10. Tunel Toven, Norwegia

Tunel Toven. Fot. Jan Frederik Eliassen/Statens Vegvesen

Długość: 10,66 km

Tunel drogowy o dokładnej długości 10 665 m wydrążony został w północnej Norwegii. Budowę rozpoczęto w 2010 r., a otwarcie nastąpiło 22 listopada 2014 r. Znajduje się w ciągu drogi powiatowej nr 78, łączy Leirfjord oraz Vefsn w powiecie Nordland. Przed jego otwarciem jedyną trasą była wąska, stroma i kręta szosa wzdłuż Vefsnfjorden na południe od Toven. Tam kierowcy korzystali z tunelu Kornes, ale podróże całą trasą wiązały się z ryzykiem. Toventunnelen zastąpił ten trakt i skrócił drogę powiatową o 8 km, a czas jazdy o 10–20 min. Przeprawę można przejechać autobusem, przy portalach są przystanki. To ważne dla pieszych i rowerzystów, którym nie wolno wjeżdżać lub wchodzić do tunelu. Toven był pierwszym obiektem wyposażonym w oświetlenie LED. Budowa kosztowała równowartość około 550 mln zł.

9. Tunel Folgefonna, Norwegia

Tunel Folgefonna. Fot. Area1970/wikimedia

Długość: 11,15 km

Podziemna trasa (nor. Folgefonntunnelen) w ciągu drogi powiatowej nr 49 w powiecie Vestland łączy wioskę Eitrheim, gminy Odda i Kvinnherad oraz Ullensvang. Przebiega pod lodowcem Folgefonna i parkiem narodowym. Obiekt budowano w latach 1998–2001. Po oddaniu go do użytku podróże skróciły się z 4 godz. do 10 min. Po otwarciu zbudowanego w niewielkiej odległości tunelu Jondal (10,4 km) znacznie zmniejszyła się odległość drogowa (przejazd wymaga też promu) między Oddą a Bergen. Także trasę od Oslo do Bergen pokonuje się szybciej niż autostradą E14. Jest ona też mniej wrażliwa na zimowe burze śnieżne od drogi krajowej nr 7 (najkrótszej między stolicą Norwegii a Bergen).

8. Tunel Eysturoyartunnilin, Wyspy Owcze

Tunel Eysturoyartunnilin. Fot. estunlar.fo

Długość: 11,24 km

Najdłuższy tunel (ang. Eysturoy Tunnel) na Wyspach Owczych wydrążono w latach 2016–2020. Ma dwupasową jezdnię, po której można jechać z prędkością do 80 km/godz. Jego długość wynosi 11 238 m, a szerokość 10,5 m. Przebiega pod Atlantykiem, na głębokości 189 m pod poziomem oceanu. Podczas budowy wybrano ponad 1 mln m³ skał, a dostawy materiałów wymagały 138 tys. kursów ciężarówkami. Wykorzystano 40 tys. m³ betonu natryskowego, zamontowano 150 km kabli. Tunel ma kształt Y i jest pierwszym obiektem z podmorskim rondem. Oświetlenie LED jest zmienne i różnokolorowe. Podczas przejazdu można na specjalnym kanale radiowym FM 97 posłuchać tunelowej muzyki inspirowanej robotami budowlanymi i nagrywanej w ich trakcie. Podmorska trasa łączy Tórshavn z miastami Strendur i Runavík. Od tej pierwszej miejscowości do ronda długość przeprawy liczy 7460 m, a odnogi do dwóch pozostałych mają długości odpowiednio 1625 m i 2153 m. Łącznie to 11 238 m. Podróże między miastami skróciły się z 55 km do 17 km, a przejazd zajmuje 15 min (wcześniej wynosił ponad 1 godz.). Koszt budowy wyniósł około 1,650 mld zł (360 mln euro).

7. Tunel Gudvangen, Norwegia

Tunel Gudvangen. Fot. Rüdiger Stehn/wikimedia

Długość: 11,43 km

Tunel Gudvanga (nor. Gudvangatunnelen, Gudvangentunnelen) znajduje się w gminie Aurland w powiecie Vestland w zachodniej części Norwegii. Przebiega w ciągu europejskiej trasy E16 i łączy Gudvangen z doliną Undredalen. Budowę rozpoczęto w 2016 r., a obiekt otwarto 17 grudnia 1991 r. Na trasie 500 m od wschodniego portalu przeprawy znajduje się tunel Flenja, o 1 km oddalona jest podziemna przeprawa Fretheim, a o 7 km Lærdal. Na odcinku E16 o długości 51,5 km tunele mają 43 km.

W obiekcie i jego pobliżu doszło do wypadków. W sierpniu 2013 r. pożar ciężarówki spowodował, że 55 osób trafiło do szpitala. Dwa lata później zapalił się autobus turystyczny, a pod koniec marca 2019 r. spłonęła ciężarówka. Ewakuowano 33 ludzi, czworo trzeba było hospitalizować. Tunel zamknięto na kilka dni z powodu uszkodzenia sklepienia.

6. Tunel Mont Blanc, Francja/Włochy

Portal tunelu Mont Blanc po stronie francuskiej. Fot. Roschue/wikimedia

Długość: 11,61 km

Tunel łączy Chamonix we Francji z Courmayeur we Włoszech poprzez francuską drogę krajową nr 205 i włoską Traforo T1. Znajduje się na jednym z głównych transalpejskich szlaków transportowych pod górą Mont Blanc, a dokładniej pod Aiguille du Midi. Od jej szczytu dzieli go odległość 2480 m. Z Włoch przechodzi tędy jedna trzecia ładunków do Europy Północnej. Obiekt skraca trasę z Francji do Turynu o 50 km, a do Mediolanu o 100 km. Umowę włosko-francuską w sprawie jego budowy podpisano w 1949 r., a drążenie prowadzono w latach 1959–1962. Otwarcie nastąpiło 19 lipca 1965 r.

Tunel liczy 11 611 km, jego szerokość wynosi 8,6 m, a wysokość 4,35 m. Przejeżdża przez niego średnio około 5000 pojazdów na dobę. W 1999 r. doszło tu do tragicznego pożaru, w którym zginęło 39 osób. Jednym z powodów był brak koordynacji między dwoma operatorami (włoskim i francuskim). W efekcie obiektem zarządza jeden. Po tym zdarzeniu tunel zamknięto na trzy lata, prowadzono remont i zainstalowano nowy system przeciwpożarowy.

Do budowy alpejskiej przeprawy użyto 711 ton materiałów wybuchowych, by wysadzić 555 tys. m³ skał. Do podparcia sklepienia użyto 60 tys. ton cementu, 300 ton stali, ponad 771 tys. śrub i 6900 żerdzi wiertniczych.

Alternatywna trasa między oboma państwami prowadzi przez tunel Fréjus odległy o 170 km. W sierpniu 2023 r. lawina kamienna zablokowała możliwość przejazdu pojazdów na dwa tygodnie i pociągów na dwa miesiące. W efekcie przełożono remont nawierzchni tunelu Mont Blanc. Aktualnie planowany jest na 15 tygodni w 2024 r.

5. Tunel Fréjus, Francja/Włochy

Wnętrze tunelu Fréjus. Fot. SFTRF

Długość: 12,90 km

Budowę jednonawowego obiektu rozpoczęto w 1974 r., a otwarto go 12 lipca 1980 r. Budowa pochłonęła 700 mln euro (w cenach z 2005 r.). W efekcie zakończono wahadłowe przewozy autobusowe przez tunel kolejowy Fréjus. Podziemną trasę poprowadzono pod przełączą Col du Fréjus w Alpach Kotyjskich. Łączy miasta Modane we Francji i Bardonecchia we Włoszech. To kolejny ważny szlak transalpejski. Do tunelu drogowego prowadzą autostrada A32 Torino–Bardonecchia oraz szosy SS335 z Oulx, która łączy się z SS24 od strony włoskiej. Od francuskiej dojeżdża się autostradą A43 z Lyonu i Chambéry. Tunel przy długości 12 895 m ma szerokość 9 m.

Po wypadku w tunelu Mont Blanc przeprowadzono prace mające poprawić bezpieczeństwo. Maksymalną prędkość ograniczono do 70 km/godz., odległość między pojazdami musi wynosić minimum 150 m. Obiekt wyposażono w czujniki dymu i płomieni oraz system kamer wykrywających prędkość ruchu, a także ogień i dym. Co 130 m rozmieszczono hydranty zasilane wodą z dużych zbiorników. Jest tu 11 punktów bezpieczeństwa z telefonami i głośnikami. Wydzielono kanał wentylacyjny sterowni oddzielony od tunelu parą drzwi przeciwpożarowych. Przy portalach detektory sprawdzają temperaturę pojazdów.

Mimo tych środków w 2005 r. w pożarze zginęło dwóch kierowców. Później doszło jeszcze do trzech takich zdarzeń, na szczęście bez ofiar śmiertelnych.

W 2014 r. ukończono budowę drugiej nawy, miała być oddana do użytku w 2020 r., ale wciąż jest nieczynna. Być może zostanie otwarta jeszcze w 2023 r. Instalacje są niemal gotowe, muszą jeszcze przejść testy.

4. Tunel Arlberg, Austria

Tunel Arlberg. Fot. My Friend/wikimedia

Długość: 13,98 km

Tunel drogowy Arlberg (niem. Arlberg Straßentunnel) liczy 13 976 m, a jeśli dołączyć połączenia wewnętrzne ma 15 537 m. Najdłuższy obiekt w Austrii znajduje się pod przełęczą Arlberg w ciągu drogi ekspresowej S16 prowadzącej z Tyrolu do Vorarlbergu. Tunel budowano od lipca 1974 r. do grudnia 1978 r. za około 300 mln euro. Znajduje się na wysokości 1318 m n.p.m. W najwyższym puncie to 1640 m n.p.m. Nadkład górski ma maksymalnie 850 m. Przez obiekt może przejeżdżać 1800 pojazdów na godzinę. Wyposażono go w cztery głębokie szyby wentylacyjne (jeden ma 736 m głębokości, to rekord europejski). 12 kanałów wentylacyjnych, 43 kamery do monitorowania ruchu i 16 wnęk.

Przed otwarciem tunelu istniała tylko kręta droga narażona zimą na lawiny. Wzrost ruchu spowodował, że stała się niewystarczająca. Jedyną alternatywą były podróże pociągami samochodowymi między miejscowościami Langen i St. Anton.

Tunel jest podzielony na dwie części o długościach 3951 m i 10 311 m. Między nimi trasa prowadzi przez wąwóz Rosanny, nad którym wybudowano wiadukt. Szerokość podziemnej trasy wynosi 9,4 m, w tym jezdni 7,5 m, a chodników po obu stronach po 0,95 m.

Latem 2024 r. przeprawa zostanie zamknięta na sześć miesięcy z powodu wymiany nawierzchni.

3. Tunel Ryfylke, Norwegia

Podmorski tunel Ryfylke. Fot. Tholme/wikimedia

Długość: 14,46 km

Rekordzista świata pod względem długości podmorskich tuneli drogowych i głębokości (maksymalna to 292 m pod powierzchnią morza). Znajduje się w powiecie Rogaland i jest częścią drogi krajowej nr 13 biegnącej pomiędzy Stavanger i Ryfylke pod Horgefjordem (fragment Boknafjord). To element projektu Ryfast (sam obiekt też tak bywa nazywany) złożonego jeszcze z tuneli podmorskiego Hundvåg (5,7 km) i Eiganest przebiegającego w większości pod Stavanger (3,7 km). W 2033 r. ma zostać otwarty tunel Rogfast, także pod morzem, który pobije trzy rekordy: najdłuższego tunelu drogowego w ogóle i podmorskiego (27 km), a także najgłębszego (392 m).

W dwunitkowym tunelu znajdują się dwupasowe jezdnie (po jednej nawie na kierunek), które mogą przyjąć 10 tys. pojazdów na dobę. Portal od strony Ryfylke jest położony w odległości 1 km na północ od Solbakk w gminie Strand, a drugi znajduje się na wyspie Hundvåg w gminie Stavanger. Obiekt budowano od 2013 r., a otwarto 30 grudnia 2019 r. Wcześniej, 5 października, urządzono w nim półmaraton.

2. Tunel St. Gotthard, Szwajcaria

Północny portal tunelu Gotthard. Fot. Raimond Spekking/wikimedia

Długość: 16,92 km

Tunel drogowy powstawał w latach 1970–1980, przed najdłuższym na świecie tzw. bazowym tunelem kolejowym św. Gotarda, który otwarto w 2016 r. (57 km). Podczas budowy obiektu drogowego maszyny i materiały dostarczano poprzednikiem rekordzisty, wykonanym w latach 80. XIX w. W pobliżu znajduje się jeszcze jedna przeprawa kolejowa o długości 15 km.

Szwajcarski tunel drogowy biegnie od Göschenen w kantonie Uri do Airolo w Ticino na południu. Jest formalnie częścią autostrady A2 Bazylea–Chiasso, jednak wybudowano go jako jednonawowy z dwoma pasami ruchu. W najwyższym punkcie obiekt znajduje się na wysokości 1175 m n.p.m. 

Od północnego portalu w Göschenen (1080 m) trasa wznosi się do punktu najwyższego przez 8 km. Po kolejnych 6,7 km kończy się w południowym portalu w pobliżu Airolo (1146 m). Przejazd zajmuje około 13 min przy maksymalnej prędkości 80 km/godz.

We wrześniu 2023 r. tunel zamknięto na kilka dni po odkryciu 25-metrowego pęknięcia na suficie. W planach jest dobudowa drugiej nitki obiektu.

1. Tunel Lærdal, Norwegia

Wnętrze tunelu Lærdal. Fot. Svein-Magne Tunli/wikimedia

Długość: 24,51 km

Najdłuższy tunel w Europie i na świecie wydrążono w latach 1995–2000 za 115 mln euro. Szerokość 24,5-kilometrowego obiektu wynosi 9 m. W jednej nawie znajduje się dwupasowa jezdnia, po której można jechać z prędkością do 80 km/godz. Łączy gminy Lærdal i Aurland w powiecie Vestland i umożliwia przejazd międzynarodową trasą E16 między Oslo a Bergen bez konieczności korzystania z promów.

Podczas robót usunięto 2,5 mln m³ skał. Choć przejazd zajmuje około 20 min, konstrukcja uwzględnia obciążenie i znużenie podczas pokonywania tunelu. Dlatego podzielono go na cztery części trzema dużymi jaskiniami górskimi rozmieszczonymi do 6 km. Mają przełamywać monotonię, zapewnić orzeźwiający widok i pozwolić na chwilę wytchnienia lub odpoczynku. W obiekcie trasa ma białe oświetlenie, w kawernach jest ono niebiesko-żółte na obrzeżach (przypominające wschód słońca). Co 1 km znajdują się tablice informujące ile kilometrów zostało do przejechania. 

Ze względu na konieczność dostosowania budowli do aktualnych europejskich przepisów bezpieczeństwa, tunel od 2025 r. będzie zamykany na 14 godz. każdej doby przez kolejne cztery lata. W tym czasie obiekt przejdzie modernizację. W podziemnej przeprawie nie ma wyjść awaryjnych, rozmieszczono w nim telefony alarmowe i gaśnice oraz elektroniczne wyświetlacze ostrzegawcze. Co 500 m są umiejscowione nisze awaryjne. Zainstalowana jest wentylacja i system oczyszczania powietrza stosujący m.in. rośliny.

Najdłuższe tunele drogowe w Europie

Przeczytaj także: Koleje dużych prędkości – najdłuższe linie na świecie [RANKING]