy typ tarczy ma być tańszy w produkcji i efektywniejszy w eksploatacji. Po raz pierwszy zastosowano ją na budowie kolejowego tunelu Baicheng, który połączył zachodnią część Mongolii Wewnętrznej i Chiny Centralne. Wymiary tarczy to 10,95 x 11,9 m. Koszt realizacji projektu wyniósł 60 mln EUR.

• Produkt/Innowacyjny sprzęt roku – Wielofunkcyjny, magazynujący energię luminescencyjny materiał do stosowania w zrównoważonym, energooszczędnym oświetleniu w tunelach (Chiny)

Wygraną temu produktowi zapewniły: możliwość magazynowania energii, opóźnienia luminescencji, uwalniania ujemnych jonów tlenu, odporność na brud, samoczyszczenie i antystatyczność. Może być wykorzystywany w produkcji powłoki tunelu, znaków drogowych, oznaczeń chodnika. Spełnia wszelkie wymagania dotyczące bezpieczeństwa i komfortu, jest przyjazny środowisku i efektywny energetycznie. Może być zarówno częścią oświetlenia, jak i dekoracji.

• Innowacyjna koncepcja wykorzystania przestrzeni podziemnej – Norweskie Muzeum Wysadzania Skał (Norwegia)

Norweskie Muzeum Wysadzania Skał jest podziemnym muzeum, zlokalizowanym niedaleko miasteczka olimpijskiego w Lillehammer w Norwegii. Inwestycję tę zrealizowano już 25 lat temu w celu uczczenia wkładu tego kraju w historię branży tunelowej. W muzeum znaleźć można m.in. wystawę obejmującą sprzęt wykorzystywany w ramach różnych metod tunelowania, aż do drążenia maszynami TBM. Prawdopodobnie jest to jedyne muzeum tunelowania na świecie.

Norwegian Rock Blasting Museum. Fot. lillehammer.com

• Inicjatywa roku dotycząca bezpieczeństwa – ROBY 850 Półautomatyczny robot wiertniczy (Hong Kong, Chiny)

Przez trzy ostatnie lata zespoły Bouygues TP R&D, we współpracy z Dragages Hong Kong, opracowywały projekt bardzo specyficznego narzędzia. Ma ono zastąpić człowieka w większości czynności związanych z wierceniem i montażem instalacji w tunelach. ROBY 850 Semi-Automatic Drilling Robot. ROBY 850 powstał, aby zwiększyć bezpieczeństwo na placu budowy oraz efektywność pracy.  

• Młody tunelowiec roku – Giuseppe M. Gaspari (Włochy)

Giuseppe M. Gaspari urodził się 14 listopada 1983 r. Z wykształcenia jest inżynierem, tytuł magistra uzyskał dwukrotnie: w dziedzinie geotechniki oraz tunelowania i maszyn TBM. Obecnie jest zastępcą kierownika projektu West Vaughan Sewage Servicing Project, w ramach którego powstaje 14-kilometrowy tunel kanalizacyjny z dziewięcioma otworami startowymi w Greater Toronto Area (Kanada); pracuje też jako Design Project Manager w Suffolk Outfall w Nowym Jorku (USA).

• Nagroda za osiągnięcia życia Achievement Award ­– dr Evert Hoek (Kanada)

Dr Evert Hoek pochodzi w Zimbabwe. Ukończył studia na uniwersytecie kapsztadzkim, na kierunku inżynieria mechaniczna. Jako młody naukowiec, pod koniec lat 50. XX w., zajmował się kwestią kruchego pękania w przypadku wysadzania skał w głębokich kopalniach w Południowej Afryce. Jest członkiem Royal Academy of Engineering (Wielka Brytania), Foreign Associate US National Academy of Engineering oraz Canadian Academy of Engineering. Opublikował ponad 100 artykułów i trzy książki. Pracował jako konsultant przy dużych projektach inżynieryjnych, w tym kopalnianych, w 35 krajach (inwestycje obejmowały m.in. budowę zapór, elektrowni wodnych, tuneli).

International Tunnelling Association – Association Internationale des Travaux en Souterrains ITA-AITES (obecnie International Tunnelling and Underground Space Association (www.ita-aites.org) – Międzynarodowe Stowarzyszenie Budowy Tuneli oraz Przestrzeni Podziemnej powstało w 1974 r. Polska jest reprezentowana w ITA od 1978 r. przez Podkomitet Budownictwa Podziemnego Polskiego Komitetu Geotechniki.

Przeczytaj także: Metro to marzenie wielu polskich miast. Realne?