Astaldi S.p.A.

Włoskie przedsiębiorstwo budowlane Astaldi jest liderem zestawienia firm, które najczęściej biorą udział w polskich projektach tunelowych. Najwięcej obiektów Włosi budują w Warszawie. To w stolicy powstał ponad 6-kilometrowy odcinek centralny II linii metra, którą spółka budowała wspólnie Gülermak Ağır Sanayi İnşaat ve Taahhüt a.s. Turecki partner towarzyszy też Astaldi w rozbudowie tej linii w kierunku Bródna. Zanim jednak prace nad tym odcinkiem stołecznego metra ruszą na dobre, włoska firma odda do użytku 3,2 km fragmentu wschodniego północnego, w ramach którego jeszcze w tym roku otwarte zostaną trzy stacje metra.

W stolicy Astaldi buduje także tunel pod Ursynowem. Powstający w ramach budowy Południowej Obwodnicy Warszawy (S2) obiekt ten będzie najdłuższym miejskim tunelem drogowym w Polsce – osiągnie długość 2,3 km. Nieco krótszy (niecałe 2,1 km) będzie dwunawowy tunel w ciągu tzw. Zakopianki. Włosi są odpowiedzialni za realizację jednego z odcinków drogi ekspresowej S7 Kraków–Rabka Zdrój – pomiędzy Naprawą a Skomielną Białą.

Budowa Południowej Obwodnicy Warszawy (S2). Fot. GDDKiA

Obecnie włoska firma jest na etapie restrukturyzacji. Przyczyną kłopotów finansowych były straty, jakie poniosła podczas realizacji kontraktu w Wenezueli. Podjęte działania naprawcze, m.in. próba sprzedaży koncesji obejmującej Trzeci Most Bosforski w Turcji, nie powiodły się. Spółka otrzymała zgodę na wyemitowanie obligacji, a przejęciem części udziałów w firmie zainteresowane jest inne włoskie przedsiębiorstwo – Salini Impregilo.

Energopol Szczecin S.A.

Szczecińska spółka jest obecna na polskim rynku już ponad 60 lat. Przez wiele lat działała w obszarze hydrotechniki, zajmując się m.in. przebudową infrastruktury portowej Pomorza Zachodniego. Rozwój budownictwa w Polsce pozwolił spółce rozszerzyć ofertę i zmienić profil działalności. Obecnie Energopol Szczecin realizuje inwestycje także z zakresu budownictwa drogowego, mostowego, kubaturowego,  infrastruktury wodno-kanalizacyjnej oraz specjalnego fundamentowania.

Firma doświadczenia chce zdobywać także w budowie tuneli, i to zarówno kolejowych, jak i drogowych. Obecnie realizuje dwa duże projekty tunelowe w Polsce, oba w konsorcjach. Pierwszy obiekt, a właściwie grupa obiektów, która składać się będzie tunel średnicowy, powstaje w Łodzi. Energopol Szczecin buduje go z Przedsiębiorstwem Budowy Dróg i Mostów sp. z o.o. Drugi wydrążony będzie pod cieśniną Świną w Świnoujściu. Szczecińska spółka jest tu konsorcjantem, a tunel o długości ponad 2,3 km wybuduje wraz z Porr S.A., Porr Bau GmbH oraz spółką Gülermak.

Gülermak Ağır Sanayi İnşaat ve Taahhüt a.s.

Tureckie przedsiębiorstwo Gülermak jest już dobrze znane nie tylko branży tunelowej, ale i mieszkańcom Warszawy. To właśnie tu do tej pory wybudowało najwięcej kilometrów tuneli. Mowa oczywiście o realizacji II linii metra. Najpierw, wraz z Astaldi, Turcy budowali odcinek centralny, który jest w użytku od 2015 r., obecnie zaś wykańczają stacje odcinka zachodniego (3,4 km), który będzie oddany do eksploatacji jeszcze w tym roku. Na tym współpraca firmy z Metrem Warszawskim jednak się nie kończy, bo już podpisano umowę na budowę kolejnych fragmentów kolei podziemnej – tym razem prowadzących na Bródno. Zadanie to Gülermak wykona wspólnie z Astaldi.

Stacja Księcia Janusza – odcinek zachodni II linii metra, plac budowy. Fot. Metro Warszawskie

Realizacje spółki poznały i poznają także inne polskie miasta. To Łódź, gdzie Turcy – w konsorcjum z Przedsiębiorstwem Budowy Dróg i Mostów, Przedsiębiorstwem Usług Technicznych Intercor oraz Torpolem – budowali tunel Łódź Fabryczna, a także Świnoujście, gdzie wezmą udział w budowie podmorskiego tunelu łączącego wyspy Uznam i Wolin.

Działalność Gülermak obejmuje projekty przemysłowe, infrastrukturalne i związane z transportem publicznym oraz produkcję stali. Spółka jest właścicielem jednej z największych tureckich fabryk stali, produkując 60 tys. materiału rocznie i eksportując go do 40 różnych krajów. Na światowym rynku działa od 1958 r. Na swoim koncie ma realizację ponad 200 km tuneli i stacji metra, realizowanych „pod klucz”.

Porr S.A.

Spółka Porr jest częścią międzynarodowego koncernu Porr AG. To przedsiębiorstwo z ponad 150-letnim doświadczeniem na rynku budowlanym działa na całym świecie, uczestnicząc w projektach drogowych, kolejowych, mostowych, tunelowych, ale także hydrotechnicznych czy kubaturowych. Polski oddział koncernu (Grupa Porr, na którą składają się spółki Porr Polska Construction S.A. oraz Porr Polska Infrastructure S.A.) znajduje się w pierwszej dziesiątce największych firm budowlanych w kraju – rok 2017 zamknął z przychodami na poziomie 1,68 mld zł.

Na wysokie przychody wpływ mają z pewnością wielomilionowe projekty – zrealizowane i realizowane na terenie całego kraju. Wśród tych, w które firma jest zaangażowana obecnie, są dwa przedsięwzięcia tunelowe. Pierwszy to budowa tunelu w Świnoujściu. Porr S.A. (w konsorcjum z Porr Bau GmbH, Energopolem Szczecin oraz spółką Gülermak) zdobył ten kontrakt po wielomiesięcznej „batalii”, w której przodowało Astaldi. Mimo iż inwestor podtrzymał swój pierwotny wybór (Włosi startowali w przetargu ze spółką Ghella), włoski koncern ostatecznie wycofał się z budowy obiektu pod Świną, co otworzyło drogę do realizacji inwestycji konsorcjum z firmą Porr na czele. Oprócz budowy podwodnego tunelu, firma budować będzie także tunel w ciągu drogi ekspresowej S3 Bolków–Kamienna Góra. Trasa ta zyska obiekt o długości około 2,3 km. W realizacji przedsięwzięcia polską firmę wesprze Porr Bau GmbH.

Przedsiębiorstwo Budowy Dróg i Mostów sp. z o.o.

Łódź – to miasto, z którym firma budowlana z Mińska Mazowieckiego związała się na dłużej. Najpierw – wspólnie z Astaldi, Intercorem i Torpolem – wybudowała tu tunel Łódź Fabryczna, a teraz – razem z Energopolem Szczecin – realizuje kolejny projekt kolejowy, jakim jest budowa tunelu średnicowego. Choć oba przedsięwzięcia należą do wymagających, to w przypadku tego drugiego na PBDiM czeka więcej wyzwań. Na łódzkie metro, jak lubią nazywać przyszły tunel mieszkańcy, składać się będzie pięć obiektów – jeden dłuższy (3 km) i cztery krótsze o łącznej długości 4,5 km. Tunele drążone będą z wykorzystaniem maszyn TBM (ang. Tunnel Boring Machine). Jedna z nich będzie dysponowała rekordową, jak na polskie warunki, średnicą tarczy – 13,04 m.

Dworzec Łódź Fabryczna. Fot. PKP PLK

PBDiM powstało w 1921 r. Jako Powiatowy Zarząd Drogowy było odpowiedzialne za utrzymanie i konserwację dróg kołowych. Przez kolejne dekady spółka przeszła całkowitą reorganizację, zmienił się także jej status prawny, a obszar działalności rozszerzył się o budowę, modernizację i remonty dróg, mostów oraz lotnisk. Oprócz prac tego typu spółka wytwarza masy mineralno-bitumiczne – produkcja odbywa się w oddziałach zlokalizowanych w pięciu województwach.  

Wśród firm biorących udział w dużych projektach tunelowych w Polsce są także Torpol S.A. oraz Przedsiębiorstwo Usług Technicznych Intercor sp. z o.o., które wraz z Astaldi oraz PBDiM budowały tunel Łódź Fabryczna. Długi na 1721 m obiekt znajduje się w ciągu linii kolejowej nr 17 i jest w użytku od 2016 r. W tym samym roku do eksploatacji włączono pierwszy podwodny tunel drogowy w Polsce. Obiekt ten, o długości 1377,5 m, powstał w Gdańsku, pod Martwą Wisłą. Generalnym wykonawcą inwestycji było konsorcjum firm Obrascón Huarte Lain S.A. oraz Hydrobudowa Polska.

W dwa spore przedsięwzięcia zaangażowana była też firma Bilfinger Berger Budownictwo, która najpierw zmieniła nazwę na Bilfinger Infrastructure, a  następnie została wykupiona przez Porr AG. Zanim to się stało, w 2012 r. przedsiębiorstwo zakończyło budowę tunelu tramwajowego w Poznaniu (obiekt o długości 1067 m) oraz tunelu na warszawskie Okęcie (1042 m), który stał się częścią linii kolejowej nr 440. Nie sposób też nie wspomnieć o dwóch firmach, które wybudowały pierwszy tunel drogowy zarządzany przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA). Mowa, oczywiście, o Tunelu Emilia w Lalikach, gdzie od 2010 r. w użytku jest obiekt o długości 678 m, dziś będący częścią drogi ekspresowej S1. Tunel budowało czesko-słowackie konsorcjum firm Bögl a Krýsl a.s. oraz Doprastav a.s.

Lista firm zaangażowanych w realizację inwestycji tunelowych jest długa i wciąż się powiększa. Wiele tuneli powstaje też w polskich miastach i choć ich długości zwykle nie przekraczają kilkuset metrów, ich budowa – z uwagi na gęstą zabudowę i organizację ruchu w mieście – jest sporym wyzwaniem. Dobrym przykładem jest choćby realizacja Trasy Łagiewnickiej w Krakowie, gdzie w ciągu 3,5-kilometrowej drogi powstaje aż siedem tuneli (sześć drogowych i jeden tramwajowy) o łącznej długości ponad 2,4 km. Prace te wykonuje Budimex S.A. w konsorcjum z Ferrovial Agroman S.A.

Budowa Trasy Łagiewnickiej w Krakowie. Fot. Quality Studio dla www.inzynieria.com

Wiele projektów jest dopiero na etapie przygotowania. Trzy obiekty, które powstaną w ramach budowy szlaku drogowego Via Carpatia na Podkarpaciu, tunel Police–Święta, który wybudowany zostanie pod Odrą i stanie się ważnym etapem realizacji zachodniej obwodnicy Szczecina, dwa tunele pokonujące masywy górskie, zaplanowane w ciągu obejścia Węgierskiej Górki (S1), tunele projektowane w ramach Północnej Obwodnicy Krakowa czy dwa tunele w Warszawie, pod Bielanami i Bemowem – te obiekty wciąż „czekają” na swoich wykonawców. Pracy dla firm budowlanych z pewnością nie zabraknie.

Przeczytaj także: Tunele w Polsce [ranking]